این احتمال وجود دارد که مخاطب اطلاعی از فعالیت‌های شرکت تدارکات پزشکی هلال‌احمر نداشته باشد، با این حساب آغاز بحث می‌تواند از این نقطه کلید بخورد که «سها» چیست؟ آیا این نام با عنوان خاصی انتخاب شده است؟
در مجموعه هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران شرکت‌های تابعه مانند هر مجموعه بزرگ دیگر وجود دارد. یکی از این مجموعه‌ها و توابع، سازمان تجهیزات پزشکی هلال‌احمر ایران است که به سها معروف شده و دو بخش سها یک و سها دو در این مجموعه وجود دارد.
«سها» مخفف چیست؟ آن‌طور که من شنیده‌ام چند باری عناوین آن تغییر کرده است..
بله، درست است. تغییراتی در این زمینه وجود داشته و آن هم به دلیل اضافه‌شدن تولیدات جدید بوده است. سها درحال حاضر مخفف «سلامت همه ایرانیان» است اما اگر همان‌طور که اشاره کردید بخواهم به تاریخچه موضوع اشاره‌ای داشته باشم باید بگویم ابتدا سها مخفف سرنگ هلال ایران بود، بعد به این دلیل که به جز سرنگ، صافی دیالیز و ست‌های مختلف و... هم در مجموعه تولید می‌شد، تصمیم بر این شد که «سلامت همه ایرانیان» به‌عنوان مخفف این کلمه استفاده شود.
در بازدیدی که از مجموعه داشتیم به‌نظر می‌رسید از فعالیت شرکت سال‌ها می‌گذرد و مجموعه‌ای قدیمی دارید؟
بله، همین‌طور است. این مجموعه در سال 1372 شروع به کار کرده است و از آغاز فعالیت‌هایش 23سال می‌گذرد.
در سها چه کارهایی انجام می‌شود؟
این‌جا مجموعه‌ای است که بنا به تعریف اولیه‌اش، انواع سرنگ‌ها را تولید می‌کند، سرنگ‌های 2، 3، 5 10 علاوه بر آن، انواع سرنگ‌های انسلین، انواع صافی‌های دیالیز برای بیماران دیالیزی هم تولید می‌شود. غیر از آن، ست‌های مختلف ازجمله ست سرم، ست خون و ست دیالیز هم تولید می‌کنیم و کیسه ادرار و محلول دیالیز (که در فرآیند دیالیز استفاده می‌شود) هم از تولیدات ما است.
به‌نظر در میان تولیدات‌تان، محصولات دیالیزی به وفور دیده می‌شود...
رویکرد این مجموعه، تولید کالایی است که بتواند چرخه محصولات مورد استفاده در دیالیز را تکمیل کند. ما حدودا 15 تا 20قلم از محصولاتی که می‌تواند به بیماران تحت‌درمان دیالیزی کمک کند و در فرآیند عملیات دیالیز استفاده می‌شود، تولید می‌کنیم و سعی‌مان این است هر چه بهتر و بیشتر این سبد را کامل‌ترکنیم تا وابستگی کشور را در اتکا به محصولات تولید کشورهای خارجی از بین ببریم. نظر ما این است هر قدر که بتوانیم منابع را از خارج به سمت داخل هدایت کنیم، وظایف‌مان را بهتر انجام داده‌ایم.
تمرکز شما به تولیدات محصول برای بیماران کلیوی است. احتمالا هم برای این موضوع برنامه‌ریزی کرده‌اید، آیا آماری از دیالیزی‌های کشور دارید؟
بله، حتما! درحال حاضر آماری که در اختیار ما است نشان می‌دهد، نزدیک 28هزار نفر بیمار دیالیزی در کشور وجود دارد که به‌طور متوسط سالانه 10تا 12درصد به این تعداد اضافه می‌شود. هر بیمار دیالیزی هم در هفته باید 3بار از عملیات دیالیز استفاده کند تا بتواند به زندگی ادامه دهد.
حجم بیماران دیالیزی نشان می‌دهد باید نیازسنجی دقیقی در این زمینه انجام شود. با این برداشت می‌توان گفت در تولید محصولات دیالیزی، خودکفا شدهایم؟
در زمینه تولیدات محصولات دیالیزی خودکفا هستیم. مهم‌ترین محصولی که در روند عملیات دیالیز استفاده می‌شود (که محصولی حیاتی است) صافی دیالیز است. خوشبختانه ما این محصول را (به‌عنوان یک محصول مصرفی در این فرآیند) در داخل تولید می‌کنیم و فقط فیبرهای داخل صافی‌ها از خارج وارد می‌شود.
