امیرحسین خواجوی|سه روز از پنجشنبه تلخ تهران می‌گذرد. از آخرین روز پلاسکو، تنها رد و نشان 2 آتش‌نشان محبوس زیر آوار پیدا شده است. تلاش‌ها بی‌وقفه ادامه دارد؛ از نیروهای مختلف امدادی گرفته تا انواع و اقسام دستگاه‌ها و ماشین‌آلات آواربرداری. همه امکانات بسیج شده است. چهارراه استانبول 72 ساعت است که پلک نزده است. 3 روز فعالیت شبانه‌روزی برای زنده نگه‌داشتن آخرین امیدها. امید به زنده‌بودن آتش‌نشانان گرفتار زیر ویرانه‌های پلاسکو. بر اساس آخرین آمار منتشر شده 25 نفر زیر آوار پلاسکو گرفتار شدند. همان‌هایی که هر لحظه امید برای زنده‌بودن آنها کمرنگ و کمرنگ‌تر می‌شود.
از جمعه‌شب زمزمه‌هایی درچهارراه استانبول پیچید. پچ‌پچ‌های در گوشی و خبرهایی از جنس ناامیدی دهان به دهان چرخید. خبرهای غیررسمی از کشته‌شدن همه محبوس‌شدگان زیر آوار حکایت داشت. اما هنوز کسی از مقامات حاضر در محل حادثه در این‌باره اظهارنظری نمی‌کرد. شایعات و اخبار در گوشی ناامید‌کننده هر لحظه قوت می‌گرفت تا اینکه جلال ملکی به‌عنوان نخستين مقام مسئول دقایقی قبل از بامداد شنبه در جمع خبرنگاران حاضر شد و از به حداقل رسیدن شانس زنده‌بودن آتش‌نشانان گرفتار زیر آوار پلاسکو خبر داد: «واقعیت این است که با توجه به شرایط نباید منتظر زنده یافتن افراد محبوس شد.» سخنگوی سازمان آتش‌نشانی که از لحظه وقوع این فاجعه در محل حاضر بود، با چهره‌ای خسته و گرفته صحبت‌هایش را این گونه ادامه داد: «با توجه به حجم بالای آوار، آتش‌سوزی، حرارت بسیار بالا و دود غلیظ ناشی از احتراق، تلاش ما برای تحویل اجساد به خانواده قربانیان است.» این صحبت‌های ملکی هوار شد بر سر مردم. 48 ساعت بیم و امید برای زنده‌ماندن آتش‌نشانان گرفتار در آوار پلاسکو حالا جایش را به آوار ماتم داده بود....
کشف نخستين پیکر از زیر آوار
با این همه نیروهای حاضر در محل حادثه بی‌وقفه در تلاش بودند؛ عملیات آواربرداری ادامه داشت. دستگاه‌های هوا برش، قطعات فلزی نما و اسکلت این سازه عظیم را که حالا به تلی از خاک و آهن تبدیل شده بود را برش می‌دادند. چند آتش‌نشان هم روی خرابه‌ها به دنبال یافتن نشانی از اجساد آوار را با دقت و آرامی جابه‌جا می‌کردند. با وجود همه تلاش‌ها هنوز هم پیکر هیچ یک از آتش‌نشانان پیدا نشده بود. به‌منظور تسهیل درآواربرداری و با مجوز دادستانی چند مغازه در ضلع شرقی پلاسکو تخریب شد. همزمان جنب‌و‌جوش آتش‌نشانان روی خرابه‌های پلاسکو افزایش یافت. حوالی ساعت 11 جمعه شب نخستين جسد از دل آوار بیرون کشیده شد. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تشخیص هویت پیکر این آتش‌نشان را به دلیل صدمه شدید از ناحیه سر و صورت غیر ممکن اعلام کرد. دقایقی قبل از بامداد شنبه خبری از کشف جسد 4 آتش‌نشان دیگر هم منتشر شد؛ اما این خبر مثل بسیاری از خبرهای این حادثه خیلی زود تکذیب شد، تا پس از 2 روز تلاش بی‌وقفه نخستين پیکر از زیر آوار بیرون آورده شود. بخش‌هایی از محل حادثه همچنان شعله‌ور بود. دود سفید‌رنگ و غلیظی به هوا می‌رفت و آتش‌نشانان هم هنوز در تلاش برای خاموش‌کردن آتش ویرانه‌های پلاسکو....
