دکتر بهروز کارخانهای مدیرعامل هلالاحمر استان همدان
گستره خاک ایران زمین نشان میدهد ورزش بهعنوان یک مقوم توان جسمانی در کنار موحد بودن بهعنوان مقوم روحانی در سابقه تاریخی مردان این مرز و بوم عجین است. از طرفی جام آرجان که قدمت آن به حدود هزار سال قبل از میلاد میرسد نشان میدهد بازی تعادلی و ورزش رزمی در ایرانزمین قسمتی از فرهنگ آن هنگام بوده است.
همچنین بررسیها نشان میدهد سابقه تاریخ ورزش در ایران از یونان بیشتر بوده و حتی گفته شده در مشرقزمین، ایران بیگمان تنها کشوری است که در نظام تعلیم و تربیت خود بیشترین اولویت را به ورزش و تربیتبدنی داده است. کما اینکه هرودوت، مورخ مشهور یونانی مینویسد: ایرانیان از پنجسالگی تا بیست سالگی سه چیز را میآموختند: 1- سواری 2- تیر و کمان 3- راستگویی. علیایحال ورزش قسمتی از فعالیت روزانه مردمان این سرزمین بوده که توأم با روحیه اخلاقمداری و دگردوستی سبب شده مردمان اقلیم مجاور مشتاق شوند تا در قلمرو ایرانزمین و تحت حکومت پادشاهان آن زندگی کنند. از طرفی پهلوان واژهای فارسی است که در آسیای باختری برای نامیدن برخی ورزشکاران به کار میرود که به لحاظ ادبی ترکیبیاست از «پهلو» به اضافه «ان» و آن را منسوب به پهو سرزمین پارت دانستهاند که مردمانش به توانایی و دلیری شهرت داشته و سنت آنها آمیزهای از سلحشوری و جوانمردی بودهاست.
همچنین بازوبند پهلوانی ایران که به پهلوانان در مسابقات داده میشود نشان میدهد فرد پهلوان علاوه بر مقام پهلوانی به لحاظ اجتماعی نیز از جایگاه ویژهای در میان توده مردم برخوردار است. واژه جوانمردی که با پهلوانی همیشه همراه است کنایه از کریم، سخی، بخشنده، جواد، بامروت، حلیم، فیاض، دستودلباز آورده دارد.
از طرفی معانی واژه جوانمرد همان ساختارهایی را در ذهن تداعی میکند که واژه بشردوستی یا دگردوستی یا نوعدوستی در ذهن متبادر میسازد.
از اینرو میتوان نتیجه گرفت تاریخ و خلقوخوی مردمان پارسی با ورزش و بشردوستی چون شیر و شکر درهمآمیخته است. از طرفی در تاریخ معاصر ساختار جمعیت هلالاحمر و صلیبسرخ نمونهای از مردمان بشردوست هستند که به صورت داوطلبانه و با اقدامات بشردوستانه در جهت تسکین آلام بشری، نجات جان انسانها، ارتقای سلامت بشر و حفظ و تأمین کرامت انسان کمر همت بستهاند.
از طرفی درسال 2003 میلادی بهمنظور ارتقای جایگاه بشردوستی و اقدامات بشردوستانه فدراسیون جهانی صلیبسرخ و هلالاحمر (IFRC) تفاهمنامهای با کمیته بینالمللی المپیک (IOC) امضا کردند تا بر اهداف مشترک بشردوستانه نظیر پوشش جوانان، اصول اساسي، داوطلبان، مديريت بلايا، حوادث، HIV/AIDS، رفاه اجتماعي و توسعه تأکید کنند.
بیتردید ساختار جوانان بهعنوان دروازه ورود به عرصه نیکوکاری و ترویج فرهنگ صلح و دوستی و دور از خشونت در هر دو ساختار جمعیتهای ملی عضو فدراسیون صلیبسرخ و هلالاحمر و نیز کمیتههای ملی عضو کمیته بینالمللی المپیک نقش اصلی را برعهده دارند.
در راستای همین تفاهمنامه كميته بينالمللي المپيك و جمعيتهاي ملي صليبسرخ و هلالاحمر و هيأت حاكمه آن در سيويكمين جلسه خود ترويج فرهنگ عدمخشنونت و صلح را پیمان بستند و لذا میتوان گفت اين نخستين پيمان در نوع خودش براي IOC بود كه تقويت بشردوستي و ارزشهاي المپيك و نيز نحوه آموزش مهارتهاي تعامل سازنده و ترویج صلح در بين مردم را توسعه ميداد.
آنچه مهم است این موضوع است که براي جنبش المپيك بهطور كلي و براي IOC بهطور اخص ورزش چیزي بيش از يك رقابت است. ورزش اصولي را منسجم میسازد كه جنبش المپيك آنها را گرامي ميدارد و اين اصول عبارتند از آموزش، تابآوري، عدمتبعيض، جهانشمولي، انسانيت و هبستگي که همه این موارد همان اصولي هستند كه هسته مركزي اهداف توسعهاي هزاره سازمان ملل را تشكيل ميدهند. به عبارتی این واژهها اصولي هستند كه تغييرات آينده جامعه را سبب ميشوند.
