بیماری ویروسی ابولا نوعی بیماری انسانی است که از ویروس ابولا ناشی می‌شود. نشانه‌های این بیماری معمولاً دو روز تا سه هفته بعد از تماس با ویروس و به صورت تب، گلودرد، دردهای ماهیچه‌ای و سردرد ظاهر می‌شوند. معمولاً حالت تهوع، استفراغ و اسهال و همچنین کاهش عملکرد کبد و کلیه‌ها به دنبال این موارد می‌آیند. در این زمان، مبتلایان دچار خونریزی می‌شوند.
این ویروس از طریق تماس با خون یا مایعات بدن حیوان آلوده منتقل می‌شود (که معمولاً شامل میمون‌ها یا خفاش‌های میوه‌خوار هستند). انتقال بیماری از طریق هوا هنوز در محیط طبیعی به ثبت نرسیده است. دانشمندان بر این باورند که خفاش‌های میوه‌خوار بدون این‌که مبتلا به این بیماری شوند، می‌توانند ویروس آن را با خود حمل کنند و انتقال دهند. بازماندگان مذکر تقریباً تا دو ماه این بیماری را از طریق مایع منی انتقال می‌دهند. برای تشخیص این بیماری، معمولاً ابتدا بیماریهای دیگر با نشانه‌های مشابه، همچون مالاریا، وبا و دیگر انواع تب‌های هموراژیک ویروسی از دایره تشخیص مستثنی و حذف می‌شوند. پزشکان برای تأیید تشخیص بیماری نمونه‌های خونی را برای یافتن پادتن‌ها و RNA ویروس و یا خودِ آن آزمایش می‌کنند.
مدت زمان ورود ویروس به بدن و آغاز علایم بیماری چند روز است؟
بر اساس تحقیقات به‌عمل آمده از زمان تماس ویروس تا بروز علایم بیماری حداقل 2 روز و حداکثر 21 روز زمان لازم است. به همین دلیل فردی که تماس مشکوک با فرد مبتلا به ابولا داشته زمانی می‌تواند از سلامت خود مطمئن شود که حتما 21 روز از زمان تماس را سپری کرده باشد. به‌عبارت دیگر افراد حاضر در مناطق اپیدمی از ابولا پس از بازگشت به کشور یا شهر خود می‌بایست 21 روز از تماس با افراد دیگر جدا خودداری کرده و در منطقه قرنطینه نگهداری شوند. این از آن جهت است که فردی ممکن است درحال حاضر مبتلا به ابولا باشد اما علایمی از بیماری را نداشته باشد. بنابراین به‌عنوان منبع مخفی بیماری می‌تواند موجب انتقال بیماری به دیگران گردد. اگرچه محققین اعلام نموده‌اند بیماری زمانی قابل سرایت به دیگران می‌باشد که فرد مبتلا دارای علایم بیماری باشد. اما نکته مهم اینجاست که بسیاری بی‌توجه به سردرد و تب بوده و براحتی تا شدت علایم در محیط زندگی و کار فعال می‌باشند. در عین حال طول دوره متوسط بیماری در اکثر بیماران 8 تا 10 روز اعلام شده است.
امکان ابتلای چه کسانی بیشتر و چه کسانی کمتر است؟
افراد پرخطر و دارای ریسک کسانی می‌باشند که به احتمال بالا به ابولا مبتلا می‌شوند که شامل افراد زیر می‌باشند:
1- کسانیکه سوزن یا وسایل تیز آلوده به خون فرد مبتلا به ابولا به دست یا پوست بدن آنان نفوذ کرده باشد.
2- تماس مستقیم با خون یا ترشحات فرد مبتلا (حضور بدون ماسک و لباس محافظ در اتاق بیمار و در آغوش گرفتن بیمار)
3- تماس مستقیم (بدون پوشش محافظتی) با بدن فرد مرده
4- تنفس در فضای کمتر از یک متر درحالی‌که فرد مبتلا عطسه یا سرفه نموده اما افراد با خطر کمتر کسانی می‌باشند که با احتمال کمتری مبتلا به ابولا می‌گردند:
1- افرادی که در یک اتاق با فرد بیمار در فاصله بیش از یک متر می‌باشند.
