| محمد مهدی اقبالی | رابط خبری سازمان جوانان در یزد|
در ماه‌های اخیر یکی از مواردی که بسیار در جمعیت هلال‌احمر مورد توجه قرار گرفته است، تدوین برنامه پنج‌ساله جمعیت هلال‌احمر است.
نگرش و مسیر و اهداف هر سازمانی از طریق برنامه و راهبرد آن سازمان تعیین می‌شود و برای داشتن وحدت و یکدستی در سازمان تدوین برنامه و راهبرد بسیار ضروری خواهد بود؛ لذا در این نوشتار سعی شده است به پنج نکته‌ای که می‌تواند توجه به آن موجب تقویت برنامه پنج‌ساله جمعیت شود، به صورت گذرا اشاره شود، معرف جمعیت هلال‌احمر باشد.
این مهم است که برنامه پنج‌ساله به گونه‌ای به نگارش در‌آید که معرفی جمعیت هلال‌احمر باشد. اینکه ما (به معنی خانواده بزرگ نهضت صلیب‌سرخ و هلال احمر) چه کسی هستیم و ارزش‌ها، اصول و سمت و سوی حرکت ما چگونه است. ما در هلال‌احمر در حال تولید کالای اجتماعی هستیم. کالایی که نفع آن به همه مردم فارغ از دین و رنگ و نژاد و مرزها می‌رسد و آوازه خوشنامی آن به روستاها و شهرهای مختلف کشور رسیده است. در نگارش برنامه پنج‌ساله باید به گذشته نیز نگاهی بیندازیم و اینکه در دهه گذشته چه کرده‌ایم.
گسترش سازمانی، بسط فعالیت‌ها و مشارکت‌ها، توسعه شبکه جوانان و داوطلبان و تقویت ارتباط‌مان با شرکا ازجمله مواردی است که در گذشته صورت گرفته و باید با نگاهی به آن به آینده پرداخت. ما کمک‌های بشردوستانه در حین شرایط اضطراری را صورت دادیم و حمایت‌های اجتماعی از اجتماع‌های آسیب‌پذیر را شکل دادیم. برای حرکت به آینده با رویکرد اقدامات بیشتر و بهتر، باید متفاوت کار کنیم تا بتوانیم با چالش‌های جدید روبه‌رو شویم.
کارهایی که باید انجام دهیم
شناسایی چالش‌های ملی و بین‌المللی یکی از اقداماتی است که باید در ابتدای تدوین برنامه صورت گیرد. کمک به معیشت مردم، تقویت بازگشتن مردم به زندگی عادی در شرایط بحرانی، کمک به زندگی سالم و ایمن مردم و گسترش فرهنگ صلح و بدون خشونت ازجمله مواردی است که فدراسیون بین‌المللی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر بر آن تأکید زیادی کرده است و می‌تواند به‌عنوان سرلوحه فعالیت‌های داخلی نیز قرار گیرد.
چگونه انجام دهیم
یکی از نکات بسیار مهم در تدوین برنامه شناسایی این است که نحوه انجام فعالیت‌ها مشخص شود. در تدوین برنامه باید توجه شود که جمعیت هلال‌احمر به مثابه یک بدنه واحد و نه جزایر جدا از هم دیده و سازوکار آن نیز بررسی شود که در عمل و هم در اجرا این اتفاق نیفتد. باید توجه شود برنامه‌های مرتبط با جوانان، داوطلبان و امداد‌و‌نجات، بهداشت و درمان به‌عنوان حوزه‌های تخصصی و حوزه آموزش‌و‌پژوهش به‌عنوان پشتیبان علمی تمامی واحدها جدا از هم نبوده و مردم به‌عنوان مخاطبان بیرونی جمعیت به هر واحد به‌عنوان نماینده جمعیت نگرش دارند. مخاطبان همه این سازمان‌ها مشترک است و این اقدامات متفاوت خواهد بود لذا در برنامه پنج‌ساله بایستی سعی شود بر یکدستی برنامه و عمل در حوزه متفاوت تأکید شود.
توجه به اسناد بالادستی
خوشبختانه در خصوص فعالیت‌های بشردوستانه در سطح ملی و بین‌المللی اسناد بالادستی بسیار خوبی وجود دارد. منابع مذهبی به‌عنوان یکی از منابع اصلی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴، برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه، سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری، قانون بودجه سالانه کشور از مهم‌ترین استاد بالادستی مشترک در همه حوزه‌ها است. از طرف دیگر اسناد بالادستی در عرصه بشردوستانه در سطح بین‌المللی همچون استراتژی ۲۰۲۰ فدراسیون جمعیت‌های ملی صلیب‌سرخ و هلال‌احمر، استراتژی مشارکت جوانان، استراتژی و استاندارد بشردوستانه اسفیر، استراتژی فدراسیون درخصوص جلوگیری از خشونت، برنامه اقدام عمل حمایت از کودکان ۲۰۲۰، حداقل استانداردهای جنسیت و گوناگونی فدراسیون، استانداردهای اطلاع‌رسانی در بحران و بسیاری از استانداردهای دیگر در فدراسیون می‌توانند برای تدوین برنامه پنج‌ساله کمک کنند. همچنین برخی راهبردهای سازمان‌های بین‌المللی دیگر همچون یونیسف و دیگر دفاتر سازمان ملل متحد راهگشا خواهد بود.
استفاده از صداها و نگرش‌های مختلف در جمعیت از اهمیت بالایی در تدوین برنامه پنج‌ساله دارد؛ چرا که خانواده هلال‌احمر متشکل از جوانان، داوطلبان، امدادگران، نجاتگران، فعالان عرصه درمان و غیره است که هر کدام به شاخه‌های مختلفی همچون دانش‌آموزی، دانشجویی، خیرین، پزشکان و... تقسیم می‌شود. از طرف دیگر ذینفعان بیرونی وجود دارند که می‌توان از آنان نیز در تدوین برنامه کمک گرفت. گروه‌هایی همچون رسانه‌ها، رهبران مذهبی، گروه‌های دانشگاهی، سازمان‌های مردم‌نهاد همسو، نهادهای حکومتی و دیگر گروه‌ها که کمک‌گرفتن از آنان باعث می‌شود برنامه قوی‌تری تدوین شود و از طرف دیگر همکاری آنان با جمعیت در سال‌های آینده تضمین‌شده خواهد بود. نکته دیگر در توجه به صداهای مختلف، استفاده از گروه‌های مختلف جهت بارش فکری است و مطمئناً استفاده مکرر از افراد واحد کمک کمتری به جمعیت در تدوین برنامه خواهد کرد و به نوعی این برنامه که آینده جمعیت ارتباط مستقیمی با قوت آن خواهد داشت از استحکام لازم برخوردار نخواهد بود.