از طرفی هفت اصول اساسي انسانيت، بيطرفي، بيغرضي، استقلال، خدمات داوطلبانه، يگانگي و جهانشمولي و نيز ارزشهاي بنيادين بشردوستانه شامل درك دو طرفه، احترام به گوناگوني و كرامت انساني، برابري، مسئوليتپذيري و صلح همگي سنگبناي جنبش هلالاحمر و صليبسرخ(RCRC) هستند كه 190 جمعيت ملي عضو فدراسيون جهاني صليبسرخ و هلالاحمر را يكپارچه ساختهاند.
همچنین براي IFRC ترويج فرهنگ عدمخشونت و صلح يكي از سه اولويت استراتژيك است و جوانان براي تحقق اين اولويت بهعنوان محرك كليدي در جوامع خودشان هستند.
از اینرو پيمان بسته شده در سیویکمین نشست فوقالذکر در راستاي ايجاد احترام به گوناگوني انسانها، عدمخشونت و همبستگي بين جوامع بود. اين پيمان بهخصوص ساختارهای غیردولتی و عامالمنفعه نظیر جوامع ورزشی و بشردوست صلیبسرخ و هلالاحمر را دعوت ميکند تا به ترویج و تقویت موضوعاتی نظیر موارد زیر بپردازند:
*درگيرسازي يا افزايش تعامل در آموزش غيررسمي، انتقال ارزشها و آموزش مهارتهاي پايه از طريق مدارس يا مداخلات پس از مدرسه.
*تقويت دسترسي كودكان و جوانان به فعاليتهاي جامعهمحور نظير ورزش، هنر، موسيقي، تئاتر كه گفتوگو، درك دوطرفه و عدم خشونت را سريعتر ميسازد.
*حمايت و تقويت خلاقانه توانمندسازي جوانان جهت به عهده گرفتن نقشهاي رهبري در تقويت فرهنگ عدمخشونت و صلح نظير آتشبس المپيك، جوانان بهعنوان عوامل تغيير رفتار (YABC) و ساير فعاليتها با رهبري جوانان.
دكتر جاس لين سالمون، نايبرئيس IFRC و رئيس جلسه در سيويكمين كنفرانس بينالمللي با عنوان «جوانان بهعنوان محركهاي فرهنگ عدمخشونت» اعلام کرد که ما متوجه شديم موتور محركههاي بزرگ و خلاق براي توانمندسازي جوانان و تسريع گفتوگو، احترام گذاشتن به گوناگوني انسانها و عدمخشونت شامل ورزشها، هنرها، موسيقي، نمايشنامه است.
علیایحال هر چند گفته میشود پس از تفاهمنامه سال 2003 جمعيتهاي IFRC مشاركتهایی را با IOC با هدف تقويت همبستگي بينالمللي، كمك ويژه به انسان و توسعه پايدار آغاز كردهاند اما آنچه مشهود است نشان میدهد آنگونه که شایسته است روح و اهداف تفاهمنامه فوقالذکر در بسیاری از جوامع و بین متولیان ورزش، جمعیتهای هلالاحمر و صلیبسرخ حلول نکرده و لذا حجم گستردهای از ظرفیت جوانان ورزشکار با اهداف بشردوستانه و مشترک بین طرفین تفاهمنامه 2003 ناآشنا هستند.
از اینرو موجب خرسندی برای کشور ایران است که متولیان ورزش
او-اسپرت(O-sport) یا ورزش پارسیان اصیل (Original Persian Sport) که توسط برادران منوچهری بنیانگذاری شده و دفتر فدراسیون جهانی آن در همدان مستقر است توانسته در سطح استانی، ملی، آسیایی و جهانی با برگزاری مسابقات با عناوین بشردوستی در این مسیر ارزشمند پیشقدم باشد. بهگونهای که مدیریت
او-اسپرت با برگزاری جام داوطلبان در اصفهان و آنگاه برگزاری مسابقات قهرمانی با عنوان جام بشردوستی در سطح آسیا در ایران و در سطح جهانی در کشور ترکیه و همچنین مسابقات قهرمانی کشوری کارگران با نام جام بشردوستی سبب شده است که در داخل و خارج از کشور ایران ندای بشردوستی را در جامعه ورزشی طنینانداز کند و پرچمدار این حرکت بزرگ باشد. همچنین متولیان ورزش او-اسپرت با الهام گرفتن از نوآوری و ابتکار بهعنوان یکی از ارزشهای فدراسیون صلیبسرخ و هلالاحمر و در راستای تحقق هرچه بیشتر اهداف مشترک تفاهمنامه 2003 برای نخستینبار بازیهای بشردوستی (Humanitarian games)را بنیان نهاد و درسال 2016 طی دو رویداد ورزشی متفاوت در ایران و ترکیه بازیهای بشردوستی را اجرایی کرده است. از طرفی در آینده نزدیک در کشورهای شرق آسیا شاهد برگزاری بازیهای بشردوستی با همت فدراسیون جهانی و آسیایی او-اسپرت هستیم.
به هرحال متولیان فدراسیون جهانی او-اسپرت ضمن گرامی داشتن اصول و ارزشهای فدراسیون جهانی صلیبسرخ و هلالاحمر بر این باور هستند که آموزش و درگیرسازی جوانان در ترویج بشردوستی و اقدامات بشردوستانه یکی از ضروریات جداییناپذیر جوامع انسانی بوده که امروزه بیش از هر زمانی باید موردتوجه قرار گیرد تا فرهنگ صلح و عدمخشونت در جامعه گسترش یابد و لذا توصیه این فدراسیون به همه ورزشکاران خود عضویت و همکاری با جمعیتهای هلالاحمر و صلیبسرخ در سراسر جهان است.