حر منصوری  فعال محیط‌زیست

مهم‌ترین مشکل در مورد نهادهای مدنی و این‌که همیشه هر نوع فعالیتی به سمت سیاسی شدن پیش می‌رود به این موضوع مربوط می‌شود که ما به‌عنوان فعالان حوزه‌های مختلف تعریف مشخصی از یک فعالیت سیاسی نداریم.
در جوامع کوچک اصولا اعتراض به هر نوع روند مدیریتی حکومت یک فعالیت سیاسی به حساب می‌آید. این تعریف البته در کشور ما نباید مصداق داشته باشد چرا که ما جامعه‌ای بزرگ با ساختارهای پیچیده‌تری هستیم. به‌زعم من مهم‌ترین مشکل نهادهای مدنی و تقابل آنها با حکومت به نحوه ثبت سازمان‌های غیردولتی برمی‌گردد. در شهرستان‌ها فرمانداری که با تمام بنگاه‌های اقتصادی و دولتی در ارتباط است وظیفه ثبت یک «ان‌جی‌او» را برعهده دارد. درواقع تمام مسائل ثبت «ان‌جی‌او» در اختیار فرمانداری است و جالب اینجاست که بیشترین فشار برای فعالیت‌هایی که «ان‌جی‌او»‌ها انجام می‌دهند از سمت فرمانداری وارد می‌شود. درواقع چون اختیار ثبت نهاد‌های مدنی را برعهده دارند، می‌توانند به راحتی اعتبار نامه‌ها را باطل کنند. در این شرایط هر نوع اعتراض با مقاومت فرمانداری روبه‌رو می‌شود و همین ترس باعث می‌شود تا نهادهای مدنی فعالیت‌های زیادی را ازدست بدهند. با این اتفاق و با گاردی که فرمانداری نسبت به فعالیت‌های ما می‌گیرد، نهادهای مدنی کم‌کم تبدیل به یک سیاهی لشگر می‌شوند که مجبورند در یک سطح آرام و صرفا در زمینه‌های آموزشی مثل فرهنگ‌سازی بین دانش‌آموزان یا شهروندان فعالیت کنند و وارد مباحث چالشی نشوند. فعالان محیط‌زیست به دلیل همین نگاه سیاسی و البته امنیتی ترجیح می‌دهند تا فعالیت‌های اعتراضی و چالشی خود را به‌عنوان یک فرد حقیقی انجام دهند و کاری به «ان‌جی‌او»ای که در آن فعالیت می‌کنند، نداشته باشند چرا که در غیر این صورت نهادها ممکن است خیلی زود تعطیل شوند و همان کارهای ساده خود را هم نتوانند انجام دهند. بارها شده که از خیلی از فعالان سوال شده که انگیزه شما برای این اعتراض یا فعالیت چه بوده و وقتی به‌عنوان یک شهروند نگران به سوالات پاسخ داده شده و نگاه سیاسی وجود نداشته مشکل خیلی زود برطرف شده است. البته در سال‌های اخیر دولت‌ها هرکدام با مواضعی که داشتند نشان دادند که تا چه اندازه برای نهاد‌های مدنی ارزش قایل هستند. درحال حاضر هم اگرچه فضا تا حدودی بهتر شده است اما همچنان در سطوح استانی و شهرستانی مشکلات فراوانی وجود دارد که بخشی از آن به همان سازمان ثبت‌کننده برمی‌گردد که درحال پیگیری است. ژست‌های روشنفکرانه زیادی درباره «ان‌جی‌او»‌ها گرفته می‌شود اما باید قبول کرد که فعالان مدنی همچنان در تنگنا هستند و باید هر چه سریع‌تر این نگاه اصلاح شود که پشت هر اعتراضی لزوما یک نگاه سیاسی و به‌خصوص امنیتی وجود ندارد و تأثیر نهادهای مدنی چیزی نیست که به راحتی بتوان آن را منکر شد و از کنار آن گذشت.