فرشید غضنفرپور| شاید هیچ زمانی مثل این روزها پیروزی یکی از دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا برای تحلیلگران داخلی در ایران حساس نبوده است. توافقنامه برجام سرانجام به بیش از یک دهه مناقشه اتمی میان ایران و غرب پایان داد. حالا نوبت چانه‌زنی بر سر زمان رفع تحریم‌هاست؛ تحریم‌هایی که یک سوی آن بانک‌های اروپایی و آمریکایی ایستاده‌اند و سوی دیگرش اَبَرشرکت‌هایی که برای حضور در ایران باید مجوز دولت ایالات متحده را داشته باشند. آمریکا در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران مجازات‌های سنگینی برای شرکت‌های خارجی طرف قرارداد با ایران وضع کرده بود. هیلاری کلینتون، نامزد دموکرات‌ها چنانکه صراحتا بارها در مناظرات و نیز سخنرانی‌هایش تأکید کرده با چشمانی باز بر نحوه اجرای توافق برجام نظارت می‌کند. او که به نظر می‌رسد از بخت بالاتری برای رسیدن به کاخ سفید برخوردار است در عین حال نمی‌تواند مهم‌ترین میراث سیاست خارجی بزرگترین حامی‌اش، باراک اوباما رئیس‌جمهوری فعلی ایالات متحده را نادیده بگیرد. در سوی دیگر دونالد ترامپ نامزد جمهوریخواه و مردی که این روزها حتی جمهوریخواهان را انگشت به دهان اظهارنظرهای جنجالی و حواشی شرم‌آورش گذاشته، صراحتا گفته به محض ورود به کاخ سفید برجام را پاره می‌کند و چنانچه ملوان‌های آمریکایی با ایرانی‌ها در آب‌های خلیج‌فارس درگیر شوند، دستور آتش و درگیری می‌دهد. پاسخ ایران قاطع بوده؛ رهبر معظم انقلاب تأکید کرده چنانچه طرف آمریکایی برجام را پاره کند، ما آن را آتش می‌زنیم. دونالد ترامپ یا هیلاری کلینتون هرکدام که سرانجام راهی کاخ سفید شوند در این سوی جهان معادلات بسیاری تغییر می‌کند. در همین زمینه فعالان سیاسی در گفت‌وگو با «شهروند» با نگاهی به مسائل داخلی کشور این دو رخداد احتمالی را بررسی کرده‌اند و به این سوال پاسخ داده‌اند که: پیروزی هر یک از دو نامزد ریاست‌جمهوری آمریکا چه تأثیری در فضای داخلی ایران برجای می‌گذارد؛ همچنین سیاستمداران ایرانی بسته به گرایش سیاسی‌شان از پیروزی کدام نامزد خوشحال‌تر می‌شوند.
ترامپ رئیس‌جمهوری بشود یا نشود در آمریکا رسوایی به بار می‌آید
احمدکریمی اصفهانی، دبـیرکــل جامعه اصناف و بازار: اگر ترامــــپ رئیس‌جمهوری آمریکا بشود، رسوایی آمریکا را بیش از پیش نمایان می‌کند و نکته جالب توجه این است که الان وضعی در آمریکا حاکم شده که حتی اگر ترامپ رئیس‌جمهوری هم نشود، این رسوایی به وجود می‌آید و درواقع همان نقشه‌ای که زمانی برای کشور ما کشیدند برای خودشان اتفاق خواهد افتاد. در مورد تأثیر پیروزی هر یک از این دو نامزد در انتخابات هم فکر نمی‌کنم این پیروزی تأثیری در بازار و اقتصاد ایران داشته باشد. پیش از این هم بالا و پایین رفتن قیمت دلار ناشی از تصمیمات غلط داخلی بود و رخدادهای بین‌المللی و خصوصا نتیجه انتخابات در یک کشور دیگر تأثیری در نوسانات قیمت‌ها در داخل ایران ندارد. ما می‌دانیم که هر دو حزب آمریکا عروسک خیمه‌شب‌بازی صهیونیست‌ها هستند و انتخابات ریاست‌جمهوری این دور حداقل این حُسن را برای ما داشت که مسائلی که مرتب در جمهوری اسلامی علیه آمریکا بر آن تأکید می‌شد از زبان دولتمردان آمریکا و یکی از دو نامزدی که نهایتا رئیس‌جمهوری می‌شوند، بیان شد.
