|  آرش خیراندیش  |  فعال محیط‌زیست |

شکل‌گیری هریک از اتفاقات در فضای شهری و به‌طورکلی جامعه، فارغ از این‌که آنها را به خوب و بد تقسیم کنیم، نیازمند وجود تعداد زیادی از علت‌هاست. آنچه در این مدت و طی این روزها ذهن مرا بیش از سایر اتفاقات به خود مشغول کرده، برخوردی است که افراد جامعه ایرانی نسبت به حقوق دیگران از خود نشان می‌دهند. ممکن است برخی افراد گمان کنند رعایت‌نکردن حقوق دیگران امری طبیعی است یا لااقل در جامعه ما به رفتار عادی و همیشگی مبدل شده اما قضاوت درمورد این اتفاق به این سادگی‌ها نیست. چراکه اتفاقات زیادی دست به دست هم می‌دهند تا درنهایت بروز چنین رفتاری در یک جامعه به امری به‌اصطلاح عادی تبدیل شود.
بهتر است برای حل این پرسش و واکاوی علت‌های به وجود آورنده چنین معضلی از نتیجه کار شروع کنیم. بنابراین، این سوال مطرح می‌شود که رعایت‌نکردن حقوق دیگران به چه نتیجه‌ای خواهد انجامید؟ بخشی از نتایج حاصله از این رفتار، در جامعه، محیط شهری و حتی محیط‌زیست بروز می‌کنند. افزایش آلودگی محیط‌زیست به وسیله فعالیت‌های انسانی، رعایت‌نکردن حق‌تقدم در رانندگی (در فضای درون‌شهری و برون‌شهری) و به‌طورکلی دور زدن قانون ازجمله مشکلاتی هستند که می‌توانیم بروز آنها را نتیجه فرآیندی به نام اهمیت‌ندادن به حقوق دیگران بدانیم. امروز، دیروز، پریروز و احتمالا فردا به همین اتفاق می‌اندیشم.
تغییر کاربری‌هایی که این روزها همه از کم و کیف آن آگاهی پیدا کرده‌ایم به دیگر مشغولیت ذهنی من تبدیل شده است. اخیرا به یکی از شهرهای شمالی کشور سفر کردم.
تغییرات نسبت به گذشته محسوس بود. زمین‌هایی که تا پیش از این کاربری کشاورزی داشتند، خالی از پوشش گیاهی شده بودند و گرد و خاک حاصل از خاکبرداری جایگزین طبیعت سرسبز شده بود.
نکته جالب این‌که تمام این اتفاقات از سوی افراد خاص می‌افتد. برای بررسی قبیح بودن چنین اتفاقی اصلا لازم نیست دانشجوی کشاورزی یا محیط‌زیست باشید.
همه ما می‌دانیم قرارگیری زمین در مناطق مختلف (به لحظ پستی و بلندی و فاصله از سطح دریا، نزدیکی به کوه و...) براساس کاربری آن زمین‌ها اتفاق می‌افتد. بنابراین برای تغییر ناگهانی کاربری زمین‌ها و افزایش بافت مسکونی در منطقه‌ای خاص، نمی‌توان نامی جز تجاوز را استفاده کرد.
تجاوز، تجاوز است. تفاوتی نمی‌کند که به محیط‌زیست باشد یا به انسان. همه ما نیک می‌دانیم تجاوز صفت قبیحی است. تمام این حرف‌ها را زدم تا بگویم همه اتفاقات بدی که در محیط پیرامونمان شاهدش هستیم از رعایت نکردن حقوق دیگران شروع می‌شود.
خودخواهی و خودپسندی تا آن‌جا در میان ما آدمیان افزایش یافته که اصلا به حق داشتن دیگران نمی‌اندیشیم. گویی تمام زمین و زمان موظفند اسباب آرامش و آسایش ما را فراهم کنند، بنابراین به جای دارا بودن حق، در مقابل ما
مکلف هستند.