حدود یک هفته از جنگ موصل میگذرد و ائتلاف گسترده برای بیرونکردن داعش از دومین شهر بزرگ عراق، سریعتر از انتظار پیش میرود؛ اما ائتلاف نیروهای عراقی برای همه دستاوردهایش -آزادسازی 78 روستا و کشتن حدود 800 نفر از نیروهای داعش تا صبح دوشنبه- با مقاومت شدید نیروهای داعش در آخرین پایگاه تروریستها در کشور عراق مواجه شدهاند؛ اما با پیشروی تعداد زیادی از نیروهای ائتلاف –شامل 90هزار نیروی عراقی، جنگجویان کُرد پیشمرگه و شبهنظامیان- حالا داعش به تاکتیکهای جنگی نامتقارنی برای تحمیل آسیبهایی به مخالفان خود و ایجاد وحشت در میان مردم روی آورده است تا پایگاه خلافت 2 ساله خود را حفظ کند.
نیروهای داعش در تلاش برای کاهش قدرت هوایی نیروهای ائتلاف و پنهانساختن پایگاههای نظامی خود به آتشزدن چاههای نفت در مناطق نفتخیز روی آورده است. روز پنجشنبه، آنها یک کارخانه گوگردسازی در نزدیکی «القیاره» را به آتش کشیدند. تروریستها در میان کارخانه، مواد منفجره و ترکیبات سمی گوگردی قرار داده بودند.
آتشسوزی برای چند روز ادامه داشت که موجب متصاعدشدن گازهای سمی شد. بسیاری از ساکنان جنوب موصل از بخار گوگرد احساس خفگی ميكردند. تعداد آسیبدیدهها بیشتر از 1000 نفر بود که اکثریت را اطفال تشکیل میدادند. این تاکتیک داعش همانطور که آنها میخواستند، پیشروی نیروهای عراقی را در آن منطقه مختل کرد.
ناظران معتقدند، عملیات آزادسازی موصل روند کندی گرفته و آن بهدلیل حفظ جان شهروندان در داخل شهر و عدم اعتماد به حملات هوایی ائتلاف است. یک منبع محلی در استان نینوای عراق نیز از اقدام داعش در بمبگذاری پلها و جادههای ارتباطی اصلی موصل همزمان با نزدیکشدن نیروهای عراقی خبر داد. این منبع اعلام کرد، اغلب عناصر داعش به سواحل شرقی دجله عقبنشینی کرده و در آنجا برای نبرد نهایی سنگر گرفتهاند. به گفته این منبع، داعش سه خط دفاعی در موصل تدارک دیده و شمار زیادی خودروی سرقتشده از اهالی موصل را بمبگذاری کرده و در انفجارهای انتحاری نیز بیشتر از کودکان استفاده خواهد کرد. ائتلاف ضد داعش نیز اعلام کرد، ۳۲ حمله هوایی در طول یک هفته در منطقه عملیات داشته که طی آن ۱۳۶ مقر نظامی، ۱۸ تونل و ۲۴ دستگاه خودروی بمبگذاری شده را منهدم
کرده است.
از سوی دیگر گزارشهایی در مورد فرار نیروهای داعش از موصل به رقه در اوایل آغاز نبرد موصل منتشر شد؛ حالا اما چیزی متفاوت به گوش میرسد، حرکت تروریستهاي داعش از رقه به موصل! منابع فرانسوی اعلام کردند که داعش طی روزهای اخیر صدها تن از نیروهای خود را از سوریه به شهر موصل عراق انتقال داده تا از نیروهای تازهنفس برای مقابله با نیروهای عراقی بهره جوید. منابع نزدیک به وزیر دفاع فرانسه میگویند: احتمالا تروریستهای داعش میخواهند تا حد مرگ و برای شدیدترین مقاومت ممکن در برابر نیروهای عراقی آماده شوند. براساس آمار کشورهای غربی تعداد تروریستهای داعش در شهر موصل بین 5 تا 6هزار تن است؛ این موضوع را مقامات پنتاگون نیز تأیید کردهاند. «جف دیویس»، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده که داعش نیروهایی را از خارج وارد شهر موصل کرده است تا مقابل نیروهای عراقی بایستند.