دلواپس‌هایی مثل من از پیروزی ترامپ خوشحال می‌شوند
احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم: حقیقت موضوع این است که در سال‌های اخیر جمهوری اسلامی تلاش کرد خود را به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای و جهانی معرفی کند و آنچه تاکنون مانع از تحقق این آرمان بوده و در این راه سنگ‌اندازی کرده اتحاد صهیونیستی–سعودی در منطقه است که از اتفاق این اتحاد ازجمله حامیان مستقیم هیلاری کلینتون نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکاست. از سوی دیگر دونالد ترامپ به مواضع ولادیمیر پوتین در منطقه ابراز نزدیکی می‌کند؛ همین‌طور می‌دانیم که با عربستان‌سعودی هم ارتباط خوبی ندارد و برخلاف لفاظی‌هایش علیه جمهوری اسلامی فکر می‌کنم در صورت پیروزی ترامپ محور صهیونیستی– سعودی در منطقه تضعیف می‌شود. به همین دلیل است که اصولگرایان و دلواپسانی مثل من از پیروزی ترامپ خوشحال می‌شود؛ اگر چه ممکن است دوستانی مثل آقای عراقچي و ظریف از این اتفاق خوشحال نشوند. ترامپ کسی بود که برخلاف کلینتون قاعده بازی را در انتخابات آمریکا به هم زد. افرادی که فکر می‌کنند پیروزی کلینتون برای جهان و منطقه ما بهتر است، نباید فراموش کنند که دموکرات‌ها برخلاف نشان حزبشان که «الاغ» است، همواره با پنبه سر بریده‌اند.
رفتار کلینتون نسبت به ترامپ منطقی‌تر است
غلامعلی جعفرزاده ایـمــن‌آبـادی
نایب‌رئیس فراکسیون مستقلین ولایی: واقعیت این است که تفاوت آنچنانی میان دو نامزد وجود ندارد؛ چرا که هر دو خوی استعمارگری دارند اما کلینتون نسبت به ترامپ رفتار منطقی‌تری دارد. با این حال واقعیت آن است که در صورت عدم پذیرش برجام از سوی هر یک از این دو نامزد انتخاباتی، خواهیم توانست در کوتاه‌ترین زمان ممکن در انرژی هسته‌ای به آنچه به‌دست آورده بودیم، باز گردیم. فراموش نکنید که مطرح‌شدن ترامپ یک کلک سیاسی است؛ با این حال آنچه اهمیت دارد این است که ترامپ حتی درصورت پیروزی نیز قطعا زیر میز مذاکرات نخواهد زد و احتمالا می‌گوید پس از بررسی‌هایی که انجام دادیم متوجه شدیم که لازم به پاره کردن توافق نیست! درباره مسائل اقتصادی و تأثیر انتخابات آمریکا بر اقتصاد کشورمان نیز باید بگویم ما برای تحقق اقتصاد مقاومتی به زمان نیاز داشتیم که خوشبختانه با برجام این زمان را خریدیم و هم‌اکنون روند لغو تحریم‌ها آغاز شده است؛ چرا که ما در اقتصاد مقاومتی درون‌زا و برون‌گرا نیاز به همکاری اقتصادی بیشتری با جهان داریم؛ با این حال باید فرمول‌هایی پیدا کنیم که از حاکمیت دلار بر اقتصاد جهان خارج شویم.