بازدید رئیس‌جمهوری از محل حادثه
املاک کناری پلاسکو تخریب شدند. با بازشدن معبر شمالی جنوبی، آواربرداری سرعت بیشتری گرفت. با نم نم باران بخار و دود بیشتری در فضا پیچید. حوالی ساعت 3 بامداد خبری از زنده‌بودن 4 نفر از آتش‌نشانان منتشر شد. همه دستگاه‌ها و ماشین‌آلات خاموش شدند، چهارراه استانبول در سکوت مطلق فرو رفت، تا دستگاه‌های زندهیاب فرکانسی از افراد زنده گرفتار زیر آوار دریافت کنند. با پایان یافتن کار دستگاه‌های زندهیاب، عملیات آواربرداری مجددا آغاز شد.
حوالی ساعت 8 صبح رئیس‌جمهوری از محل حادثه بازدید کرد و از نزدیک در جریان روند عملیات آواربرداری و امداد‌و‌نجات آوارهای ساختمان قرار گرفت. شهردار و استاندار تهران هم در این بازدید همراه رئیس‌جمهوری بودند. قالیباف گزارشی از اقدامات انجام‌شده را به رئیس‌جمهوری ارایه کرد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری هم با دلجویی از آتش‌نشانان حاضر در محل حادثه با آنها ابراز همدردی کرد.
شناسایی 3 آتش‌نشان شهید
به‌رغم اطلاع‌رسانی شبکه‌های مختلف خبری و خبرگزاری‌ها مبنی بر پیداشدن پیکر چند تن از آتش‌نشانان از زیر آوار، ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی خارج‌شدن پیکر 2 آتش‌نشان از زیر آوار را تأیید کرد. و در این باره گفت:«مجموع مفقودان حادثه پلاسکو تا این ساعت ۲۵ نفر هستند که ۱۵ نفر از آنان را شهدای آتش نشانی تشکیل می‌دهند. این درحالی است که شهردار تهران تعداد مفقودان این حادثه را 7 نفر اعلام کرد:«تاکنون خانواده هفت نفر از مفقودان به ما مراجعه کرده‌اند.» شهردار تهران همچنین در باره پایان زمان آواربرداری پلاسکو گفت:«آواربرداری در مدت زمان مشخص شده یک هفته به طول می انجامد. در عین حال برخی خبرها از دریافت علایم از 4 دستگاه زندهیاب هلال‌احمر از ضلع غربی و موتورخانه ساختمان پلاسکو حکایت دارد. اما این خبر تاکنون از سوی هیچ یک از مقامات تأیید یا تکذیب نشده است. در همین رابطه دکتر مهرداد علی‌بخشی، جانشین رئیس سازمان پزشکی قانونی در مدیریت بحران از انتقال اجساد 3 تن از آتش‌نشانان شهید در حادثه پلاسکو به مرکز پزشکی قانونی خبر داد و گفت: «نخستین شهید آتش‌نشان که پیکرش به محل پزشکی قانونی در کهریزک منتقل شد، آتش‌نشانی بود که در بیمارستان جان خود را از دست داد. حوالی ساعت 5 صبح روز سه‌شنبه پیکر نخستین آتش‌نشان که از زیر آوار خارج شده بود به پزشکی قانونی انتقال داده شد و آنطور که من اطلاع دارم، پیکر یکی دیگر از این اجساد نیز در راه انتقال به مرکز پزشکی قانونی استان تهران در کهریزک است.» همچنین مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران از اخذ نمونه DNA از خانواده آتش‌نشانان مفقودشده خبرداد و گفت: «طبق هماهنگی‌های انجام‌شده با شهرداری، قرار شده محلی را شهرداری در نظر بگیرد تا از خانواده آتش‌نشانان مفقودشده در زیرآوار ساختمان پلاسکو نمونه DNA اخذ شود.»
