رضا نامجو - شهروند| جشنواره موسیقی فجر جمعه آغاز شد. آنها که پیگیر اتفاقات جشنواره سی‌ودوم موسیقی فجر هستند، نباید شب نخست این رویداد را از دست داده باشند. پیش از آغاز جشنواره به نظر می‌رسید دلیل اهمیت شب نخست البته اجراهای موسیقی پاپ نباشد چرا که این نوع موسیقی در مقایسه با سایر انواع موسیقی امکانات بیشتری دارد و مخاطبان بدون حمایت‌های دولتی پیگیر ادامه حیاتش هستند. با وجود این، سخنانی که موزیسین‌های پاپ در شب نخست جشنواره بر زبان آوردند کاری کرد که نتوان از تأثیر اجتماعی حضورشان غافل شد. از سوی دیگر علاقه‌مندان به موسیقی ملل جمعه‌شب شاهد حضور و خنیاگری نوازنده شهیری بودند که نوازندگی‌اش در فیلم گلادیاتور در ذهن علاقه‌مندان به این فیلم مانده است. در ادامه مروری داریم بر متن و حاشیه آنچه جمعه‌شب در نخستین شب جشنواره سی‌ودوم موسیقی فجر روی داد.
خنیاگر چیره‌دست آمد
سال قبل که جشنواره موسیقی فجر با تغییرات جدی مدیریتی کارش را آغاز کرد، یکی از وعده‌های تیم برگزار‌کننده جشنواره حضور دودوک‌نواز شهیر ارمنستانی در این جشنواره بود. ژیوان گاسپاریان یک‌سال بعد به جشنواره آمد. نوای دودوک گاسپاریان 89ساله که سال گذشته به علت بیماری نتوانست جشنواره موسیقی فجر را همراهی کند، جمعه با گروهی متشکل از سه دودوک نواز دیگر درحالی طنین‌انداز شد که پیش از این بنا بود گاسپاریان 23 دی‌ماه در تالار وحدت اجرای برنامه داشته باشد. خنیاگر سالخورده با درک شرایط مخاطبان بعد از ارتحال آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و عزای عمومی که اعلام شده بود، کارش را با نغمه‌هایی محزون و سنگین آغاز کرد و حتی «ساری گلین» را هم با کمترین میزان حضور ساز کوبه‌ای به مرحله اجرا گذاشت. بعد از حضور نوه گاسپاریان که همنام پدربزرگ بود و البته همراهی نوازنده نقاره و تار آذری و گیتار الکتریک ریتم موسیقی ارایه شده تند و تندتر شد. گاسپاریان قطعه گلادیاتور را هم اجرا کرد تا خاطره‌بازی‌اش با موسیقی‌های شرقی و موسیقی فیلمی که در آن حضور داشته کامل شود. کاسپاریان در بخشی از اجرای جمعه‌شب با قطعه «ماما» از آلبوم به تماشای آب‌های سپید (کار مشترک او و حسین علیزاده) آواز سر داد.
شهیدِ سی‌تارنواز
آغازگران سیودومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر شهید پرویز خان و محمد اکرم خان از هند بودند که جمعه 24 دی‌ماه ساعت 14:30 در سالن رودکی روی صحنه رفتند. در این اجرایِ بی‌کلامِ دو نفره، شهید پرویز خان سی‌تار می‌نواخت و محمد اکرم خان طبلا. شهید پرویز خان از حضورش در ایران سخن گفت: «افتخار بزرگی است که به ایران آمده‌ام. این نخستین‌باری است که به کشور شما سفر کرده‌ام و سعی می‌کنم در این اجرا گوشه‌ای از موسیقی هند را معرفی کنم.» او ادامه داد: «ساز من سی‌تار نام دارد که توسط حضرت امیرخسرو اختراع شده است. سازی که در این اجرا سی‌تار را همراهی می‌کند، طبلا نام دارد. این ساز درواقع به نوعی زبان ماست و هر آوایی را که به زبان می‌آید، می‌توان با این ساز اجرا کرد.»
تفنگ جای میکروفن
گروه «کاکوبند» ازجمله گروه‌های موسیقی تلفیقی در ایران است که در یکی، دو‌سال گذشته به دلیل سبک متفاوت کاری‌اش مورد توجه مخاطبان موسیقی در ایران قرار گرفته است. خوانندگان کاکوبند بدون استفاده از ترانه، سخن بر زبان می‌آورند و با زبان موسیقی می‌خوانند. کاکوبند در اجرای جمعه‌شب تجربه جالب دیگری را برای علاقه‌مندانش رقم زد. با آغاز کنسرت «کاکوبند» نماهنگی در نمایشگر پشت سر گروه از ویرانی جنگ و البته تصویری کنایه‌آمیز از تریبون‌های سازمان ملل دیده می‌شد که جای میکروفن تفنگ بر خود داشتند. پس از این آهنگ، خوانندگان کاکوبند به حضار خوشامد گفتند و یکی پس از دیگری آهنگ‌های خود را که معمولا ضرب‌آهنگی تند دارند، با نمایش نماهنگ‌هایی مرتبط اجرا کردند. «سیاره من»، «هر چه بادا باد»، «رستاخیز» و «رقص در آتش» برخی از قطعات اجرا شده این گروه تلفیقی در جشنواره سی‌ودوم موسیقی فجر بود.
