سلامت و بهداشت یکی از حقوق شهروندی است. در بندهای 3-4 فصل حیات و سلامت پیش‌نویس منشور حقوق شهروندی که معاونت حقوقی دفتر رئیس‌جمهوری محترم برای مطالعه، اظهارنظر و تنقیح به ملت ایران ارایه داده‌اند، آمده است: «دستگاه‌هاي اجرايي موظفند در چارچوب قوانین و مقررات مصوب، تمامي اقدامات لازم برای افزایش سطح سلامت عمومی، حفظ حقوق بنیادین حیات، شرایط مطلوب برای زندگی، سلامت و بهداشت، كاهش ميزان مرگ و مير اطفال و افزايش طول عمر شهروندان، دسترسی آسان، ارزان و گسترده به درمان، دارو، تجهیزات و کالاها و خدمات پزشکی، درمانی و بهداشتی منطبق با استانداردهای ملّی و تأمین و ارتقای سلامت افراد، شرایط زیست سالم و مطلوب برای ادامه زندگی، کلیه تدابیر، امکانات و وسایل موردنیاز برای حصول به آن را به عمل آورند...»
اگر چه منشور حقوق شهروندی هنوز در مرحله نظرخواهی از شهروندان، صاحب‌نظران و نخبگان است و با حساسیت‌هایی که برخی جناح‌ها راجع به قسمت‌هایی از آن نشان داده‌اند، به نظر می‌رسد تا تصویب نهایی راه درازی در پیش داشته باشد، اما اقداماتی که تا کنون صورت گرفته، نمایانگر اهتمام و عزم راسخ دولت تدبیر و امید به اجرایی کردن آن است. در حوزه‌ی سلامت و خصوصاً موضوع مورد بحث یادداشت‌هایی که امروز قسمت هشتم آن از نظر گرامی شما می‌گذرد، یعنی سلامت غذایی، اولین کسی که آژیرهای خطر را به صدا درآورد و مردم را از برخی رازهای نهان تولیدکنندگان مواد غذایی آگاه کرده، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بود. در عین حال باید پذیرفت که واگذاری پایش و کنترل تولیدکنندگان مواد غذایی، صرفاً به نهادهای دولتی و بدون پشتوانه و حمایت‌های مردمی کافی و وافی به مقصود نیست، که اگر بود، وضع تولید مواد غذایی به وضع اسف‌انگیز کنونی نمی‌رسید. وزیر بهداشت در صبحانه کاری مشترک با اتاق بازرگانی ایران گفت: انتقادات چند ماه اخیر به کیفیت مواد غذایی، واقعیت دارد و توهم نیست1 . در یک چرخه صحیح تولید و مصرف، باید بین منافع تولید‌کننده و سلامت مصرف‌کننده تعادل و ربط منطقی وجود داشته باشد. آیا درحالی‌که تعاونی‌ها و اتحادیه‌های تولیدکنندگان مواد غذایی از پشتوانه مالی و تبلیغاتی بالایی برخوردار هستند و به اصطلاح به کوه ابوقبیس تکیه کرده‌اند، در مقابل بضاعت‌مزجات، امکانات، پرسنل و بودجه محدود وزارت بهداشت و سازمان استاندارد، می‌توان تصور کرد که چنین تعادل و ربط منطقی وجود دارد و یا زمانی به وجود خواهد آمد؟ این معضل مختص کشور ما نیست. در همه جای دنیا همین‌طور است و با پیشرفت و ترقی صنعت غذا و ازدیاد کارخانجات و واحدهای تولیدی مواد غذایی، عدم تعادل بین منافع تولیدکنندگان به زیان سلامت مصرف‌کنندگان افزایش می‌یابد و روز به روز بیشتر و بیشتر می‌شود. آنچه سعی شده است در هفت یادداشت تحت عنوان «جن‌گیری، یا تولید و تجارت» طی سه هفته اخیر تقدیم شما خواننده عزیز شود، نشان دادن همین عدم تعادل بوده است. از یک طرف برخی تولیدکنندگان با بکارگیری ترفندهای جن‌گیری که شرح آن در یادداشت‌های پیشین داده شد، با کلمات نامفهوم و چند پهلو در برچسب‌ها، ناقص‌نویسی، تبلیغات گمراه کننده، پنهان‌کاری، فریبکاری، غش در معامله، به ثروت‌اندوزی مشغولند و از طرف دیگر، نهادهای مسئول دولتی با ساز و کارهای دست و پاگیر و امکانات محدود، قادر به دفاع جانانه و کما هو حقه از حقوق شهروندی شهروندان نیستند. آنچه در این میان فدا می‌شود منافع و سلامتی مردم است