منتقدان داخلی مذاکرات هسته‌ای با پیروزی ترامپ خوشحال می‌شوند
حسن لاسجردی، عضو شورای مرکزی موتلفه اسلامی: با توجه به شعارها و حرف‌هایی که دونالد ترامپ، نامزد جمهوریخواهان در ایام تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده و جنجال‌هایی که پیرامون نامزدی او به وجود آمده به نظر نمی‌رسد او یک سیاستمدار حرفه‌ای و خبره باشد و دقیقا به همین دلیل می‌تواند رئیس‌جمهوری باشد که با تصمیمات ناگهانی و اظهارات جنجالی تأثیرات غیرقابل پیش‌بینی در داخل ایران به جا بگذارد. به همین دلیل احتمالا کسانی که از ادبیات مذاکره با کدخدا و غیره برای انتقاد از تیم هسته‌ای و نیز رئیس‌جمهوری استفاده می‌کنند دست بالا را در دوران زمامداری احتمالی دونالد ترامپ خواهند داشت. نتیجتا منتقدان سیاست‌های تعاملی با آمریکا خوشحال‌تر می‌شوند. نکته قابل توجه دیگر این است که برخلاف کلینتون که به احتمال زیاد میراث سیاست خارجی اوباما را در بسیاری از حوزه‌ها ازجمله توافق برجام ادامه خواهد داد، دونالد ترامپ نئوکان‌های آمریکایی را نمایندگی می‌کند که معمولا از سیاست‌های برخوردی و جنگ‌طلبانه عریان حمایت می‌کنند و برخلاف آنچه در دوران اوباما شاهد آن بودیم حتی صحبت از اتخاذ سیاست‌های گفت‌وگو و تعامل در دوران احتمالی ترامپ برای سیاستمداران ایرانی دشوار و یا غیرممکن خواهد شد.
ترامپ و کلینتون بیش از روسای‌جمهوري دو دهه اخیر درگیر جنگ سرد خواهند بود
عباسعلی منصوری آرانی ، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نهم و عضو کمیسیون برجام: همواره شاهد بودیم که با وجود اهمیت انتخابات ایالات متحده در فضای سیاسی-اقتصادی ایران و جهان، در نوع برخورد با جمهوری اسلامی تفاوتی چندانی میان جمهوریخواهان و دموکرات‌ها وجود ندارد؛ به نظر می‌رسد دموکرات‌ها در ارتباط با خاورمیانه ادامه شیوه برخورد اوباما را پیگیری کنند؛ واقعیت این است که کلینتون رابطه نزدیک‌تری با عربستان دارد و احتمالا بودجه‌هایی برای انتخابات نیز از دولت سعودی دریافت کرده باشد. ازطرفی ترامپ با شیوه تبلیغاتی متفاوتی اقدام می‌کند، اما درصورت پیروزی مجبور است دکترین حاکم بر نظام ایالات متحده را اجرایی کند و آنچنان نمی‌توان به شعارهای انتخاباتی تند او توجه کرد، چراکه نقشه راه سیاست‌های کلان در آمریکا ازسوی استراتژيست‌ها در این کشور طراحی می‌شود. ترامپ می‌گوید، بیشتر با روسیه نزدیک خواهد شد و مبارزه سختی با داعش خواهد داشت، اما درعمل به نظر می‌رسد شاهد عکس این اتفاق باشیم. امروز به نوعی شاهد بازگشت دوقطبی حاکم برجهان در دوران پیش از دهه90 هستیم؛ واقعیت این است که روسیه بار دیگر وارد فضای جنگ سرد با آمریکا شده و در دهه آینده بیش از دودهه گذشته شاهد فضای جنگ سرد در سپهر سیاست بین‌المللی خواهیم بود و هر دو نامزد درصورت رسیدن به کاخ سفید، بیش از اوباما درگیر مسائل جنگ سرد و تقابل با روسیه خواهند شد. ترامپ آنچنان با سیاست آشنا نیست و بیشتر به‌عنوان یک بیزینس‌من در فضای اقتصاد بین‌الملل فعالیت خواهد کرد اما کلینتون به خوبی با مسائل سیاسی آشنایی دارد که این مسأله در مناظره‌ها نیز قابل رویت بود. مهم‌ترین موضوعی که ما و آمریکا در فضای پسابرجام خواهیم داشت، این است که ترامپ گفته برجام را پاره می‌کند اما بنابر قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت همه طرفین برجام موظف به پایبندی به این توافقنامه هستند. با این حال کلینتون تأکید کرده که درچارچوب برجام اقدام خواهند کرد و به نظر می‌رسد درصورتی که هرکدام به ریاست‌جمهوری برسند، ملزم به اجرای برجام خواهند بود. ازطرفی دکترین ما نیز برپایه دستیابی به تفاهم با آمریکا نیست و براین اساس باید سعی کنیم با اتکا به عمق استراتژیک‌مان در اروپا و جهان به‌گونه‌ای عمل کنیم که آمریکایی‌ها مجبور به تغییر در رفتار خود شوند. با وجود کاهش فاصله ترامپ و کلینتون در روزهای اخیر به نظر می‌رسد که کلینتون پیروز انتخابات خواهد بود.