پیرحسین کولیوند، رئیس اورژانس کشور هم درباره آخرین وضع مصدومان پلاسکو گفت: «از لحظه حادثه تاکنون 121 مصدوم داشته‌ایم و تمام مصدومان به‌جز 2 نفر مرخص شده‌اند. 2 آتش‌نشان در محل حادثه دچار آسیب شده و به‌سرعت به بیمارستان انتقال داده شدند، اما حادثه آنها شدید و نگران‌کننده نیست و به مراکز درمانی برای دریافت خدمات انتقال داده شدند.»
دستور تخریب پاساژ کویتی‌ها
از سوی دیگر برای دسترسی سریع‌تر به طبقات زیرین پلاسکو دادستانی تهران حکم تخریب پاساژ کویتی‌ها را هم صادر کرد. اقبال شاکری، رئیس کمیته شورای شهر تهران در این‌باره گفت: «دادستانی حکم تخلیه و در صورت نیاز تخریب پاساژ کویتی‌ها و ساختمان شمالی پلاسکو را صادر کرد.» به دنبال اعلام این خبر نیروهای انتظامی مستقر در محل ساختمان پلاسکوی تهران عملیات تخلیه پاساژ کویتی‌ها را آغاز کردند. اما به‌رغم دستور پلیس کسبه و مدیران پاساژ کویتی‌ها از تخلیه کالا و اجناس خودداری می‌کردند. همزمان سردار حسین ساجدی‌نیا، فرمانده انتظامی تهران از مراجعه‌نکردن خانواده مفقودان احتمالی حادثه به پلیس آگاهی تهران خبر داد و گفت: «افرادی غیر از خانواده آتش‌نشانان که حدس می‌زنند و یقین دارند که آشنایان و اقوام آنان در مجتمع پلاسکو حضور داشته و در حال حاضر در کنار خانواده نیستند، می‌توانند با مدارک لازم به پلیس آگاهی فرماندهی انتظامی تهران بزرگ در خیابان وحدت اسلامی مراجعه كنند تا اقدامات لازم در این حوزه انجام شود.» همچنین مقیمی، رئیس پلیس آگاهی ناجا از تهیه فرم‌هایی برای لیست اموال کسبه ساختمان پلاسکو خبر داد و گفت: «کسبه مرکز تجاری پلاسکو پس از پایان عملیات با مراجعه به پلیس آگاهی، لیست اموال خود را با لیست اموالی که پلیس نگهداری کرده، مطابقت دهند و اموال مکشوفه خود را از پلیس تحویل بگیرند.»
مدیرعامل سازمان هلال احمر استان تهران، هم ضمن اشاره به حضور تیم‌های مختلف عملیاتی و همچنین تجهیزات تخصصی هلال احمر، نحوه فعالیت سگ‌های زنده یاب هلال احمر در روند امدادرسانی حادثه پلاسکو را تشریح کرد.
حسین کتابدار درخصوص نحوه فعالیت سگ‌های زندهیاب در عملیات امدادرسانی ساختمان پلاسکو گفت: «این سگ‌ها به صلاحدید نیروهای آتش‌نشانی و به صورت موردی فعالیت می‌کنند. زمانی که شهرداری به نقطه‌ای از امداد و نجات می‌رسد که ممکن است کسی زنده باشد ما سگ‌ها را به آن نقطه می‌بریم.» او ادامه داد:«در حال حاضر 50 نیروی عملیاتی، 20 دستگاه خودرو عملیاتی، 4 قلاده سگ تجسس و 4 دستگاه زندهیاب، به همراه تجهیزات مرتبط با امداد و نجات آوارهای سبک در محل حضور دارند.»
حوالی ساعت 6 بعدازظهر به دنبال آوار برداری از ضلع جنوب غربی پلاسکو، شعله های آتش بار دیگر از ویرانه‌های پلاسکو زبانه کشید. این میزان شعله از زمان ریزش ساختمان پلاسکو بی سابقه بوده است. شعله‌های آتش از فاصله دور قابل مشاهده است. در پی بروز این آتش گسترده در بخش‌هایی از آوار پلاسکو، عملیات آواربرداری تا خاموش کردن شعله های جدید متوقف شد.