2- دست دادن با فرد مبتلا
3- قدم زدن با فرد مبتلا برای دقایقی کوتاه بدون دست دادن
4- تماس با وسایل شخصی فرد مبتلا
چگونه می‌توانیم از ابتلای افراد به ابولا مطمئن شویم؟
اگرچه تشخیص آن در مراحل اولیه بسیار دشوار است اما 3 راه عمده و اساسی می‌تواند در تشخیص بسیار موثر باشد.
1- شرح حال و پرس و جو از مسافرت‌های اخیر و حال و احوال جسمی. به‌عنوان مثال اگر کسی اخیرا از غرب آفریقا مسافرت نموده و یا با یکی از دوستانش که از غرب آفریقا بوده در هر گوشه از دنیا ملاقات داشته را بعنوان فرد مشکوک در نظر می‌گیریم. برای روشن‌تر شدن موضوع: به‌عنوان مثال شما با یکی از دوستان کانادایی که چند روزی در غرب آفریقا توقف داشته در شهر دوبی از کشور امارات ملاقات داشته اید. این بدان معنا می‌باشد که شما و آن دوست کانادایی خود حلقه مشکوک از بیماری می‌باشید با این تفاوت که فرد کانادایی حلقه اول و قوی‌تر مشکوک به بیماری و شما حلقه دوم با احتمال کمتر می‌باشید. و لازم است تمام کسانی که از منطقه خطر (غرب آفریقا) سفر داشته‌اند از تماس‌های او با افراد مشکوک به هر کسالت جسمی در غرب آفریقا پرسیده شود که آیا با کسی که سردرد یا سرماخوردگی داشته در تماس بوده یا خیر؟ این‌که تأکید می‌شود بیماران مشکوک باید زودتر شناسایی شوند از آن جهت می‌باشد که درمان اولیه و سریع آنان به‌خصوص قبل شروع علایم نقش اساسی در نجات آنان دارد.
2- شروع علایم و نشانه‌های بیماری: همان‌طور که گفته شد آغاز بیماری با تب خفیف و سپس سردرد، ضعف عضلانی، اسهال، استفراغ و خونریزی می‌باشد. بنابراین تب و چشمان قرمز را جدی بگیریم به‌خصوص اگر ساعاتی بعد سردرد و ضعف عضلانی به آن اضافه شود.
3- انجام آزمایش‌های تشخیصی: که به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول آزمایش‌های که در چند روز اول بعد از تماس قابل انجام و کمک‌کننده می‌باشند مانند الیزا، پی سی آر، جدا کردن ویروس از خون یا ترشحات. دسته دوم آزمایشات زمانی می‌باشد که در بدن هورمون‌های ضدویروس برای مقابله با ویروس ترشح می‌شوند که اصطلاحا به آن آنتی‌بادی ضدویروس ابولا می‌گویند که از هفته‌ها تا ماه‌ها و سال‌ها بعد ممکن است در بدن فرد نجات‌یافته شناخته و پایدار باشد.
چگونه می‌توان از بیماری ابولا پیشگیری کرد؟
1- پرهیز از مسافرت به مناطق اپیدمی ( 4 کشور اعلام شده)
2- پرهیز از ملاقات نزدیک و طولانی با افرادی که از این مناطق گذر نموده یا توقفی داشته‌اند
3- شستن دست‌ها قبل و بعد تماس با افراد مشکوک
4- شستن دست‌ها و استحمام تمام بدن بعد از در آوردن لباس محافظتی (برای تیم پزشکی مشغول به درمان در منطقه مشکوک)
5- جلوگیری از تماس با خون و ترشحات بدن فرد مبتلا یا مرده
6- به وسایل، کتاب و پول و اسناد فرد مبتلا دست نزنیم
7- بدن فرد بیمار را حتی برای آن‌که بدانیم تب دارد یا خیر لمس نکنیم
8- پرهیز جدی از ورود بی‌دلیل به خانه یا مراکز درمانی که فرد مبتلا به ابولا در آن بستری می‌باشد
9- فرد مشکوک و مسافر از مناطق اپیدمیک را تشویق به عدم ارتباط با دیگران به مدت 21 روز نمایید.
