فرشید غضنفرپور روزنامه نگار

 چهار روز مانده به روز انتخابات محمدباقر قالیباف یکی از دو نامزد اصلی جریان اصولگرا به سود سیدابراهیم رئیسی دیگر نامزد این جریان از رقابت‌ها کنار کشید. قالیباف سومین حضور خود در انتخابات ریاست‌جمهوری را تا نزدیک به انتها تجربه کرد اما این‌بار ترجیح داد برخلاف دومرتبه پیشین نامش درمیان بازندگان انتخابات ثبت نشود. محمدباقر قالیباف که دراین انتخابات چهره‌ای سرسخت‌تر از گذشته از خود نشان داد، حالا گفته است که ستادهایش درخدمت «برادر ارجمند حجت‌الاسلام رئیسی» قرار خواهد گرفت. او به اعتراف غالب تحلیلگران در این انتخابات برای تخریب چهره دولت روحانی سنگ‌تمام گذاشت. در انتقاد از دستاوردهای دولت تا جایی پیش رفت که حسام‌الدین آشنا نوشت: فیلم دوم تبلیغاتی‌اش چنان بود که  اگر «صحنه‌های حضور حماسی ایشان را از فیلم حذف کنید»، درمی‌یابید که تفاوتی با برنامه‌های اپوزیسیون ضدانقلاب درباره فقر و فلاکت در ایران امروز ندارد. قالیباف تنها در تبلیغ و اظهارنظر علیه دولت یازدهم زیاده‌روی نکرد، او حتی در ارایه وعده‌های اقتصادی و معیشتی به مردم نیز چنان عمل کرد که می‌توان گفت؛ چنین رویکردی پیش از این بی‌سابقه بوده است. سایتی برای پرداخت «کارانه» به مردم راه‌اندازی کرد و هنگامی که با شکایت وزارت کار به دلیل نداشتن مجوز این سایت فیلتر شد، سایتی به نام مسکن 96 را رونمایی کرد که وعده می‌داد خانه‌های خالی را ازچنگ ثروتمندان خارج کرده و میان فقرا تقسیم می‌کند! قالیباف درتبلیغات امسال خود بر شعار مبارزه با اقلیت 4‌درصدی درکنار حمایت از اکثریت 96‌درصدی تأکید فراوان کرد و در مناظره‌های زنده تلویزیونی‌اش هم تقریبا هربار که نوبت به او رسید، به این موضوع اشاره کرد که آمده تا نماینده 96‌درصد مردم دربرابر 4‌درصد دیگر باشد.این ادعا البته حبابی بیش نبود و تا پایان مهلت تبلیغات هم دوام نیاورد این وعده ها در اولین گام راستی آزمایی نمره قبولی نگرفت و صاحب وعده نیز چنانکه گفته می شود خود به وعده ای از گردونه رقابت ها کناره گرفت در حالیکه  او و اطرافیانش تا پیش از این شدیدا هر نوع احتمال کناره‌گیری را رد می‌کردند. خودش درنخستین مناظره زنده تلویزیونی خطاب به اسحاق جهانگیری گفت: «این هم ازپدیده‌های عجیب است که شما به‌عنوان معاون رئیس‌جمهوری نامزد شدید و آمدید، البته حق شهروندی شماست. صداقت شما هم تا چند روز آینده مشخص می‌شود که شما هستید؟ نیستید؟» او همچنین در دیدار با جمعی از علما و ائمه جماعات تهران گفته بود؛ «من کاندیدا نشدم که کناره‌گیری کنم. من با قدرت آمده‌ام که بر دولت ۴‌درصدی مهر پایان بزنم و دولتی تشکیل دهم که با بکارگیری مدیرانی نسل‌ چهارمی بتواند کشور را از بحران اقتصادی موجود نجات دهد.» حسین قربانزاده مشاور سیاسی قالیباف هفت روز پیش از انصراف قالیباف در توییتر خود نوشته بود؛ «اگر قاليباف كنار برود، روحاني دور اول برنده است. او تحت هيچ شرايطي كنار نخواهد رفت. انتشار شايعه ازسوي حاميان دولت براي ايجاد يك ترس بزرگ است.»
غلامرضا مصباحی‌مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز روز یکشنبه درمصاحبه با سایت خبرآنلاین درباره این‌که آیا آرای قالیباف دراین مدت ریزش داشته یا نه؟ گفته است: «تعبیر به ریزش را دقیق نمی‌دانم، چون موضوع رشد مطرح است نه ریزش. آنچه من می‌بینم، آرای آقای رئیسی رو به رشد بیشتر است و آرای آقای قالیباف رشدش متوقف شده یا رشدش کمتر است.»