گفت‌و‌گوی ایران و هلند
در نخستین روز از سیودومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر گروه موسیقی رامبراند تریو (Rambrandt trio) از هلند همراه با حسام اینانلو، نوازنده خلاق کمانچه کنسرت مشترکشان را ساعت 21:30 در تالار وحدت برگزار کردند. ابتدا گروه هلندی رامبراند تریو قطعاتی از آثار خود را اجرا کرد که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. بعد از آنتراکتی کوتاه، حسام اینانلو روی صحنه آمد و قطعه مشترکی را با این گروه هلندی اجرا کرد که از آلبوم «وهم» او بود. این قطعه با همنوازی Vinscent Planjer در مقام نوازنده پرکاشن، Tony Overwater نوازنده کنترباس و Rembrandt Frerichs نوازنده پیانو و آکاردئون همراه شد. در ادامه گروه هلندی تلفیقی از موسیقی غربی و شرقی را اجرا کرد و رامبراند فردریش سرپرست گروه، درباره خاطره‌اش از سفر به ایران و همکاری‌اش با کیهان کلهر و حسین علیزاده توضیحاتی داد.
دختری که نامش ایران است
«از همه اهالی رسانه درخواست می‌کنم در این مورد اطلاع‌رسانی کنند. من نام دختری را که به علت فقر رها شد، ایران گذاشته‌ام و امیدوارم مادرش هر چه زودتر اطلاعی از خود به من بدهد.» اینها را رضا صادقی، خواننده شناخته‌شده موسیقی پاپ در اجرایی که جمعه‌شب در قالب جشنواره موسیقی فجر داشت، بر زبان آورد. او نخستین موزیسینی بود که اجرای موسیقی پاپ سیودومین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر را جمعه 24 دی‌ماه در سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی روی صحنه برد.
سیامک عباسی، دومین خواننده موسیقی پاپ بود که در جشنواره سی‌ودوم به اجرای برنامه پرداخت. او ساعت 22 جمعه‌شب در سالن میلاد نمایشگاه بین‌المللی روی صحنه رفت و منتخبی از قطعات آلبوم «خوشبختیت آرزومه» و تک‌آهنگ‌هایش را خواند.
گلایه آفاق از مقایسه‌اش با جان لنون
کاوه آفاق هم در نخستین شب سیودومین جشنواره موسیقی فجر در برج آزادی روی صحنه رفت. آفاق در سالن برج آزادی که به گفته خودش از شرایط آکوستیکی بسیار خوبی برخوردار بود، تعدادی از آثارش مانند «خواب بازی»، «بیگانه»، «ایران»، «عطر تو» و «پرانتز» را اجرا کرد. آفاق در بخشی از کنسرت جمعه‌شب از مدیران جشنواره برای اختصاص سالن آزادی به کنسرتش تشکر کرد و از معماری خوب و آکوستیک عالی آن گفت. در قسمتی از کنسرت، یکی از تماشاگران هنگامی که آفاق عینک دودی گردش را روی چشم گذاشت، او را به جان لنون، خواننده افسانه‌ای گروه «بیتلز» تشبیه کرد. این تشبیه اما چندان به مذاق خواننده «اتاق آبی» خوش نیامد و او با گلایه گفت که «حالم از انگلیسی‌ها به هم می‌خورد. نژادپرست نیستم اما کشورم را دوست دارم.» کاوه آفاق در ادامه، عواملی مانند امکانات بیشتر، دوران طلایی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی و رونق اقتصاد در آن زمان را ازجمله دلایل موفقیت و شهرت خوانندگانی مانند لنون دانست و گفت که در شرایط مشابه او بسیار موفق‌تر از آنها می‌شد.
پرواز قلم با آوای همای
محل برگزاری همایش‌های برج میلاد در نخستین شب از سیودومین جشنواره موسیقی فجر میزبان گروه موسیقی «پرواز همای» شد که با حضور رامداس دشپاند، نوازنده طبلا از کشور هندوستان روی صحنه رفت. «خدا در روستای ما کشاورز است» آغاز‌کننده برنامه نخستین شب جشنواره موسیقی در برج میلاد بود که همزمان روی بوم هم خودنمایی می‌کرد. «خدا را می‌شناسم»، «مست مستم»، «بی باده خوشم نخورده مستم» و «با همه عشق می‌کنم» هم اجرا شدند. «دیوانه»، «دل دیوانه من» و «ای خانه‌ات خراب بی من مخور شراب» هم دیگر قطعاتی بودند که در کنسرت پرواز همای در جشنواره موسیقی سی‌ودوم اجرا شدند. تا پایان اجرا هنرمند خوشنویس تقریبا 10 اثر از شاه‌بیت‌های خوانده شده را به تصویر کشید و توجه غالب تماشاگران را به آثار خود جلب کرد. مسلم علیپور، نوازنده کمانچه؛ محمود نوذری، نوازنده سنتور؛ سایوری شفیعی، نوازنده قره‌نی و میثم مروستی، نوازنده پیانو در کنار طبلانواز هندی، پرواز همای را همراهی کردند.