شهروند| اجباری شدن پیش‌دبستانی، شاید وقتی دیگر. حالا چندسالی می‌شود مسئولان آموزش و پرورش درباره اجباری یا اختیاری بودن پیش‌دبستانی برای کودکان قبل از سن دبستان حرف می‌زنند. آخرین اظهارنظر دراین‌باره برمی‌گردد به دیروز؛ وقتی «محمد دیمه‌ور»، معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش از توسعه کمی و کیفی مراکز پیش‌دبستانی خبر داد اما گفت وزارت آموزش و پرورش تا چند سال آینده، آموزش کودکان در مراکز پیش‌دبستانی را اجباری می‌کند و این یعنی این موضوع قرار نیست به این زودی به نتیجه برسد. دیمه‌ور دراین‌باره به «مهر» گفته است: «درحال حاضر به دلیل شرایط مختلف کشور و امکانات آموزش و پرورش این دوره اجباری نبوده اما با گستردگی امکانات آموزش و پرورش و فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم، دوره پیش‌دبستانی را تا چند سال آینده اجباری می‌کنیم. توسعه پیش‌دبستانی به صورت کمی و کیفی با همکاری مراکز غیردولتی در مناطق مختلف کشور برای سال تحصیلی آینده مورد تأکید قرار گرفته است.»
دیمه‌ور گفته «پوشش پیش‌دبستانی در سال گذشته 36درصد برای نوآموزان چهارساله و بالاتر بود اما ما درصدد هستیم که این پوشش را برای سال تحصیلی آینده به‌ویژه در مناطق محروم و عشایری، افزایش دهیم.» به گفته او، دولت از طریق خرید خدمات آموزشی خدمات نیروهای رسمی آموزش و پرورش درصدد توسعه مراکز پیش‌دبستانی در مناطق محروم، عشایر و چندزبانه است. او درباره رایگان بودن مراکز پیش‌دبستانی در مناطق محروم گفته است: «هزینه‌ها با توجه به درصد محرومیت مناطق کاهش یافته و در روستاهایی که محرومیت بالایی دارند این دوره به صورت رایگان برگزار خواهد شد.»
معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش با تأکید بر ضرورت افزایش کیفی و نظارت بیشتر در مراکز پیش‌دبستانی ادامه داده است: «از نگاه آموزش و پرورش پیش‌دبستانی یک دوره تربیتی است و باید فضاهای یادگیری برای کودکان به صورت مناسب ایجاد شود، همچنین نظارت‌ها نیز باید جدی‌تر صورت گیرد تا دیگر شاهد وقوع مسائلی همچون کودک‌آزاری که در روزهای گذشته در رسانه‌ها مطرح شد نباشیم.» بعد از منتشر شدن ویدیوی مربوط به کودک‌آزاری یک معلم مهدکودک در اردبیل و واکنش‌های مختلف درباره آن در فضای مجازی و مسئولان، حالا معاون آموزش ابتدایی آموزش و پرورش گفته شیوه‌های آموزشی و رفتارهای مدیران و مربیان پیش‌دبستانی باید در ابعاد کیفی مورد بازنگری و نظارت بیشتر قرار گیرد.
براساس مصوبه شورايعالي آموزش و پرورش، مراكز پيش‌دبستاني به جز در مناطق محروم و عشايري، به شكل غيرانتفاعي اداره می‌شود و شهريه آنها هم براساس دستورالعمل‌هاي مدارس غيرانتفاعي تعيين مي‌شود؛ همین بالا بودن شهریه‌های این مراکز و غیردولتی بودن آنها هم هست که باعث شده تعداد زیادی از کودکانی که در سن پیش‌دبستانی‌اند از آموزش در این دوره محروم باشند. همین دو ماه پیش بود که «منصوره کریم‌زاده»، دبیر علمی سمینار آموزش و سلامت کودکان پیش از دبستان، گفت از 8میلیون کودک پیش از دبستان در کشور، پنج‌میلیون آنان از امکانات آموزشی محرومند: «هرچند که فقط سه‌میلیون کودک پیش از دبستان به نوعی آموزش می‌بینند اما متاسفانه همین جمعیت هم از محتوای آموزشی یکپارچه و استانداردی استفاده نمی‌کنند.» اما یک ماه بعد از سخنان او بود که «مرضيه گرد»، رئیس سازمان مدارس غیردولتی و توسعه مشارکت‌های مردمی آموزش و پرورش تعداد دانش‌آموزان مراکز پیش‌دبستانی را 531هزار نفر اعلام کرد که در 15هزار و 994 مدرسه حضور دارند.