او یک روز پیش از انصراف قالیباف از ادامه رقابت‌ها گفته بود: «اگر آقای قالیباف کنار برود، به نفع آقای رئیسی نخواهد بود، همان‌طور که اگر آقای رئیسی کنار برود، کناره‌گیری‌اش به نفع آقای قالیباف نمی‌شود.» البته به نظر می‌رسد هستند افرادی که از این موضوع ناامید هم نشده‌اند؛ ازجمله محمدرضا عارف در واکنش به کناره‌گیری قالیباف گفته است؛ این انتظار می‌رفت که قالیباف کناره‌گیری کند و در زمان مشخص خودش هم کنار رفت. اما حالا با کناره‌گیری قالیباف از انتخابات بیش از هرچیز این پرسش مطرح می‌شود که تکلیف وعده‌ها و برنامه‌های او چه می‌شود؟
محسن پيرهادى از متحدان سیاسی قالیباف درشورای شهر تهران در واکنش به کناره‌گیری‌اش از انتخابات گفته: «نام او به‌عنوان بزرگمرد تغيير خواهد ماند. ائتلاف قاليباف در ١٠٠ساعت پايانی، او را ستاره اخلاق انتخابات کرد.» در این‌که آیا قالیباف خواهد توانست جایگاه متزلزلش درمیان اصولگرایان را احیا و بازیابی کند یا نه، می‌توان در انتخابات آینده به پاسخ رسید. عباس عبدی روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب درباره این رخداد و تأثیر آن درفضای انتخابات نوشته است: «آنان (اصولگرایان) با يك الگوبرداري ناقص از اقدام اصلاح‌طلبان در‌سال 1392، گمان مي‌كنند كه مي‌توانند با انصراف قاليباف، جريان قوي‌تري را شكل دهند. در واقع آنان درهمين انتخابات نيز با الگوبرداري از كارهاي احمدي‌نژاد گمان مي‌كردند كه مي‌توانند كسب رأي كنند. اين نوع مونتاژ سياسي درفعاليت‌هاي انتخاباتي كارساز نيست. ظاهر هر اقدام سياسي فريبنده است، بايد پشت ماجرا را هم ديد تا دچار خطاهاي تاريخي نشد. هر اقدام سياسي دريك متن اجتماعي و زمینه سیاسی مخصوص خود معنا دارد و اگر آن متن را از آن بگيريم، آن اقدام معناي خود را از دست خواهد داد.»
به نوشته عباس عبدی «اصولگرايان مي‌دانند كه درشرايط موجود نتيجه انتخابات را در دور اول باخته‌اند. بنابراين بايد كاري انجام دهند. تنها كاري كه مي‌توانند انجام دهند، انصراف قاليباف است. تيري درتاريكي كه شايد به جايي اصابت كند. به قول معروف «كاچي به از هيچي». ولي پرسش اين است كه چرا آقاي قاليباف بايد اين پيشنهاد را بپذيرد؟ او كه هزينه سنگيني را چه مادي و چه معنوي متحمل شده، چرا بايد بپذيرد كه عقب‌نشيني كند؟ پاسخ ساده است. او مي‌داند كه رأي نمي‌آورد. وقتي كه براي سومين‌بار هم رأي نياورد، همين يك نقطه ضعف او تلقي خواهد شد. پس بهترين راه اين است كه انصراف بدهد تا بماند و از اين طريق روغن ريخته را نذر امامزاده كند.» به نوشته عبدی، «او مي‌تواند با كناررفتن خود بعدا مدعي شود كه اگر من مي‌ماندم، با روحاني به دور دوم مي‌رفتم و در دور دوم برنده مي‌شدم! او مي‌تواند با انصراف خود به‌عنوان يك فرد طلبكار از اصولگرايان كنار رود. بنابراين انصراف قاليباف به نفع رئيسي فاقد معناي اثرگذاري بر انتخابات است، بلكه يك تاكتيك براي رفع مشكلات درون جناحي است و بيش از آنكه معطوف به پيروزي در انتخابات باشد، ناظر به بهبودبخشيدن به مسائل داخلي اين جناح است. اين رفتار از نوع سياست ديم است كه بذري را مي‌پاشند به اميد آنكه باران خوبي بيايد و محصولي مناسب به دست آيد، ولی اگر کشاورزی دیم داشته باشیم، سیاست دیم نداریم.»
با انصراف قالیباف حالا دیگر فضای انتخابات به‌طور کامل میان سیدابراهیم رئیسی نامزد مورد حمایت همه جریان‌های اصولگرایی و حسن روحانی نامزد اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان تقسیم شده است. این تقسیم‌بندی ازسویی مردم ایران را میان دو رویکرد به کلی متفاوت نیز مُخیَر خواهد کرد، چنانکه شاید بتوان گفت، نتیجه این انتخاب البته با اندکی اغراق تاثیرگذارترین نتیجه در سال‌های پس از انقلاب و در زندگی مردم خواهد بود.