10- فرد مشکوک را حتی به‌رغم میل خودش به مراکز بهداشتی معرفی و دوستانه ایشان را از مصلحت انجام کار مطلع نمایید
مؤثرترین و بهترین درمان ابولا چه می‌باشد؟
یک اصل در درمان بیماران مبتلا به ابولا بسیار مهم می‌باشد. درمان سریع و اولیه امکان نجات بیمار را بیشتر می‌نماید.
اما اقدامات مؤثر درمانی تاکنون به شرح زیر می‌باشد:
1- تنظیم آب و الکترولیت‌های بدن و تزریق سرم‌های مناسب با نظر پزشک در اسرع وقت
2- کنترل علایم حیاتی بیمار به منظور تنظیم ضربان قلب، تنفس و فشار خون بیمار
3- در دسترس بودن کپسول اکسیژن و اکسیژن‌رسانی مناسب به بیمار
4- درمان سایر بیماریهای همراه (اگر فرد مبتلا به دیابت یا مشکل قلبی است)
5- ایزوله نمودن بیمار در اتاق مناسب و دور از رفت و آمد دیگران
6- به حداقل رساندن آزمایشات و پرهیز از آزمایشات غیرضروری ( زیرا هر سرنگ یا لوله آزمایش حامل خون بیمار منبع آلودگی به محیط یا افراد دیگر است)
7- بیمار تا 21 روز ایزوله و تحت نظر باشد.
8- درحال حاضر بهترین دارو زی مپ (Zmapp) می‌باشد که اثر درمانی آن قطعی نمی‌باشد.
9- تقویت روحیه بیماران و توجه ویژه به آنان درحالی‌که امید به ادامه حیات در آنان از رفتار و سخنان پزشکان و اطرافیان آشکار باشد در نجات بیمار مؤثر می‌باشد.
آیا تاکنون کسانی از این بیماری نجات یافته‌اند و احتمال مرگ‌ومیر در افراد مبتلا چند‌درصد می‌باشد؟
میزان مرگ‌ومیر در افراد مبتلا با توجه به فقر درمانی و مشکلات بهداشتی نزد بیماران آفریقایی نزدیک به 80درصد می‌باشد. اما نجات 2 پزشک آمریکایی مبتلاشده به ابولا در ماه گذشته نشان داد درمان سریع و تمهیدات درمانی وسیع به میزان قابل توجهی از مرگ‌ومیر می‌کاهد. به همین دلیل شروع درمان در آغاز تب و سردرد که اولین علامت بیماری می‌باشد بسیار مؤثرتر از آغاز درمان در آخرین علایم بیماری یعنی خونریزی پوستی و گوارشی می‌باشد.
آیا واکسنی برای ابولا کشف شده؟
متأسفانه تاکنون خیر. بیماریهای ویروسی به‌علت ماهیت جهش و تغییر ساختار ویروسی در هر اپیزود یا عود و اپیدمی بیماری، دانشمندان را با مشکل تولید یک واکسن مشخص مواجه می‌نمایند.
توصیه در مقابل بیماریهای ویروسی چیست؟
امروزه در عصر تمدن صنعت، مسافرت‌ها و مهاجرت‌ها در کمتر از یک روز و شب از شمال به جنوب و غرب به شرق کره خاکی میسر گردیده و به موازات این پیشرفت لازم است بدانیم هر آنچه از خوب و بد که آگاهانه و یا نا آگاهانه در وجودمان نهادینه گردیده به آسانی با وجودمان به همه دنیا در کمتر از روز و شب پرواز می‌کند. بنابراین برای سلامت خود و دیگران کوشا و ساعی باشیم و برای دانستن اندکی کوتاهی نکنیم و قبل از هر مسافرت از بیماریهای منطقه‌ای کاملا آگاه باشیم.