[راضیه زرگری]  کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ موفق شده است پس از هفته‌ها مذاکره با احزاب درگیر در یمن و حمایت‌های دولت یمن، توافق نخستین مبادله بزرگ زندانیان از زمان آغاز جنگ پنج‌ساله در این کشور را به دست بیاورد. توافقی که به دنبال تلاش‌های انسان‌دوستانه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در عمان پایتخت اردن به دست آمد. کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ با استناد به بی‌طرفی خود می‌گوید که توافق‌نامه را تسهیل کرده، اما نمی‌تواند تعداد زندانیان آزادشده یا زمان درگیرشدن آن را اعلام کند. بر همین اساس سازمان ملل متحد در یمن اعلام كرد كه طرف‌های متخاصم در توافق‌نامه بلافاصله شروع به تبادل لیست برای آزادی زندانیان كردند و این دستاورد را «نخستین مبادله رسمی در مقیاس بزرگ» از نوع خود از ابتدای درگیری‌های بحران‌آفرین طولانی‌مدت این کشور خوانده است. یمن سال‌هاست صحنه خون و آتش است و درکنار همه پیامدهای بشری جنگ، فعالان حوزه بشردوستی به‌ویژه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و سازمان ملل متحد از هیچ تلاشی برای کمک به یمن رنج‌کشیده دست نکشیده‌اند. به گزارش کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ یمن با بیش از ٢٤‌میلیون نفر نیازمندِ مطلق به کمک، بزرگ‌ترین بحران بشردوستانه جهان امروز محسوب می‌شود. این نهاد بین‌المللی تلاش می‌کند با فعالیت‌های خستگی‌ناپذیر، تأمین مواد غذایی، آب تمیز و وسایل ضروری معیشت مردم بحران‌زده یمن را تا جای ممکن فراهم و از ساختارهای بهداشت، سلامت و بهبود شرایط زندگی در زندان‌های یمن پشتیبانی کند. ‌سال ٢٠١٨ بیش از ٢‌میلیون نفر در یمن کمک‌های اولیه و امدادی از کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ دریافت ‌کردند، اما میزان نیاز یمنی‌ها به کمک‌های بشردوستانه بسیار بیشتر است.
کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ توافق اخیر را گامی از سوی طرف‌های درگیر برای عمل به تعهدات خود در توافق‌نامه استکهلم به منظور آزادسازی مرحله به مرحله تمامی زندانیان مرتبط با درگیری‌ها می‌داند. در اواخر‌ سال گذشته میلادی عکسی از آزادی 128 زندانی و بازگشت آنان به یمن از عربستان‌سعودی منتشر شد که نشان‌دهنده تلاش‌های نمایندگان کمیته صلیب‌سرخ و عزم جدی آنها در این حوزه بود. براساس بیانیه مشترک دفتر نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل برای یمن (OSESGY) و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ (ICRC) در رابطه با نتایج نشست سوم تبادل زندانیان، نمایندگان طرف‌های درگیر در یمن بر سر یک طرح دقیق برای انجام اولین عملیات رسمی برای تبادل اسرا در مقیاس بزرگ به توافق رسیدند. براساس بیانیه صلیب‌سرخ جهانی و دفتر نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل برای یمن، در پایان این نشست هفت‌روزه، طرف‌های درگیر تصمیم گرفتند تا فورا تبادل فهرست‌ها را برای اجرای عملیات آزادسازی آغاز کنند. این سومین دور از نشست‌های کمیته نظارت بر اجرای توافق‌نامه تبادل اسرا از زمان مذاکرات استکهلم در اواخر ‌سال 2018 بود. ریاست این کمیته به‌طور مشترک به عهده دفتر نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل برای یمن (OSESGY) و کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ (ICRC) است.
در پایان این نشست، مارتین گریفیت، نماینده ویژه سازمان ملل برای یمن، ضمن تشکر از پیوستن طرف‌های درگیر در این مذاکرات، گفت: «طرفین به ما نشان دادند که حتی با وجود چالش‌های رو به رشد در میدان جنگ، روند اعتمادسازی به نهادهای بشردوستانه می‌تواند نتایج مثبتی به همراه داشته باشد. از تمام طرف‌های درگیر می‌خواهم تا روند تبادل اسرا که امروز بر سر آن توافق کردند را با بیشترین شتاب ممکن به پیش ببرند. پیشرفت‌های انجام‌شده در این موضوع خیلی کند بوده است. رنج هزاران نفری که در انتظار پیوستن به عزیزان خود هستند، باید پایان یابد. طرف‌های درگیر با همکاری و مشارکت در تهیه لیست افراد زندانی می‌تواند در تسریع این روند و کم‌شدن رنج هزاران نفر غیرنظامی گام بردارند.»
در طول این نشست، طرف‌های درگیر بار دیگر بر تعهد خود برای تسهیل روند تماس تمامی اسرا و زندانیان مرتبط با جنگ با خانواده‌های‌شان براساس حقوق بین‌الملل بشردوستانه، تأکید کردند. این کمیته تصمیم گرفت تا در اواخر ماه مارس هم جلسه دیگری تشکیل دهد. همچنین قرار بر این شد که کمیته فرعی رسیدگی به امور اجساد و بقایای انسانی هم ظرف یک‌ماه و با نظارت کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ جلسه دیگری تشکیل دهد.
