[شهروند] اینبار یک گوزن زرد ایرانی مرکز نگهداری از حیاتوحش پارک ملت تهران تلف شده است. این اتفاق درست سهروز بعد از مرگ ببر باغوحش صفادشت (به علت مشکل کلیوی) رخ داده و چند هفته پس از مرگ دلفین دلفیناریوم برج میلاد (به علت نارسایی قلبی). رئیس اداره نظارت بر امور حیاتوحش استان تهران علت مرگ این مرال (گوزن نر) را مبارزه برای جفتگیری اعلام کرده است.
روند اعلام مرگومیر گونهها در مراکز نگهداری حیاتوحش و باغوحشها، توجه کارشناسان و دوستداران حیاتوحش را بیشتر از پیش بر این مجموعهها جلب کرده است. درحالی که پنهانکاری در اعلام آمار تلفات گونهها در سابقه بسیاری از مجموعهها ثبت شده، اینبار محمد کرمی، رئیس اداره نظارت بر امور حیاتوحش استان تهران به ایسنا خبر داده است که این مرال عصر روز دوشنبه (30 دی) در پارک ملت تلف شده و این مرکز روز سهشنبه (اول بهمن) ماجرا را به محیطزیست اطلاع داده است. حالا قرار است که اداره محیطزیست استان تهران برای این مرکز اخطاریهای صادر کند، چراکه به گفته کرمی این مرکز موظف بوده در فصل جفتگیری نرها را از یکدیگر جدا کند: «در جایگاه نگهداری از گوزنها حدود چهار رأس گوزن ماده و دو رأس گوزن نر بالغ وجود داشت که گوزنهای نر به دلیل جفتگیری با یکدیگر درگیر شدند. مراکز نگهداری از حیاتوحش و باغوحشها باید نسبت جنسیتی حیوانات بهویژه در فصول جفتگیری را رعایت کنند. مرکز نگهداری از حیاتوحش پارک ملت نیز در شُرُف انجام این کار بود و قرار بود که با باغوحش تهران تبادلگونه انجام دهد و یکی از این گوزنهای نر را به آن مرکز منتقل کند.» گوزن زرد ایرانی براساس قوانین سازمان حفاظت محیطزیست در زُمره گونههای در معرض خطر انقراض قلمداد شده است. از نظر سازمان جهانی حفاظت (IUCN) اینگونه در زُمره گونههای در معرض خطر(IUCN) قرار گرفته و طبقهبندی CITES اینگونه را در طبقه گونههای در معرض خطر قرار داده است.
ادعای مرگ مرال پارک ملت به دلیل درگیری برای جفتگیری درحالی است که ماهها از فصل جفتگیری نشخوارکنندگان در طبیعت گذشته است. با فرض اینکه این ادعا مبتنی بر واقعیت بوده باشد، اختلاف زمان جفتگیری مرالهای در اسارت پارک ملت با مرالهای جنگلهای هیرکانی مازندران، دستکم به سهماه میرسد و این درخور توجه است، بهخصوص که در توضیح ویژگی زیستی اینگونه عنوان شده است که جفتگیری گوزنهای زرد ایرانی در اوایل پاییز است. در این زمان گوزن نر با نعرههایی بلند محدوده قلمرو خود را مشخص کرده و جدالهایی بین نرهای جوان صورت میگیرد. به گفته کرمی، در طبیعت هنگامی که گوزنهای نر با یکدیگر درگیر میشوند، گوزن شکستخورده فرصت این را دارد که از محدوده دور شود ولی گوزنهای در اسارت راه گریزی ندارند.
حامد ابوالقاسمی، کارشناس حیاتوحش و تنوعزیستی درباره این ادعا به «شهروند» میگوید: «احتمال درگیری در علفخوارانی مثل کل و بز و مرال همیشه وجود دارد؛ نرها در طبیعت با هم مبارزه دارند و این احتمال وجود دارد که یکی از طرفهای مبارزه کشته شود، اما این اتفاقی نیست که همیشه مشاهده شود.» او با بیان اینکه از فصل جفتگیری (شهریور تا آبان) چندماهی گذشته، شرایط حیوانات در اسارت را بسیار متفاوت میداند: «حتی ممکن است بعضی گونهها چندبار در سال جفتگیری کنند یا زمان جفتگیریشان جابهجا شود. بنابراین این اتفاق امکانپذیر است.»
از نگاه ابوالقاسمی درباره مرگ مرال پارک ملت، مسأله حفاظت از گونهها در مراکز نگهداری است: «وقتی گونههای حیاتوحش در فضاهای کوچک باغوحش محصور میشوند، مدیریت و پایش دایمی آنها بسیار حایز اهمیت است. اگر نرهایی که میخواستند با هم رقابت کنند، جدا نشدند، دستکم بهتر بود که مراقب آنها میبودند.» این کارشناس حیاتوحش پیشنهاد میکند درحالی که اعتماد جامعه به باغوحشها و مراکز نگهداری کمرنگ شده، با اعلام دقیق و شفاف علت مرگومیر، این اعتماد را بازگردانند و در شیوه مدیریت مجموعهها تجدیدنظر کنند.