با توجه به اهمیت این موضوع، برنامه‌ای برای تولید فیبر صافی در داخل ندارید؟
خوشبختانه این اتفاق افتاده است و با حمایت رئیس محترم جمعیت و حمایت‌های سازمان تدارکات پزشکی تلاش کرده‌ایم که محصول را هم در داخل کشور تولید کنیم. تولید این محصول به سرمایه‌گذاری فوق‌العاده بالایی نیاز دارد.
تخمینی درباره نیاز مالی این طرح وجود دارد؟
در این طرح، حدود صد‌میلیارد تومان برای راه‌اندازی خط تولید نیاز داریم که حمایت‌های دکتر ضیایی در این زمینه خیلی موثر بوده و نیاز اولیه تأمین شده است و روند طوری پیش می‌رود که ما را امیدوار کرده‌اند که مابقی نیاز مالی هم تأمین خواهد شد. این پروژه، به‌عنوان پروژه‌ای ملی مطرح است که اگر این موضوع (که با کمک‌های خداوند قطعا محقق خواهد شد) محقق شود، وابستگی ما به خارج از بین می‌رود. درحال‌حاضر این فیبرها را از شرکت فرزینیوس آلمان وارد می‌کنیم که در آینده نزدیک قطع خواهد شد.
یکی از موضوعاتی که در این نوع تولیدات وجود دارد کیفیت تولیدات داخلی در مقایسه با تولیدات خارجی است، در این زمینه تضمینی وجود دارد که این کیفیت کمتر نباشد؟
بله! تمام سعی و تلاش ما هم همین است تا کیفیت تولیدات کمتر از آنچه در آلمان تولید می‌شود، نباشد. ما برای راه‌اندازی خط تولید این محصول با شرکت فیلاتک قرارداد داریم که همان شرکتی است که برای فرزینیوس هم خط تولید را راه‌اندازی کرده است. به‌هرحال تمام تلاش ما این است که این اتفاق بیفتد. بنابراین ما امیدواریم با راه‌اندازی این خط و افتتاحش بتوانیم صفر تا صد صافی‌های دیالیز را در داخل تولید کنیم که نوید بزرگی برای بیماران دیالیزی است تا مطمئن باشند دیگر هیچ نوع کمی و کسری در این زمینه وجود نخواهد داشت. ما سعی می‌کنیم نگرانی بیماران را درباره این‌که هیچ‌یک از محصولات مورد نیازشان نتواند در داخل تولید شود، از بین ببریم.
گفتید در تولید محصولات دیالیزی خودکفا شدهایم. یکی از موضوعات مطرح در این زمینه، توجه به ضریب فزاینده تعداد بیماران است. شما خط تولیدی درنظر می‌گیرید و شروع به تولید محصولی می‌کنید که نیاز فلان تعداد بیمار مد نظرتان است. خودکفایی مستمر و همیشگی است. نمی‌شود یک‌سال باشد و سال بعد سطح تولید از نیاز کمتر باشد. این را به این دلیل می‌گویم که قطعا شما براساس اطلاعات و آمار موجود امروز محصول تولید می‌کنید، درحالی‌که اعداد مختلفی برای ضریب فزاینده تعداد دیالیزی‌ها وجود دارد. اعدادی از سالانه 6 تا 30درصد که منابع مختلف اعلام کرده‌اند. برای این حفره آماری و اطلاعاتی چه می‌کنید؟
موضوعی که مطرح کردید درست است، چون همان‌طور که گفته شد اعداد مختلفی برای ضریب فزاینده تعداد بیماران دیالیزی مطرح شده است، یعنی همان عدد 6 و 7درصد است تا اعدادی بسیار بالاتر اما آنچه ما برآورد کرده‌ایم عدد دیگری را نشان می‌دهد و متفاوت با این اعداد است. ما این عدد را سال‌به‌سال هم پایش می‌کنیم و دیدم درست هم است.
ضریب فزآینده‌ای که شما به دست آورده‌اید، چقدر است؟
این عدد رقمی بین 10 تا 12درصد است که سالانه به تعداد دیالیزی‌ها افزوده می‌شود. نرم جهانی هم همین حدود است. بنابراین برنامه‌ریزی ما برای تولید محصول بر این اساس انجام می‌شود.
