[ملیحه محمودخواه] کشور ما در محدوده جغرافیایی قرار گرفته است که دستخوش حوادث و بحران‌های طبیعی و جوی است. در بسیاری از این حوادث بیشترین آسیب متوجه زنان و کودکان می‌شود. امدادگران زن علاوه بر اینکه در زمان حوادث حضور فعالی دارند، پس از حوادث نیز نقش تأثیرگذاری در کاهش مشکلات روانی و افسردگی‌های پس از حوادث ایفا می‌کنند؛ زیرا زنان زیادی هستند که در هنگام وقوع حوادث مثل سیل و زلزله تنها به امدادگران خانم اعتماد می‌کنند و گاهی به دلیل نبود امدادگران زن، در مورد نیازهای بهداشتی خود سکوت می‌کنند و تنها حضور امدادگران زن در چنین مواقعی می‌تواند شرایط را برای زنانی که درگیر حوادث شده‌اند، تعدیل کند. در گفت‌وگو با فاطمه سلامی، رئیس امور امدادگران سازمان امدادونجات جمعیت هلال‌احمر، نقش زنان امدادگر را در زمان حوادث و میزان کمک‌هایی که انجام می‌دهند، بررسی کرده‌ایم.
چه تعداد نیروی امدادگر زن در جمعیت هلال‌احمر فعالیت می‌کنند؟
بیش از 49هزار و 405 امدادگر و نجاتگر در کشور فعالیت می‌کنند که بیش از یک چهارم آنها را بانوان امدادگر تشکیل می‌دهند. طبق آمار بیش از 18هزار نیروی زن در درجات مختلف امدادی فعالیت می‌کنند. بیشترین حضور این زنان امدادگر حمایت‌های روانی پس از بروز حوادث و پشتیبانی در برخی از استان‌هاست. هر چند باید به این نکته نیز اشاره کرد که در برخی از استان‌ها بسته به نوع فعالیت در بازه زمانی نوروز در پایگاه‌های بین جاده‌ای از حضور بانوان استفاده می‌شود. بیشتر فعالیت این بانوان در بخش‌های پیش بیمارستانی است، اما در زمان حوادث زنان نقش مهمی در انبارها و بسته‌بندی اقلام و البسه برای ارسال به مناطق حادثه‌دیده دارند.
چرا حضور زنان در بحث‌های امدادی نسبت به حضور مردان کمرنگ‌تر است؟
با توجه به نقش‌هایی که امدادگران زن و مرد در زمان وقوع حوادث ایفا می‌کنند، نقش برابری ندارند، زیرا در حالت عادی تعداد امدادگران مرد نسبت به امدادگران زن بیشتر است. از سوی دیگر شرایط جامعه به گونه‌ای است که نمی‌توان از حضور زنان در همه عرصه‌ها استفاده کرد و محدودیت‌هایی برای آنها در برخی از مکان‌ها وجود دارد. به همین دلیل در بحث آموزش زنان و مردان امدادگر نیز تفاوت‌هایی وجود دارد.
این حرف به این معناست که ممکن است آموزش‌هایی به مردان امدادگر داده شود که زنان این آموزش‌ها را فرا نگیرند؟
دقیقا. زیرا ممکن است برخی حوادث و اتفاقاتی رخ دهد که زنان به دلیل شرایط جسمی و روحی نتوانند در آن شرکت کنند و بیشتر از امدادگران مرد در آن حوادث استفاده شود. به‌طور مثال در آموزش‌ها بحث سیل را برای زنان امدادگر نداریم، ولی آموزش‌های سیلاب، کوهستان و جاده را داریم که استفاده از بانوان در بحث امدادرسانی در این حوادث بسته به نوع حادثه و مکان است.
اگر بناست امدادگران زن در همه حوادث حضور نداشته باشند، چرا آموزش‌های مختلف را می‌بینند؟
نمی‌توان گفت از زنان استفاده نمی‌شود. گاهی هم که خیلی کم است حضور آنها در برخی از مکان‌ها و حوادث به صلاح نیست. به‌طور مثال زنان نمی‌توانند در شیفت‌های شبانه در پایگاه‌هایی که فاصله آنها با شهر زیاد است خدمت کنند، زیرا احتمال بروز خطر برای آنها وجود دارد. به همین دلیل زنان نیز بسیاری از آموزش‌ها را به جز مواردی معدودی می‌بینند؛ اما گاهی بسته به شرایط از آنها استفاده می‌شود.
قرار نیست برای حضور پررنگ‌تر زنان امدادگر در حوادث برنامه‌ای تدوین شود؟
قطعا حضور زنان امدادگر در جاده‌ها نسبت به قبل بیشتر شده و حتی در ایام نوروز نیز این زنان در پایگاه‌های جاده‌ای حضور پیدا می‌کنند.
امروز نقش زنان امدادگر در زمان حوادث چطور تعریف می‌شود؟
حضور زنان در بحث حمایت‌های روانی بسیار اهمیت دارد و نباید ارزش آن را از امدادرسانی در زمان وقوع حوادث کمتر دانست. وقتی حادثه ناگواری در گوشه‌ای از کشور رخ می‌دهد، مردم در آن مناطق به شدت با مشکلات روانی روبه‌رو و دچار افسردگی‌های شدید پس از حادثه می‌شوند. زنان در مناطق آسیب‌دیده بیشتر درگیر مشکلات می‌شوند و به همین دلیل به حضور بانوان امدادگر برای کاهش آثار این افسردگی‌ها نیاز است. این ماجرا در سیل خوزستان بسیار مشهود بود و حضور بانوان در اردوگاه‌ها بسیار پررنگ بود. به‌طور مثال بسیاری از زنان در مورد نیازهای بهداشتی خود به کسی اعتماد نمی‌کنند و گاهی ممکن است نگفتن مشکلات، بیماری‌هایی را نیز برای آنها به همراه داشته باشد. گاهی آنها تنها به امدادگران زن اعتماد می‌کنند و مشکلات‌شان را با آنها مطرح می‌کنند. زنان امدادگر در بخش‌های پیش‌بیمارستانی نقش بسزایی دارند و در این عرصه نیز بسیار پررنگ عمل می‌کنند.