پیش از این، یک توافق‌نامه به منظور تبادل زندانیان در دسامبر 2018 موسوم به توافق‌نامه استکهلم صورت گرفت؛ یک برنامه آزمایشی برای رسیدن به صلح که در میان حملات نظامی مداوم و بی‌اعتمادی عمیق طرفین درگیری گم شد. با این حال، فرید الحمید، سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در یمن توافق اخیر  را «گامی بزرگ و رو به جلو» خواند. الحمید می‌گوید: «علیرغم شکست‌های گذشته کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ تا امروز موفق شده است طرفین درگیری را به مبادلات بیش از 485نفر از زندانیان خارج از توافق‌نامه استکهلم متعهد کند. در فاصله زمانی بین آوریل 2019 و فوریه 2020، چندین عملیات آزادسازی توسط طرفین در خارج از توافق‌نامه استکهلم انجام شده که کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ این عملیات را تسهیل کرده است. خوشحالیم که با وجود ادامه اقدامات خصمانه در یمن، طرفین تلاش می‌کنند تأکید بیشتر روی نیازهای بشردوستانه داشته باشند. همین توجه و تمرکز می‌تواند نکته مثبتی برای آینده یمن محسوب شود.»
به گفته الحمید، کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و سازمان ملل متحد امیدوارند که طرف‌های متخاصم به تعهداتی که اخیرا انجام داده‌اند، احترام بگذارند؛ زیرا درصورت موفقیت، شاید بتواند آغازی تا پایان درگیری‌هایی که هزاران نفر را به کام مرگ کشانده و میلیون‌ها نفر را آواره و نیازمند کرده است، باشد. سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در یمن معتقد است، این فقط راهی برای تداوم روندهای بشردوستانه دیگر و به اصطلاح نسخه‌های دیگر  برای درمان خواهد بود که منجر به یک روند صلح خواهد شد که همه ما امیدواریم این جنگ را به پایان برساند. تنها راه به پایان‌رسیدن رنج یمنی‌ها رسیدن به صلح است، در غیراین صورت تلاش‌های ما ادامه خواهد داشت؛ چراکه شرایط این کشور هولناک است.

جنگ و درگیری تمامی جنبه‌های زندگی مردم یمن را تحت‌تأثیر قرار داده و دسترسی به دارو، بیمارستان، سوخت و مواد غذایی مورد نیاز برای گذراندن زندگی روزانه بسیار سخت شده است. سارا الذوقری، سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در خاورمیانه اخیرا در آماری اعلام کرد: «درحال حاضر، تنها 51‌درصد از بیمارستان‌های یمن مشغول به کار هستند و بیش از 165 بیمارستان و مرکز درمانی در خلال این جنگ، تخریب شده است. حتی بسیاری از پزشکان، پرستاران و دیگر نیروهای امدادرسان مورد حمله نیروهای سعودی و متحدانش قرار می‌گیرند و برخی از این پزشکان نیز بدون حقوق برای درمان زخمی‌ها کار می‌کنند.» سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در خاورمیانه ضمن اشاره به موانع سد راه این نهاد برای ارسال کمک به مردم یمن می‌گوید که ما به‌عنوان کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ در این کشور حضور داریم و تمامی تلاش خود را برای عرضه آب آشامیدنی، ارایه کمک‌های درمانی و خدمت‌رسانی به مجروحان به کار بسته‌ایم. کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ سالانه به میلیون‌ها نفر در یمن کمک می‌کند. ما علاوه بر ارایه تجهیزات پزشکی، تیمی از جراحان را نیز به کار گرفتیم تا زخمی‌ها را مداوا کنند. اما به خوبی می‌دانیم که این اقدامات، همانند قطره‌ای در دل یک اقیانوس است و باید از طریق راه‌حل سیاسی به این بحران پایان داد.
او درخصوص نقشه راه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ علیرغم تمامی مشکلاتی که با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند، نیز عنوان می‌کند که کشور یمن یکی از اولویت‌های اصلی این کمیته است؛ چراکه درحال حاضر، بزرگ‌ترین بحران بشری را در این کشور شاهدیم. ما با چالش‌های متعددی در این کشور و با یک جنگ پیچیده مواجهیم. گروه‌های مختلفی در این درگیری حضور دارند و همین کار را سخت می‌کند. سهم صلیب‌سرخ نیز از این درگیری‌ها، ازدست‌دادن چهارنفر از کارکنانش بوده؛ اما علیرغم همه این چالش‌ها، وضع وخیم انسانی در یمن موضوع مهم‌تری است و مردم این کشور به ما نیاز دارند.
این نماینده صلیب‌سرخ هم معتقد است کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ بدون همکاری با گروه‌های درگیر در این جنگ نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. بنابراین برای آنکه بتوانیم کمک‌های خود را به مردم برسانیم، باید با تمامی گروه‌ها در ارتباط باشیم. ما همواره از آنها می‌خواهیم که از جنبه ارایه خدمات بشردوستانه به ما نگاه کرده و حساب ما را از سیاست جدا کنند؛ چراکه مردم غیرنظامی از قبیل زنان و کودکان به‌شدت به ما نیاز دارند. روزانه افراد زیادی در یمن، نه به خاطر درگیری و جنگ، بلکه به دلیل مبتلاشدن به بیماری‌هایی همچون وبا جان خود را از دست می‌دهند. اگرچه کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ و چند نهاد دیگر گام‌هایی را برای جلوگیری از شیوع وبا برداشته‌اند، اما بیماری به‌شدت گسترش یافته و درکنار بیماری‌های دیگری همانند دیفتری، سرخک و غیره جان بسیاری از مردم بی‌گناه یمن را می‌گیرد.