تأکید کلینتون بر وضع موجود و تلاش ترامپ برای تغییر
امیرعلی ابوالفتح (کارشناس مسائل آمریکا و استاد دانشگاه): هیلاری کلینتون به دلیل سوابق خود به‌خصوص درعرصه سیاست خارجی فردی شناخته‌شده و قابل ارزیابی است و می‌توان تحلیل بهتری درباره او ارایه داد؛ چراکه به هرحال ادامه‌دهنده دولت مستقر است و برخی از اتفاق‌های منطقه در دوران مدیریت او بر وزارت خارجه آمریکا شکل گرفته است اما دونالد ترامپ نه سابقه مشخصی دارد و نه در دوران تبلیغات خود توانسته سیاست خارجی مدونی از خود ارایه کند. البته او مسائلی را مطرح کرده اما هر آنچه گفته، صرفا حملات انتقادی به سیاست خارجی دولت اوباما بوده است. فارغ از دو نگرش متفاوتی که در سیاست خارجی این دو نامزد انتخاباتی خود را نشان داده، کلینتون بر بودن تأکید دارد و همواره چارچوب‌های کلی سیاست خارجی آمریکا را مورد توجه قرار می‌دهد و داعیه تغییر ندارد اما تغییر دونالد ترامپ بر شدن است و سعی دارد درعرصه داخلی و خارجی طرحی نو دراندازد؛ براین اساس کلینتون بیشتر بر پیوند خود بر متحدهای منطقه‌ای تأکید دارد و سعی می‌کند با حفظ و تداوم پیوند ایالات متحده با اسراییل، دولت عربستان‌سعودی و همچنین تقویت رابطه آمریکا و ترکیه و البته کاهش تنش‌ها با ایران در چارچوب برجام سیاست خارجی خود را پیش ببرد اما درمورد دولت احتمالی دونالد ترامپ، از آنجا که بر سبک‌شدن بار سیاست خارجی ایالات متحده و رهاکردن برخی از موضوعات کم‌اهمیت و واگذاری مسئولیت‌ها به بازیگران منطقه‌ای و به نفع عطف توجه به مسائل داخلی تأکید دارد، همواره انتقادهایی از برخی قدرت‌ها ازجمه عربستان مطرح می‌کند که به‌عنوان مثال، می‌توان به حملات او به دولت سعودی به بهانه حادثه ۱۱ سپتامبر اشاره کرد. واقعیت این است، درصورتی که هریک از دونامزد به بیش از ۵۰درصد وعده‌های خود عمل کنند، اگر ترامپ به کاخ سفید برسد، دولت آمریکا به جز بحث داعش، در دیگر مسائل حضور کمرنگ‌تری درمنطقه خواهد داشت که این مسأله نیز نشان می‌دهد عزم و اراده ترامپ برای مبارزه با داعش قوی‌تر است. به بیان دیگر درصورتی که در تیم اوباما- کلینتون گشایشی در مسائل هسته‌ای شکل گرفت، در دولت ترامپ این گشایش در بحث مبارزه با تروریسم و به‌طور مشخص مبارزه با داعش خواهد بود. درحد حرف این مسأله را مطرح کرده و درمناظره سوم صراحتا اعلام کرده که ایران روسیه و دولت اسد با داعش می‌جنگد و دولت اوباما در این جنگ شکست خورده است اما نباید فراموش کنیم که اصول سیاست خارجی تا حدودی غیرقابل تغییر است و احتمالا ترامپ ازسوی حزب خود مدیریت می‌شود و این‌که فرض کنیم او می‌تواند با روسیه و پوتین علیه داعش طرح دوستی داعش بریزد، خیال واهی است و درواقع این آرزو و خواسته ترامپ است که نباید منتظر تغییرات اساسی باشیم.