شهروند| دلار، سکه طلا، گوشت قرمز و مرغ، خودرو و موبایل کالاهایی هستند که از سال 97 حواشی زیادی ایجاد کردند. جهش قیمت این کالاها بارها خبرساز شد و تحلیلهای مختلفی در رسانهها برای آن نوشتند. واردکنندگان، تولیدکنندگان را متهم کردند که علت جهش قیمتها صادرات بیش از حد و حصر آنها بوده است و تولیدکنندگان معتقد بودند تجار دلار ارزان میگیرند و با سودهای کلان کالایشان را میفروشند. از آن سمت عدهای از مدیران هم موضوع را به قاچاقچیها و گاهی دلالها نسبت میدادند. حواشی این بازارها تا آنجا پیش رفت که وحید مظلومین و حمیدرضا باقری درمنی سلاطین سکه و قیر به جرم دلالی و اختلال در بازار اعدام شدند. از آن سمت تقریبا تمام واردکنندگان اصلی موبایل راهی اوین شدند و بازار دوباره به دست قاچاقچیان و واردکنندگان چمدانی موبایل افتاد.
در این میان تعیین قیمت واقعی کالاها بسیار پیچیده شد. از یک سمت قیمت دلار برای واردات کالاهای مختلف چند نرخی شد. از دلار 4200 تومانی گرفته تا دلار 8هزار تومانی نیمایی و دلار آزاد و... همه و همه برای واردات کالا مورد استفاده قرار گرفتند و از سمت دیگر تولیدکنندگان به چندبرابرشدن قیمت مواد اولیه تولید اشاره میکردند. با این حال مدیران آمارهایی از افزایش تولید و واردات کالا به رسانهها میدانند و میگفتند با تأمین زیاد از اندازه کالا در بازار، بهانهای برای گرانی وجود ندارد.
در این شرایط یک پرسش اساسی برای مصرفکنندگان باقی ماند و آن اینکه قیمت واقعی کالا درشرایط فعلی اقتصاد چقدر است؟
قیمت واقعی دلار چند؟
قیمت واقعی دلار 8هزار تومان است. این موضوع را فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد میگوید و توضیح میدهد که مدلهای مختلفی برای تعیین قیمت دلار درنظر گرفتند و حتی عددهای 5 تا 6هزار تومانی هم درآوردهاند اما قیمت واقعی دلار حدود 8هزار تومان است. او توضیح میدهد: «اگر به شرایط نرمال اقتصادی برگردیم، حتما قیمت ارز به زیر ۸هزار تومان خواهد رسید.» با این حال تعیین قیمت واقعی دلار کار بسیار پیچیده و سختی است و برخی فعالان اقتصادی با اشاره به کاهش فروش نفت و میزان فعلی ذخایر ارزی میگویند، قیمت واقعی ارز همان قیمتی است که در بازار خریدوفروش میشود. محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران در اینباره به «شهروند» میگوید: «درکشور ما با توجه به وجود تورم، سالبهسال بر قیمت تولید افزوده میشود و از طرفی نرخ ارز طی 15، 16سال گذشته به جز چند جهشی که در دو سه مقطع داشته و در آن مقطع موجب رونق بعضی محصولات شده، در طول سالها ثابت بوده است. همین موضوع باعث شده که محصولات ایرانی روزبهروز در رقابتپذیری دچار مشکل شده و عملا بازار را ببازیم. معتقدم این محاسبه هم درست نیست و محاسباتی که ما داریم، نشان میدهد قیمت واقعی دلار، همان قیمتی است که در بازار آزاد خریدوفروش میشود.» البته بهاءالدین هاشمی، کارشناس ارشد بازارهای مالی هم به «شهروند» میگوید: «اگر به یکباره تحریمها لغو شود، بهطور قطع قیمت دلار به کانال 8هزار تومان برمیگردد. این در واقع نشان میدهد که دلار 13هزار تومانی در بازار آزاد هیچ منطق اقتصادی نداشته و ناشی از هیجانات سیاسی و اقتصادی است.»
