المیرا اکرمی- شهروند | «امکان 3-2برابرکردن یارانه‌ها وجود ندارد.» این جمله‌ای است که علی لاریجانی رئیس مجلس دیروز به صراحت اعلام کرد و گفت؛ شرایط اقتصاد کشور بسیار پیچیده است و در وضعیتی نیستیم که عده‌ای وعده چند برابرکردن یارانه را به مردم بدهند. رئیس مجلس که درجمع فرهنگیان قم حاضر شده بود، گفت: سالانه یک‌میلیون و500‌هزار‌میلیارد ریال یارانه درکشور داده می‌شود که با توجه به درآمدها و هزینه‌های دولت افزایش آن امکان‌پذیر نیست؛ چراکه دولت پولی برای پرداخت آن ندارد.
لاریجانی به حجم عظیم پروژه‌های به زمین مانده از دولت قبل هم اشاره کرد و گفت: پنج‌میلیون و500‌هزار‌میلیارد ریال پروژه نیمه‌تمام و کلنگ‌زنی شده درکشور وجود دارد و توصیه ما این است که درکشور دیگر کلنگ زده نشود و تنها بعد از فراهم‌شدن پول و اعتبار لازم برای ساخت و اتمام پروژه کلنگ‌زنی صورت گیرد.و البته تأکید کرد؛ از درآمدهای کشور استفاده درستی نشده است و 200‌میلیارد دلار پول برای ساخت آپارتمان‌هایی درکشور هزینه شده که خالی از سکنه هستند و منابع کشور جایی هزینه شده که کارکرد ندارد.
برای فهمیدن بزرگی این رقم کافی است که بدانیم درآمد سالانه نفت ایران در‌ سال 95 تنها حدود 25‌میلیارد دلار بوده و اعتباری که برای مسکن مهر صرف شده، معادل 8‌سال درآمد نفت کشور است.
حالا اما در کارزار انتخابات دوباره وعده‌های مردم‌فریب و ضداقتصاد و توسعه باب شده است. اصولگرایانی که تا دیروز دولت را متهم به قانون‌شکنی می‌کردند و به خاطر این‌که دولت بار یارانه‌های فلج‌کننده را به اندازه کافی سبک نکرده است، علی طیب‌نیا وزیر اقتصاد را به بهارستان کشاندند، حالا تغییر موضع داده‌اند و می‌گویند؛ ارزش یارانه‌های 45‌هزار تومانی کم شده است و باید آن را چند برابر کرد! اتفاقی که مورد انتقاد اقتصاددانان است. آنها به سیاسی‌شدن اقتصاد کشور گله کرده و می‌گویند؛ توسعه کشور با تصمیم‌های غیرکارشناسی مانند پرداخت حجم انبوهی یارانه نقدی و طرح‌های غیراقتصادی مانند مسکن مهر به تأخیر افتاده است. مسکن مهری که به گفته فرشاد مومنی اقتصاددان معادل 7‌سال بودجه عمرانی کشور را بلعیده و حالا بدون متقاضی جدی مانده است.
چرخش یارانه‌ای اصولگرایان!
اصولگرایانی که درمجلس نهم صدایشان برای حذف یارانه‌ها بلند بود، ازمدتی پیش که تنور انتخابات ریاست‌جمهوری گرم شده، تغییر موضع داده‌اند و دیگر حرفی از فلج‌کننده‌بودن تعداد بالای یارانه‌بگیران نمی‌زنند. برخی از این اصولگرایان که درمجلس دهم هم حضور دارند، تا چند ماه پیش درتذکرات و مصاحبه‌های خود دایم بر این موضوع تأکید می‌کردند که دولت یازدهم تخلف کرده و باید یارانه سه دهک جامعه یعنی ثروتمندان را حذف کند.
تأکید اصولگرایان مجلس نهم بر ضرورت حذف یارانه ثروتمندان و این مسأله که دولت نباید به همه افراد جامعه یارانه بدهد تا جایی بود که افرادی مانند ایرج ندیمی، احمد توکلی، ‌هادی قوامی، غلامرضا تاجگردون، حسینعلی حاجی‌دلیگانی، ناصر موسوی‌لارگانی، احمد امیرآبادی و... بارها درمصاحبه با روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها و سایت‌ها بر طبل انتقادهای تندوتیز ازاین موضوع کوبیدند.
درنهایت هم کمیسیون اقتصادی مجلس نهم در دی‌ماه 93 علی طیب‌نیا را به مجلس کشاند تا درباره علت حذف‌نشدن یارانه دهک‌هایی که مدنظر آنها بود، از وزیر اقتصاد سوال کند که البته نمایندگان سوال‌کننده ازپاسخ‌های طیب‌نیا هم قانع نشدند. این درحالی است که درهمان مقطع زمانی طیب‌نیا درمورد حذف یارانه ثروتمندان گفت: می‌توانیم افراد پردرآمد را شناسایی کنیم، ولی هرچه حوزه شناسایی بالاتر رود و سراغ افراد بیشتری برویم، میزان خطا بیشتر می‌شود و مشکل دولت هم همین است.