وزیر محترم بهﺩاشت، ﺩرمان و آموزش پزشکی، طبیب، و سرکار خانم پیروزبخت رئیس سازمان استانﺩارﺩ ملی ایران، عصای ﺩست ﺩولت تﺩبیر و امیﺩ ﺩر امر کنترل تولیﺩکننﺩگان مواﺩ غذایی و سلامت مرﺩم به شمار می‌رونﺩ، و شاعر ﺩرباره این ﺩو بزرگوار فرموﺩه است:
سعی طبیب موجب ﺩرمان ﺩرﺩ نیست/ از خوﺩ طلب ﺩوای ﺩل مبتلای خویش/ بر عزم خویش تکیه کن ار سالک رهی/ وامانﺩ آن‌که تکیه کنﺩ برعصای خویش
پس چه کنیم؟ همان شاعر ﺩر مطلع همان قطعه که «همت مرﺩانه» نام ﺩارﺩ، می‌فرمایﺩ:
ﺩر ﺩام حاﺩثات ز کس یاوری مجوی/ بگشا گره به همت مشکل گشای خویش 2
شهرونﺩان کشورهای پیشرفته که «سالک راه» حمایت از منافع خوﺩ بوﺩنﺩ، بر «عزم خویش» تکیه کرﺩنﺩ و به «همت مشکل‌گشای خویش» سازمان‌های مرﺩم‌نهاﺩ حمایت از مصرف‌کننﺩگان تشکیل ﺩاﺩنﺩ و ﺩر این راه «گره‌گشایی» کرﺩنﺩ، چرا ما نبایﺩ چنین کنیم؟ این راهی موفق و آزمایش شﺩه و به قول معروف مجرب است. هر سازمانی براساس علایق و سلایق گروهی از مرﺩم شکل می‌گیرﺩ و از آن‌جا که علایق و سلایق متفاوت است، کمتر سازمانی است که بتوانﺩ همه را شامل شوﺩ، اما از آن‌جا که همه مرﺩم صرف‌نظر از فکر، سلیقه، مذهب، مشی سیاسی و... مصرف‌کننﺩه هستنﺩ، هیچ سازمانی ﺩر شامل بوﺩن، با یک سازمان مرﺩم‌نهاﺩ، با هﺩف حمایت از مصرف‌کننﺩگان، قابل مقایسه نخواهﺩ بوﺩ.
روزنامه شهرونﺩ، به خاطر نام خوﺩ، به مصﺩاق «اَلاَسماء تُنزَلُ مِنَ‌اَلسماء » 3 و به مقتضای شعار این روزنامه؛ «رسانه فرهنگ خﺩمت ﺩاوطلبانه ایرانیان»، بایﺩ پیشگام حمایت از حقوق شهرونﺩی باشﺩ. اولین سرفصل مهم‌ترین حقوق شهرونﺩی، حیات، سلامت و زنﺩگی شایسته است 4 . به مصﺩاق شعر بالا، ﺩر این «ﺩام حاﺩثه»، «همت مرﺩانه» مسئولان این روزنامه حتماً «مشکل‌گشای» هموطنان خواهﺩ بوﺩ. پیشنهاﺩ صاحب این قلم این است که ﺩر آغاز یک ستون و به تﺩریج یک صفحه از روزنامه، به امر خیر ارتباط، گفت‌وگو و پرسش و پاسخ بین مصرف‌کننﺩگان و تولیﺩکننﺩگان و تجار مواﺩ غذایی اختصاص یابﺩ.
گفت‌وگو، آغازی نیک برای ﺩرک متقابل، ابهام‌زﺩایی، شفافیت و نتیجتاً احقاق حقوق مصرف‌کننﺩگان است. اﺩامه گفت‌وگو، به مشارکت بیشتر، ارتباط‌گیری علاقه‌منﺩان و فعالان این عرصه و نهایتاً به ایجاﺩ سازمان و یا سازمان‌های مرﺩم‌نهاﺩ حمایت از مصرف‌کننﺩگان منجر خواهﺩ شﺩ. اگر این پیشنهاﺩ مورﺩ توجه، عنایت و قبول مسئولان محترم روزنامه وزین شهرونﺩ قرار گرفت، ﺩراین‌باره گفتنی‌های بیشتری خواهم ﺩاشت و ﺩر غیراین صورت، یاﺩﺩاشت‌های هشت‌گانه؛ «جن‌گیری، یا تولیﺩ و تجارت» ﺩر همین جا خاتمه خواهﺩ یافت. حسن ختام این بخش اﺩامه شعر بالا، و ختم کلام این‌که «باطل‌السحر» جن‌گیری ﺩر تولیﺩ و تجارت مواﺩ غذایی، نه ﺩر ساز و کارهای ﺩولتی، بلکه ﺩر عزم و مشارکت مصرف‌کننﺩگان، یعنی آحاﺩ جامعه، ﺩر حمایت از حقوق خوﺩ است.
گفت آهویی به شیر سگی ﺩر شکارگاه/ چون گرم پویه ﺩیﺩش انﺩر قفای خویش/ کای خیره سر به گرﺩ سمنﺩم نمی‌رسی/ رانی و گر چو برق به تک باﺩپای خویش/ چون من پی رهایی خوﺩ می‌کنم تلاش/ لیکن تو بهر خاطر فرمانروای خویش/ با من کجا به پویه برابر شوی از آنک/ تو بهر غیرپویی و من از برای خویش5
پی‌نوشت:
1-روزنامه روزان 22/7/93
2 -شعر همت مرﺩانه، سروﺩه شاعر معاصر، رهی معیری، زاﺩروز ۱۰ ارﺩیبهشت ۱۲۸۸تهران، ﺩرگذشت ۲۴ آبان ۱۳۴۷تهران
3- نام‌ها از آسمان نازل می‌شونﺩ.
4- منشور حقوق شهرونﺩی، فصل ﺩوم، مهم‌ترین حقوق شهرونﺩی، صفحه 3
5- اﺩامه شعر همت مرﺩانه، رهی معیری