سکه 400هزار تومان حباب دارد
قیمت واقعی سکه درحال حاضر بین 3میلیون و 900هزار تا 4میلیون تومان است. این اعتقاد فعالان صنفی طلا و جواهر است. کمبود ارز و سختگیریها در خریدوفروش ارز، بخش زیادی از تقاضای سرمایهای و سفتهبازی بازار ارز را به بازار طلا سرریز کرد. بر مبنای سیاستهای دولت و بانک مرکزی و به منظور کنترل صادرات و واردات طلا طی سالهای اخیر و حتی قبل از آغاز تحریمها، سکه همواره دارای یک حداقل حباب هفتدرصدی قیمت بود که عملا در میان فعالان بازار از آن بهعنوان حباب پایه یاد میکنند، در نتیجه هنگام بررسی و تحلیل وضع حباب سکه به نظر میرسد حباب پایه باید مدنظر قرار گیرد. آنگونه که عبادالله محمدولی، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا به «شهروند» میگوید: «درحال حاضر حباب سکه در بازار چیزی حدود 380 تا 400هزار تومان است و در واقع قیمت واقعی سکه را باید منهای این رقم درنظر بگیرید.»
قیمت تمام شده گوشت چقدر در میآید؟
قیمت واقعی هرکیلوگرم گوشت گوسفند بیشتر از 70هزار تومان نیست، اما حالا گوشت قرمز در بازار ایران گاهی تا دو برابر این قیمت فروخته میشود.
در حال حاضر قیمت بزغاله و بره در استانهای مختلف بین 35 تا 42هزار تومان است و با احتساب 50درصد گوشت هر دام زنده، قیمت هر کیلو گوشت برای دامدار بیش از 70هزار تومان نخواهد بود، ولی چه اتفاقی میافتد که همین گوشت با قیمتی حدود 120هزار تومان به دست مصرفکننده میرسد؟ علی اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی دراینباره به«شهروند» میگوید: «متاسفانه بین تولیدکننده و مصرفکننده حلقههای زیادی وجود دارد که هر کدام سود میبرند؛ یعنی تولیدکننده دام گاهی10درصد سود هم برای بیش از 100 روزی که برای پرورش دام زحمت کشیده نصیبش نمیشود، ولی واسطهها 40 تا 50درصد سود میبرند؛ به عبارت دیگر واسطههای بین مصرفکننده و تولیدکننده 4 تا 5 برابر تولیدکننده دام، سود میبرند.
قیمت مرغ چقدر واقعی است؟
تشکلها و اتحادیههای مرغداران رقمهای متفاوتی برای قیمت تمام شده هر کیلوگرم مرغ و قیمت آن برای مصرفکننده اعلام میکنند. مردم قیمتهای اعلامی را بالا میدانند و مرغداران آن را منطقی عنوان میکنند. اما قیمت واقعی هر کیلوگرم مرغ چقدر است؟ آیا مرغ گران به دست مصرفکننده میرسد یا قیمتها مناسب است و باید به مرغداران حق داد؟ درحال حاضر هر کیلوگرم مرغ این روزها در بازار حدود 12هزار تومان فروخته میشود. هرچند که از دید مردمی که تجربه خرید مرغ 18هزار تومانی را هم داشتهاند، این قیمتها منطقی است، اما محمود حجتی، وزیرکشاورزی قیمت واقعی هرکیلوگرم گوشت مرغ را برای مصرفکنندگان ۱۰ هزارتومان میداند. برومند چهار آیین، مديرعامل اتحاديه سراسري مرغداران گوشتي كشور اما عرضه به قیمتهای فعلی را به زیان مرغداران میداند. او به «شهروند» توضیح میدهد که اگر توليدكننده هر كيلوگرم كنجاله سويا با نرخ مصوب 2650 تومان، ذرت 1500 تومان، روغن 5800 تومان، كنستانتره 12هزار تومان و جوجه 1500 تومان خريداري كند، به انضمام سود 10 درصدي توليد، قيمت تمام شده مرغ حداقل 9200 تومان است.
سود سیب زمینی بیشتر از خودرو!
