زهره آشتياني دبيركميته تخصصي شوراي شهر تهران
شهر تهران به‌عنوان مهم‌ترین و پرجمعیت‌ترین کلانشهر ایران متاسفانه تاکنون مدل منسجم و یکپارچه‌ای برای توسعه آن وجود نداشته، هرچند تلاش‌های پراکنده متعددی در این‌باره صورت گرفته، اما درحال حاضر با مسائل و مشکلات عدیده‌ای مواجه است. ریشه بخش عمده‌ای از مسائل کلانشهر تهران به نبود خردجمعی در تصمیم‌گیری‌ها، قانون‌گریزی، فساد اداری، بودجه متورم و کسب بخش عمده تامین مالی از محل شهرفروشی و درآمد حاصل از انواع عوارض ساخت‌وساز، فروش تراکم و تغییر کاربری برمی‌گردد که در ادامه به صورت اختصار به برخی از موارد بودجه 95 اشاره می‌شود که روشن شود ریشه اصلی بروز مسائل فوق کجاست؟
سهم حدود 50درصدی تغییر کاربری و فروش تراکم مازاد از منابع درآمدی شهرداری در سال 1395، حکایت از نوعی اعتیاد و عادت نسبت به این منابع درآمدی سهل‌الوصول دارد، درحالی‌که طی سال‌های اخیر هشدارهای مکرری نسبت به خطر تکیه بر این دست منابع ناپایدار که در بلندمدت اثرات بسیار مخربی از خود به جای خواهند گذارد، داده شده است. از سویی دیگر پیش‌بینی رقم 366میلیارد تومانی برای درآمد حاصل از عوارض نوسازی که معادل 2درصد از کل بودجه عمومی‌سال جاری است، نشانگر بی‌توجهی جدی به ظرفیت این درآمد پایدار در مجموعه مدیریت شهری است. این بی‌توجهی زمانی بیشتر نمایان می‌شود که بدانیم این ردیف درآمدی بخش قابل‌توجهی از تأمین مالی بسیاری از کلانشهرهای دنیا را شامل می‌شود. همان‌گونه ملاحظه می‌شود بیش از 70درصد بودجه عمومی صرف حوزه‌های «توسعه مدیریت و هوشمندسازی شهری» و «حملونقل و ترافیک» می‌شود، درحالی‌که سهم بخش ایمنی و مدیریت بحران باوجود افزایش حدود یک‌درصدی در سال95 نسبت به سال94، کماکان با درنظر گرفتن خطرات متعدد تهدید‌کننده شهر تهران، نامتناسب و ناکافی به‌نظر می‌رسد. از مجموع 17800میلیارد تومان بودجه عمومی شهرداری تهران، حدود 10700میلیارد تومان آن (معادل 60درصد) نقدی و 7700میلیارد تومان دیگر (معادل 40درصد) به‌صورت غیرنقدی پیش‌بینی شده است. البته مطابق با برنامه 5ساله دوم شهرداری تهران، نباید سهم درآمدهای غیرنقدی از کل درآمدها در سال1395 از 35درصد تجاوز می‌کرد و مشکل بودجه غیرنقدی در غیرقابل ردگیری بودن و دشواری در نظارت بر آن است که همین امر از شفافیت در حوزه مالی و به تبع آن، از پاسخگویی درخور و شایسته شهرداری تهران کاسته است.
مدیریت شهری آینده باید به دنبال کسب رضایتمندی شهروندان و ارتقای کیفیت زندگی در کلانشهر تهران باشد و برنامه‌ریزی در حوزه‌های مختلف کلانشهر تهران از جمله بهبود مدیریت ترافیک، افزایش سهم درآمد پایدار از کل بودجه کلانشهر تهران، به حداقل رساندن آلودگی هوا، فراهم‌آوردن امکانات و تسهیلات ورزشی و تفریحی برای اوقات‌فراغت، به حداقل رساندن آسیب‌ها و بزهکاری‌های اجتماعی، وجود شبکه حملونقل کارآمد، ارزان و غیرآلاینده، توسعه فضاهای سبز به‌منظور رسیدن به حداستاندارد، محله‌محوری و افزایش سطح مشارکت مردم در تصمیم‌گیری‌های محلی، وجود مسکن مناسب و مقاوم در برابر زلزله، ایجاد شهر الکترونیک و هوشمندسازی، نظام ساخت‌وساز با محوریت احیای بافت‌های فرسوده و کاهش آسیب‌های اجتماعی با محوریت مساجد وسمن‌ها و... مدنظر قرار گیرد. برای مقابله با فساد حاکم بر ساختار شهرداری، شورای شهر به‌عنوان تنها ناظر بر عملکرد آن باید در مسیر اصالت کارجمعی و همکاری اعضا، حرکت در مسیر اثربخشی و قانون‌گرایی، حفظ هویت و اندیشه سیاسی و منطقی با اولویت مصلحت عمومی شهروندان به جای منافع شخصی و جناحی، تخصص‌گرایی و امتناع از رابطه‌محوری، کارآمدی و نظارت‌گرایی حرکت کند.