اختلافات درباره اجباری یا اختیاری بودن دوره پیش‌دبستانی به سال 89 برمی‌گردد؛ وقتی یک روز یکی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش از لزوم اجباری بودن این دوره حرف می‌زد و مسئول دیگری آن را قبول نداشت. در آن زمان معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش که تا قبل از آن می‌گفت «پیش‌دبستانی جزو آموزش رسمی نیست» گفت که «دوره پیش‌دبستانی از مهر سال 89 اجباری می‌شود.»
این درحالی است که او قبل از این بارها گفته بود پیش‌دبستانی جزو دوره‌های رسمی و تحصیلی آموزش و پرورش محسوب نمی‌شود و ثبت‌نام نوآموزان در این دوره اجباری نیست.
این اختلاف‌ها اما هنوز و با روی کار آمدن دولت جدید وجود دارد. «مرضیه گرد»، یک ماه پیش بود که گفت پیش‌دبستانی ماهیت غیردولتی دارند و حالا معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش می‌گوید این وزارت قصد دارد تا چند سال آینده این دوره را اجباری و تا حدی دولتی کند.
به گفته کارشناسان بزرگترین دلیل این‌که آموزش و پرورش زیر بار رسمی شدن دوره پیش‌دبستانی نمی‌رود، هزینه‌های آن است که براساس مسئولان آموزش و پرورش هزینه‌ای «سنگین» است و آموزش و پرورش توان تحمل آن را ندارد. هزینه‌های اعلام‌شده از سوی مدارس دولتی برای ثبت‌نام و پذیرش بچه‌ها در این دوره برای یک‌سال 450هزار تومان در سال تحصیلی 93-92 است درحالی‌که این مبلغ در سال تحصیلی گذشته برای مدارس دولتی حدود360هزار تومان بوده است. علاوه بر این، این مبلغ در مدارس غیرانتفاعی 2میلیون و 500هزار تومان برای سال‌جاری است.
از طرف دیگر از سال‌های گذشته تا‌کنون، غیر از شهریه‌های سنگین این مراکز، موضوع لزوم وجود آموزش‌های پیش از دبستان و برای کودکان 4 تا 6ساله مطرح شده است. بعضی کارشناسان آموزشی می‌گویند که آموزش‌های پیش‌دبستانی به‌عنوان پل و زیربنای آموزش‌های غیررسمی و رسمی در توسعه نیروی انسانی متخصص و کارآمد موثر است و به همین دلیل در بسیاری از کشورها آموزش‌های پیش‌دبستانی جزو دوره‌های رسمی تحصیلی محسوب می‌شود. آنها می‌گویند در انتقال مراكز پيش‌دبستانى از بخش دولتى به خصوصى هم بايد به همه جوانب توجه شود، چون بسيارى از خانواده‌هاى كم‌بضاعت جامعه توانایی فرستادن فرزندانشان به دوره پیش‌دبستانی را نخواهند داشت. «هادی کرامتی»، روانشناس دراین‌باره می‌گوید: «ما باید آموزش را با ورزش و بازی‌های کودکان ترکیب کنیم. از طریق فیلم هم می‌توان آموزش داد. ریاضی و زبان دو درسی است که بچه‌ها مشکل دارند. ما این دور حساس سنی را نادیده می‌گیریم. ما باید از سنین پایین آموزش این دو درس را شروع کنیم. همان‌طور که آموزش قرآن خواندن را از سنین پایین شروع می‌کنیم.»
او درباره شیوه گذراندن پیش‌دبستانی در کشورهای دیگر می‌گوید: «کارنامه‌ای برای بچه‌ها تهیه می‌کنند که به صورت توصیفی است یعنی خواندن حروف، املا، دستخط، زبان به معنی توانایی مطرح کردن عقاید و رفتارهای اجتماعی بچه را با عنوان رشد اجتماعی و عادت‌های کاری به‌طور جداگانه بررسی می‌کنند؛ حتی غیبت و تأخیر را هم در این دوره به بچه‌ها آموزش می‌دهند.»