خودروسازان در تازهترین گفتههای خود قیمت تمام شده تولید پراید را بالای 40میلیون تومان اعلام کردهاند، اما صورتهای مالی خودروسازان درحالی برای افزایش دوباره قیمتها به سازمان حمایت ارسال شده که وزیر صنعت قیمت تمام شده پراید را حدود ۳۵ تا ۳۶میلیون تومان میداند.
البته سعید موتمنی، رئیس اتحادیه فروشندگان اتومبیل نظری متفاوت داشته و میگوید: «پراید باید به قیمت کمتر از 30میلیون تومان فروخته شود.» او میگوید اگر تولید در ایران انحصاری نبود و واردات به کشور با تعرفه صفردرصد آزاد بود، هیچکس حاضر نمیشد برای پراید حتی 30میلیون تومان هم پرداخت کند. فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو نظری متفاوت داشته و میگوید:«درست است که خودروسازی ایران در مقایسه با کشورهایی همچون ژاپن و کره و چین خیلی عقب مانده، اما بههرحال قیمت تمام شده خودرو هم همانند هر کالای دیگری برای اساس هزینه تأمین مواد اولیه، حقوق و دستمزد و سایرهزینههای جاری و سربار تعیین میشود.» او با بیان اینکه بر خلاف تصور عموم تورم بخشی خودرو کمتر از سایر بخشهاست، ادامه داد: «حتی با فرض دو برابر شدن قیمت خودرو و رشد صددرصدی قیمتها در یکسال گذشته، متوجه میشویم که در سایر بخش شرایط به مراتب بدتر است. بهعنوان مثال قیمت مسکن نزدیک به 3 برابر شده یا قیمت سیبزمینی نزدیک به 300درصد رشد پیدا کرده است. درواقع اگر سرمایه خود را صرف خرید سیبزمینی کرده بودیم، الان سود بیشتری به جیب میزدیم.» او معتقد است قیمتهای منطقی را نظام عرضه و تقاضا تعیین میکند. البته این نکته را هم اضافه میکند که دخالت نهادها دولت در نظام عرضه و تقاضا موجب میشود که بازار در کشف قیمتها دچار خطا شود.
قیمت جهانی موبایل چقدر است؟
گوشی سامسونگ گلکسی اس 10 در بازار جهانی حدود 600 دلار است. در بازار ایران این گوشی بنا به امکاناتی مانند حافظه و ... درحال حاضر بین 14میلیون و 100هزار تا 14میلیون و 800هزار تومان فروخته میشود. با دلار 13هزار تومانی این گوشی حدود 7میلیون و 800هزار تومان قیمت دارد که اگر بخواهیم 14درصد عوارض گمرکی و ریجستری را به آن اضافه کنیم، قیمت آن حدود 8میلیون و 890هزار تومان در میآید. گوشی آیفون ایکس اس در بازار جهانی حدود 730 دلار است و در بازار تهران بین 18میلیون و 150 تا 18میلیون و 750هزار تومان فروخته میشود. قیمت این گوشی با دلار 13هزار تومانی حدود 9میلیون و 490هزار تومان میشود که با 14درصد عوارض گمرکی و ریجستری حدود 10میلیون تومان درمیآید. در حال حاضر قیمت جهانی گوشی سامسونگ نوت 9 با بالاترین امکانات چیزی حدود 700 دلار است و با عوارض گمرکی و ریجستری رقمی حدود 10میلیون و 370هزار تومان قیمت آن میشود. این گوشی درحال حاضر در بازار ایران بین 14میلیون تا 14میلیون و 700هزار تومان قیمت دارد. البته خوب است که بدانید قیمت پایه هرگوشی در گمرک برای پرداختن عوارض و هزینه ریجستری بسیار پایینتر از قیمتهای گفته شده است و نرخ عوارض و ریجستری موبایل برای واردکنندگان بسیار کمتر از عددهای گفته شده درمیآید. ضمن اینکه واردکنندگان درحال حاضر موبایل را با دلار حدود 8هزار تومانی نیمایی وارد میکنند.