[شهروند]با گذری کوتاه بر تاریخ اروپا، خصوصا فصل اختلافات مذهبی و منازعات فرقه‌ای، به این نتیجه می‌رسیم که اروپای مسیحی نیز چنین تجربه‌ای را در دوره‌ای نسبتا طولانی پشت سر گذاشته است، آن هم به شدیدترین و خونین‌ترین وجهی که بتوان تصورش را کرد. منازعاتی که نقطه آغاز آن را در پیدایش مذهب پروتستان باید جست‌وجو کرد. مذهبی که در قرن 16 میلادی به سردمداری مارتین لوتر کشیش آلمانی و در اعتراض به برخی بدعت‌ها و عقاید رسوخ‌کرده در مسیحیت کاتولیک و با هدف بازگشت به تعالیم مسیح (ع) شکل گرفت و در اندک مدتی توانست پیروان زیادی را به سمت خود جذب کند. پروتستان‌ها با رد عصمت پاپ و توانایی کشیش‌ها برای گسیل پیروان مسیحیت به بهشت یا جهنم، مهم‌ترین منبع درآمد کلیسای کاتولیک روم یعنی هدایا و نذورات مردمی که خرج چند سکه برای تطهیر و خریدن بهشت را معامله‌ای پرسود تلقی می‌کردند، هدف قرار دادند و این چیزی نبود که سران این کلیسا و قدرتمندانی که به پشتوانه حمایت اسقف‌ها بر مردم حکم می‌راندند از کنارش به راحتی عبور کنند.
پروتستان‌ها و روی باز انگلستان
در میان تازه پروتستان‌های قاره اروپا، شاید هیچ ملتی به خوش‌شانسی اهالی انگلستان نبود؛ چه آنکه در سایه اختلاف هنری هشتم پادشاه این کشور با کلیسای کاتولیک روم و تصمیم او برای بیرون‌آوردن انگلستان از زیر سیطره این کلیسا، ایمان‌آوردن انگلیسی‌ها به مذهب پروتستان شکلی تشویقی به خود گرفت و قلمرو هنری هشتم به پناهگاه مومنان مذهب جدید تبدیل شد؛ اما این رویه‌ای نبود که در همه خاک اروپا دنبال شود و مسیحیانی که عقاید پروتستان‌ها برایشان جذاب می‌نمود، در دیگر ممالک زیر سیطره کلیسای کاتولیک روم انواع مضیقه‌ها را در صورت تمایل به تغییر مذهب باید متحمل می‌شدند. باور‌کردنی نیست اما خونین‌ترین فصل‌های تاریخ اروپا و بسیاری از جنگ‌های داخلی در این قاره دقیقا با تحریک کلیسای کاتولیک و با هدف منکوب‌کردن پیروان مذهب جدید و جلوگیری از نشر پروتستانیسم در بین مسیحیان رقم خورده است. در این میان یکی از ممالکی که بیشترین تلفات را در پس منازعات مذهبی متحمل شد و خون بسیاری از اتباع آن تنها به خاطر عقیده متفاوت‌شان بر خاک ریخت، فرانسه بود. کشوری که از دیرباز جزو سنگرهای مستحکم کلیسای کاتولیک روم بود و طبیعی بود که با پروتستانیسم کنار نیاید.
فرانسه، قتلگاه پیروان مذهب جدید
458 سال پیش در چنین روزی، برابر یکم مارس 1562 میلادی، نخستین رویارویی خونین مذهبی بین کاتولیک‌ها و پروتستان‌های فرانسه در منطقه «واسی» به وقوع پیوست و طی آن 23 نفر از پیروان مذهب پروتستان جان خود را از دست دادند. واقعه واسی را شاید بتوان جرقه آغاز جنگ‌های مذهبی در فرانسه قلمداد کرد؛ زیرا پس از آن صف‌آرایی پیروان این دو مذهب شکلی نظامی به خود گرفت و تصمیم جمعی بر این شد که به جای بحث مذهبی، شمشیر بین‌شان حکم کند. شعله جنگ مذهبی در فرانسه به مدت 67 سال یعنی تا 1629 میلادی رنگ خاموشی به خود ندید. در این سال «پیمان آلس» که به نوعی کامل‌کننده «فرمان نانت» بود، بین پروتستان‌ها و کاتولیک‌ها به امضا رسید که به موجب آن پروتستان‌ها نیز همچون کاتولیک‌ها صاحب حقوق اجتماعی یکسان شدند. اما فرمان نانت که به امضا‌ی هنری چهارم پادشاه فرانسه رسیده بود، در سال 1685 به وسیله نوه او لویی چهاردهم ملغی شد تا بار دیگر آزار و اذیت پروتستان‌های ساکن فرانسه آغاز شود. در بررسی چرایی لغو این فرمان تحریکات کلیسای کاتولیک روم و رشوه پاپ وقت به لویی چهاردهم را نباید از نظر دور داشت.
منبع: «شناخت کلیسای کاتولیک» نشر سمت