129سال پیش در چنین روزی، برابر هجدهم اردیبهشت 1270 خورشیدی، حکم سیدمحمدحسن حسینی شیرازی معروف به میرزای شیرازی مبنی بر حرمت استعمال توتون و تنباکو بهرغم تلاش ایادی حکومت قاجار برای مخفی نگه داشتن آن به استحضار مردم ایران رسید و وقایعی را رقم زد که نتیجه آن لغو قرارداد «رژی» از سوی ناصرالدین شاه در بیستوچهارم اردیبهشت همانسال شد. اما اینکه ماجرا از کجا شروع شد باید به سومین سفر سلطان صاحبقران به فرنگستان نظر افکنده و پول فراوانی که طی این سیاحت بر باد رفت را مدنظر قرار دهیم. در تاریخ بیستوچهارم فروردین 1268 خورشیدی مطابق با سیزدهم آوریل ۱۸۸۹ میلادی، جناب ناصرالدین شاه قاجار از مسیر روسیه رهسپار بریتانیا شد. سفری که کارچاق کن آن کسی نبود جز صدراعظم یعنی امینالسطان که همان جا یعنی در انگلستان برای جبران پول هدر رفته ملت به صرافت افتاد امتیاز انحصاری خرید، فروش و توزیع توتون و تنباکو را به شخصی انگلیسی و «ماژور تالبوت» نام واگذار کند. تصمیمی که هجدهم اسفند 1269 خورشیدی عملی و امتیاز تجارت توتون و تنباکو برای 50سال به تالبوت اعطا شد. ماژور تالبوت که برای تحقق این قرارداد هزاران لیره صرف رشوه به مسئولان دولت وقت از امین السلطان صدراعظم گرفته تا حتی شخص شاه کرده بود، متعهد شد در ازای این قرارداد شیرین، سالی 15هزار لیره استرلینگ به اضافه یک چهارم از سود خالص را در وجه خزانه دولت ایران یا درواقع شخص ناصرالدین شاه پرداخت کند. شاهی که برای هر سفر خارجی نیازمند وام گرفتن از بانکهای روس و انگلیس بود حالا با این عایدی سرشار میتوانست سالی سه بار راهی اروپا شود و به واقع اینکه تصمیم فوق چه بلایی بر سر 200هزار فعال صنعت توتون و تنباکو در ایران خواهد آورد از کمترین اهمیت ممکن برای دربار ایران برخوردار بود. همانطور که پیشبینی میشد درز اخبار مربوط به این حاتمبخشی ملوکانه حساسیت جامعه را برانگیخت و مانند همیشه صدای روحانیون شیعه قبل از همه اقشار و اصناف دیگر به آسمان برخاست. اِعمال فشار امینالسلطان برای ترساندن معارضان قرارداد رژی، با تهدید یکی از علمای مخالف قرارداد به نام میرزاحسن آشتیانی به نفی بلد وارد مرحله تازهای شد. نتیجه این تهدید تصمیم برخی علما به بست نشستن در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) بود، اما امینالسطان که میدانست چشم شاه با طمع دستیابی به عایدات هنگفت رژی کور شده است تصمیم به مقابله با بستنشینان و اعتصابیون گرفت. این میان تنها چیزی که صدراعظم قلدر و شخص ناصرالدین شاه حتی تصورش را هم نمیکردند صدور فتوایی از شهر سامرا مبنی بر حرام بودن استعمال توتون و تنباکو توسط ایرانیان بود. فتوایی که میرزای شیرازی و به صورتی موجز و مختصر در قالب این جملات «بسمالله الرحمن الرحیم. الیوم استعمال تنباکو و توتون بای نحو کان در حکم محاربه با امام زمان علیهالسلام است» صادر شد و ظرف مدتی کوتاه بساط رژی را از ایران جمع کرد. اخبار مربوط به شکستن ادوات استعمال تنباکو توسط مردم تا زمانی که زنان حرمسرا از چاق کردن قلیان استنکاف کردند توسط ناصرالدین شاه باور نشد. در نهایت شاه که متوجه جدی بودن قضایا شده بود با نوشتن دستخطی از امینالسلطان خواست به گونهای که نه ملت و نه دولت متضرر شوند عذر رژی را بخواهد.