نمونه دیگری از تأکیدات اصولگرایان البته درمجلس دهم مصاحبه‌هایی است که از زمان آغاز به کار این مجلس تا چندی پیش از پایان‌ سال 95 انجام می‌دادند و دولت یازدهم را متهم به تخلف در قطع‌نکردن یارانه ثروتمندان و برخی از دهک‌ها کردند. اما حالا مدتی است که در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری این افراد چرخش موضع داده‌اند و طرفداردادن یارانه به تمام افراد جامعه و حتی اضافه‌کردن یارانه فقرا شده‌اند.
این تأکید جدید اصولگرایان بر استمرار و افزایش یارانه تمام افراد جامعه درحالی صورت می‌گیرد که دولتمردان بارها از سختی‌های پرداخت یارانه گفته‌اند و کارشناسان و صاحبنظران هم معتقدند که افزایش میزان یارانه و حتی اعطای آن به تمام افراد جامعه نه امکان‌پذیر است و نه به نفع کشور است.
امکان افزایش 2 یا 3 برابری یارانه‌ها وجود ندارد
درهمین رابطه روزگذشته علی لاریجانی در واکنش به اظهارات برخی مبنی بر افزایش 2 یا 3برابری یارانه‌ها گفت: درشرایط فعلی اقتصادی کشور، دولت توان افزایش 2 یا 3برابری یارانه‌ها را ندارد.
رئیس مجلس که نوک پیکان انتقاد خود را به تصمیم‌های غیرکارشناسی برای اقتصاد کشور و در دولت گذشته نشانه رفته بود، شرایط اقتصادی کشور را برای وعده‌های غیرکارشناسی دوباره مناسب ندانست.
او به گشایش‌های اقتصادی ناشی از برجام و افزایش درآمدهای نفتی کشور اشاره و تأکید کرد: با وجود این‌که پس از برجام فضای اقتصادی کشور بهتر شده و درآمد کشور افزایش یافته ولی این علاج کار نیست و علاج کار افزایش کارآفرینی و تولید درکشور است.
لاریجانی همچنین گفت: حقیقت این است تا زمانی که اقتصاد کشور شکوفا نشود و ثروت ایجاد نشود، امکان افزایش وام‌های ازدواج، یارانه، وام مسکن و سایر خدمات وجود ندارد؛ چراکه دولت پولی برای پرداخت ندارد.
سرمایه‌گذاری به جای یارانه نقدی
اما بهاءالدین‌ هاشمی، اقتصاددان هم به «شهروند» توضیح می‌دهد که اقتصاد کشورمان به هیچ‌وجه کشش افزایش میزان یارانه نقدی را ندارد. ‌هاشمی تأکید می‌کند که در اقتصادهای مشابه اقتصاد ایران و حتی در اقتصادهایی که وضع بهتری دارند، پرداخت یارانه نقدی موجب اختلال درقیمت‌ها و روند اقتصادی هرکشوری است.
او با اشاره به این‌که اقشار فقیر و آسیب‌پذیر به اندازه افرادی که یارانه تأثیری برایشان ندارد، از آن برخوردار می‌شوند، می‌گوید: باید به جای پرداخت یارانه نقدی، سرمایه‌گذاری انجام شود و عواید ناشی از این سرمایه‌گذاری، به فقرا و افراد بیکار داده شود.
این اقتصاددان ایجاد مشکل درسرمایه‌گذاری‌ها، افزایش تورم، پروژه‌های نیمه‌تمامی که روی دست دولت مانده است، کاهش بودجه‌های عمرانی نسبت به بودجه جاری، عدم توسعه زیربنایی کشور، عقب‌ماندگی درتمام شقوق حمل‌ونقل و کاهش کیفیت آموزش را از بلاهایی می‌داند که یارانه نقدی بر سر کشور آورده است.
یارانه فقط برای فقرا
حیدر مستخدمین‌حسینی، اقتصاددان هم درگفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند که پرداخت یارانه نقدی به تمام افراد جامعه و به یک میزان، اشتباه محضی بود که در دولت قبلی انجام شد و مجلس وقت هم با این تصمیم نادرست همراهی کرد.
او عنوان می‌کند که هرچند در دولت یازدهم فرصت سروسامان‌دادن به یارانه نقدی فراهم نشد، اما در دولت دوازدهم باید حتما این موضوع مدنظر قرار بگیرد که یارانه افراد متوسط رو به بالا به سه دهک پایین جامعه داده شود و تنها دراین شرایط افزایش یارانه‌ها توأم با عدالت خواهد بود و اگر یارانه همچنان به تمام اقشار جامعه پرداخت شود، ازمنطق اقتصادی برخوردار نخواهد بود.
مستخدمین‌حسینی درمورد مضرات پرداخت یارانه نقدی می‌گوید: به‌طورکلی حرکت‌های پوپولیستی مانند پرداخت یارانه نقدی مضرات بسیاری برای اقتصاد دارد و یکی ازاین مضرات آن است که نیروی کار را به جای استفاده از توانمندی‌های فکری و جسمی به سمت استفاده‌نکردن از این توانمندی‌ها می‌کشاند.
این اقتصاددان تأکید می‌کند که اگر به جای پرداخت یارانه نقدی، این مبالغ به اموری مانند درمان، حمل‌ونقل و آموزش اختصاص پیدا کند، هم منطقی‌تر است و هم کارسازتر و درعین‌ حال تمام افراد جامعه از مزایای آن برخوردار خواهند شد.