نگرانی در این زمینه بیشتر از اینهاست چون عدد دیگری هم اعلام شده که 40میلیون ایرانی در معرض بیماری‌های کلیوی قرار دارند و این احتمال وجود دارد که هر‌سال از میان این گروه نیز تعدادی به بیماری‌های کلیوی مبتلا شوند و نیاز به دیالیز پیدا کنند. این 40میلیون افرادی هستند که در اثر سبک زندگی رایج، به فشارخون، چربی‌خون و قند خون بالا مبتلا هستند و ممکن است در آینده، در تعداد نیازمندان به دیالیز، «پرش» ایجاد کنند. همین موضوع این گزاره را جدی می‌کند که بیماری‌های کلیوی آسیب بسیار جدی دهه‌های آینده ایران است. به همین دلیل است که مثلا اگر امسال هزارنفر نیازمند دیالیز داریم، بعید نیست سال آینده، 1100یا 1200نفر بیمار دیالیزی داشته باشیم، به‌نظر شما با این شتاب بیماری کلیوی، محصولات موردنیاز هم تولید خواهند شد؟
نگرانی شما قابل درک است. این نگرانی بین متخصصان هم وجود دارد اما نباید فراموش کنیم که دیالیز درمان نیست. این موضوع در اصل فرآیند کمک‌کننده‌ای به بیماران کلیوی است. بیمارانی که در اثر ابتلا به بیماری، کلیه خود را از دست داده‌اند و از این فرآیند برای دوره‌ای استفاده می‌کنند. استفاده از دیالیز برای دوره‌ای است که فرد بتواند کلیه جایگزین مناسب احوال خود پیدا کند. ممکن است این زمان یک‌ماهه باشد یا حتی برای تمام عمر، اما نکته اساسی این‌جاست که نباید فراموش کرد استفاده از دستگاه دیالیز نمی‌تواند جایگزین کلیه باشد.
با این حساب چه باید کرد؟
جمله معروفی در زمینه پزشکی وجود دارد که پیشگیری مقدم بر درمان است. ما باید از همین رویه استفاده کنیم. باید در کشور فرهنگ کنترل بیماری کلیوی و جلوگیری از ابتلا به بیماری کلیوی را ایجاد کنیم. باید آگاهی شهروندان را تقویت کنیم و هرقدر که می‌توانیم باید در این زمینه تبلیغ کنیم که اشخاص مراقب فشار خون، دیابت، نوع تغذیه و سبک زندگی‌شان باشند تا به مرحله دیالیز نرسند. اگر به این مرحله برسند، کلیه‌ای وجود ندارد که بخواهیم بیماری را درمان کنیم، چون همان‌طور که چند بار تأکید کردم، دستگاه دیالیز درمان نیست، فقط یک نوع جایگزین است تا کلیه‌ای برای پیوند پیدا شود. فرآیند دیالیز، فرآیندی مشکل، سخت و رنج‌آور همراه با درد زیاد است. همیشه در این فرآیند استرس وجود دارد، استرس این‌که آیا کمبودی وجود دارد یا نه، آیا فلان محصول را به قدر کفایت در کشور داریم که بتوانیم همه نیازها را پاسخ دهیم. درباره بخش دوم سوال قبلی‌تان که می‌گوید با حجم بالای بیمار مواجه خواهیم بود، من هم با بخشی از آن موافقم، چون واقعا این نگرانی وجود دارد که ممکن است با تعداد بالای بیماران در آینده مواجه باشیم ولی اگر همان‌گونه که گفتم بتوانیم فرهنگ تغذیه و زندگی رایج را تغییر دهیم می‌توان وضعی را پیش آورد که تعداد بیماران کنترل شوند. اگر وضع طوری پیش برود که فرهنگ زندگی را درست کنیم و بتوانیم آموزش‌هایی بدهیم که مردم فشار خون را کنترل کنند، قطعا می‌توانیم روند رشد ابتلا به بیماری‌های کلیه را کنترل کنیم. امروزه ثابت شده است که یکی از عوامل مهم ابتلا به بیماری کلیوی، فشار خون در طول زندگی فرد است. وقتی فردی 20سال فشار خون دارد و سعی در کنترل آن نمی‌کند، انتظار این است که کلیه‌اش دچار آسیب شود. ما باید برنامه‌ای قوی برای کنترل فشار خون و دیابت داشته باشیم، در این‌صورت است که موفق خواهیم شد.
شما مسئول تحقیق و توسعه سها هستید. برای آینده چه برنامه‌ای دارید؟ آیا تولیدات جدیدی هم در این مجموعه وجود خواهد داشت؟
بله. ما برنامه‌ریزی و تحقیقات گسترده‌ای برای آینده داریم. در این برنامه، محصولات دیگری که در سبد مصرف بیماران دیالیزی است، قرار دارد. هر محصولی که بتواند به بهترشدن وضع بیماران کلیوی کمک کند، در این سبد قرار داده‌ایم و علاوه بر تولیدات فعلی در آینده محصولات مختلفی اعم از دارو و دیگر تجهیزات موردنیاز را درنظر گرفته‌ایم تا به تولیدات‌مان بیفزاییم. درواقع یکی از مهم‌ترین‌هایش همین خط تولید «فالوفایبر» است که اگر بتوانیم آن را بومی‌سازی کنیم، موفقیت زیادی خواهیم داشت. برنامه‌ها و طرح‌های زیادی در این زمینه وجود دارد که خبرش را در آینده خواهیم داد.