| عباسعلی استادغلامی | کارشناس حوزه داوطلبان|
شايد در زندگي روزمره خويش و در لابه‌لاي مشغله‌هاي فراوان خود با افرادي مواجه شده‌ايد كه انجام امور عام‌المنفعه و خيريه براي‌شان اهميت داشته و بدون هيچ چشم‌داشتي در كارهاي جمعي مشاركت مي‌كنند و يا تا كنون نام بسياري از انجمن‌هاي داوطلبانه مثل انجمن‌هاي حمايت از بيماران سرطاني، كليوي، حمايت از محيط‌زيست، حمايت از حيات‌وحش و... را شنيده‌ايد و صدالبته بارها و بارها ممكن است از خود پرسيده باشيد كه در اين دنياي وسيع، كمك ناچيز اين افراد چه تغييري مي‌تواند ايجاد كند؟ در پاسخ بايد گفت هيچ فردي به تنهايي نمي‌تواند مشكلات اين دنيا را حل كند، اما همان كار كوچك شما مي‌تواند در يك گوشه اين دنيا (كه ممكن است از محل شما به كلي دور باشد)، فضايي شاد و سالم و ايمن براي مردمي كه به كمك شما نياز دارند، ايجاد كند. هر يك از ما مي‌توانيم فردي را آموزش دهيم، ويرانه‌اي را آباد، ظرفي را پر، پاركي را تميز كنيم و اين است كه براي دنيا ارزش دارد. يكي از رسالت‌هاي مهم جمعيت هلال‌احمر، جذب و نگهداري نيروي انساني داوطلب كارآمد و موثر بوده، بنابراين لازم است تدابيري انديشيد تا اين مهم به نحو مطلوبي تحقق يابد. در زمينه جذب داوطلب بايد بيش از پيش به نگهداشت اعضا نيز توجه كرد؛ چرا كه توجه به اين مقوله باعث جذب بيشتر افراد از طريق داوطلبان موجود مي‌شود. خیلی از افراد هستند که با وجود تمکن مالی به دلیل فطرت پاکشان حاضرند بدون هیچ چشم‌داشتی در کارهای بشردوستانه هلال‌احمر فعالیت کنند، زیرا لذت کمک به همنوع از برترین لذت‌هاست. با اعتمادکردن و ایجاد انگیزه در افرادی که از لحاظ فکری، ذهنی و روحی غنی و متمکن هستند، می‌توانیم خدمات داوطلبانه را در جمعیت هلال‌احمرجاری کنیم. یکی از معضلات اساسي جمعيت هلال‌احمر در زمينه نگهداشت داوطلبان، همکاری اعضا در يك دوره كوتاه‌مدت است. گاهی داوطلبان تنها یک یا دو سال همکاری فعال دارند و پس از آن، به صورت موقت یا برای همیشه، همکاری‌شان محدود یا متوقف می‌شود. در چنین شرایطی، یک مشکل پیدا‌کردن اعضای جدید برای كارهاي داوطلبانه كليدي و تخصصي و مشکل مهم‌تر انتقال دانش و تجربه اعضای قبلی به افراد تازه‌‌وارد است. معمولا در انجام نقش‌های کلیدی، اطلاعات مفصل و تجربه فراوانی لازم است که نمی‌توان همه آن را به اعضای جديد آموزش داد. راه‌حل مناسب برای این مشکل رایج، طراحی و پیاده‌سازی یک سیستم جانشین‌پروری در حوزه جذب و نگهداري است. منظور از جانشین‌پروری ایجاد زمينه‌هاي مناسب برای شناسایی، جذب، آموزش و نگهداری اعضا برای تخصص‌هاي مختلف در سازمان است. این مهارت در جمعيت هلال‌احمر به‌عنوان يك سازمان مردم‌نهاد و داوطلبانه بسیار ضروری است كه معمولا به آن پرداخته نمی‌شود؛ یکي از دلایل این روند، متنوع‌نبودن برنامه‌ها و عدم استفاده از توان اعضا و دلیل دیگر معضلات و گرفتاری‌هايي همچون موازي‌كاري‌هاي درون‌سازماني است که باعث می‌شود تا پیش از خداحافظی با عضو و قطع همکاری، فکر جدی در خصوص جانشین‌پروری او انجام نشود. لازم است جهت رفع اين معضل گام‌هاي اساسي برای پرورش داوطلبان جديد قبل از خداحافظي داوطلبان قديمي برداشته شود تا دانش و اطلاعات داوطلبان پيشكسوت و باتجربه به موقع به داوطلبان جديدالورود انتقال داده شده تا عملكرد سازمان كه اساس آن بر كار داوطلبانه است، آسيبي نبيند و ارزش‌ها و اصول‌هاي بنيادين آن حفظ شود. نخستين گام شناسايي فعاليت‌هاي كليدي در سازمان و تربيت داوطلب جهت آن حوزه است؛ نقش اعضایی که از روابط عمومی بالايي برخوردار هستند، بسیار حساس است و در حوزه امدادوآموزش، نقش سرپرست تیم‌هاي امدادي یا مربيان آموزشي بسیار کلیدی است. در گام دوم بايد تلاش کنیم اعضای مختلف با فعالیت‌هاي كليدي و اصلي سازمان در ارتباط باشند. اگر این فعاليت‌هاي تخصصي و کلیدی تنها توسط عده معدودي از داوطلبان انجام شود و بقیه فرصت آشنایی با این کارها را نداشته باشند، با مشکلاتی روبه‌رو خواهیم شد. ممکن است در مقاطعی از زمان كه حجم فعالیت‌های سازمان زیاد مي‌شود کل پیشرفت و موفقیت سازمان محدود به میزان وقت و انرژی اعضای معدودی باشد که کارهای کلیدی را انجام می‌دهند. در این صورت ممکن است علاوه بر پايين آمدن كيفيت كاري و عملكردي این داوطلبان به دلیل کار زیاد خسته و دلزده شده و توقعات غير مرسوم از سازمان داشته باشند. گام سوم نحوه انتقال دانش و تجارب به داوطلب جديد است. در انجام انتقال دانش به صورت عملی بهتر است آموزش‌دهنده علاقه درونی به کمک‌کردن و انتقال دانش را در خود تقویت کند: افرادی که از انتقال تجربه خود به دیگران و به اشتراک‌گذاشتن آنچه در طی زمان آموخته‌اند لذت می‌برند، موفقیت بیشتری در انجام انتقال دارند. یکی از راه‌های خوب برای انتقال دانش، صحبت کردن غیررسمی و صمیمی در مورد فعالیت‌های مربوط به یک فعاليت كليدي و به اشتراک‌گذاشتن تجربیات است. راه دیگر این است از داوطلب جديد خواسته شود تا جای امکان فعالیت مورد نظر را انجام دهد. درنهایت نحوه رفتار با داوطلبي كه سازمان را ترك مي‌كند را آموزش ببينيم. نکته بسیار مهم دیگر نحوه برخورد با افرادی است که سازمان را ترک می‌کنند؛ به هر حال كار داوطلبانه و ارادي است و بايد اين تصور را در خود تقويت كنيم كه جمعيت هلال‌احمر نمي‌تواند هيچ‌گونه اعمال فشاري در خصوص ادامه فعاليت اعضاي خود انجام دهد پس بهتر است برای خداحافظی از افراد، برنامه‌ريزي مناسبي انجام شود.