با دانستن این نکته که جنگ در داخل شهر برای بازپسگیری موصل زمان زیادی میخواهد و همچنین تاکنون حدود 2 سال است که داعش این شهر را تحت کنترل خود دارد، به نظر میرسد که آنها فرصت و آمادگی کافی جهت حمله را داشتهاند.
نیروهای ائتلاف با حرکت در جادهها و پیشروی به سوی شهر، باید خود را آماده مواجهه با بمبهای دستساز کنند. در شهرهای تسخیرشده نیز آنها با خطر تلههای انفجاری کار گذاشته شده توسط بمبسازهای ماهر داعش مواجه میشوند. براساس اطلاعات فرماندهی عملیات مشترک عراقی، در طول هفته اول نبرد موصل، 2 کارخانه بمبسازی کشف شد و تقریبا 400 «بمب دستساز انفجار از راه دور» توسط نیروهای ائتلاف منفجر شد.
ژنرال «باجات امزوری» فرمانده نیروهای ویژه زروانی، (زیرمجموعه نیروهای پیشمرگه) به سیانان گفته است که اکثر نیروهای او نه در جنگ با داعش بلکه توسط این تلهها و بمبهای دستساز انفجاری کشته شدهاند. او میگوید: «آنها (داعش) این بمبها را در جادهها و خانهها قرار میدهند. ما یک روستا را آزاد میکنیم و میبینیم که این بمبها همهجا هستند. گاهی در میان مردمی که به خانههایشان بازمیگردند، وقتی درِ خانه یا حتی درِ یخچال را باز میکنند، این بمبها منفجر میشوند.»
او میگوید پاکسازی یک روستا از بمبهای دستساز کار گذاشته شده، آهسته و خطرناک است؛ تا جایی که ممکن است ماهها طول بکشد. یکسوم تلفات نیروهای ژنرال امزوری، متخصصان خنثیسازی بمبها هستند که برای پاکسازی و خنثیکردن بمبها آمدهاند. یکی از تاکتیکهای مختص داعش این است که آنها با بستن بمب و جلیقههای انفجاری به خود، خودرو و خودروهاي جنگی عملیات انتحاری انجام میدهند.
مقامات عراقی میگویند که در هفته اول نبرد موصل، 127 خودرو انتحاری را منهدم کردهاند. بمبهای انفجاری، یک بسته خاکستریرنگ دارای مواد منفجره و صدها ساچمه هستند. استفاده از جلیقههای انفجاری این امکان را به نیروهای داعش میدهد که حتی با بمبهای کوچک جیبی هم تعداد زیادی از نیروهای عراقی را از بین ببرند. یکی دیگر از استراتژیهای نظامی داعش برای نبرد موصل، ایجاد و حفر شبکههای تونلی در زیر شهر و مناطق محاصره شده است.
این شبکههای به هم مرتبط به تروریستها امکان فرار، اختفا، انتقال تجهیزات و نیروهایشان را بدون شناسایی از طرف نیروهای هوایی ائتلاف میدهد. آنها میتوانند از طریق این تونلها، حملات ناگهانی به نیروهای ائتلاف داشته باشند. یکی از خبرنگاران سیانان، خود شاهد بوده است که یک تروریست داعشی ناگهان از زمین بیرون میآید و به سمت نیروهای ائتلاف شلیک میکند. حتی «یک نفر» از این تروریستها وقتی جلیقه انتحاری به تن دارد، میتواند برای چندین نفر خطرناک باشد. نیروهای پیشمرگه گفتهاند که تونلی را پیدا کردند که ظرفهای غذا در آن بود. غذاهایی که هنوز گرم بود. این نشان میدهد که نیروهای ائتلاف تا چه اندازه به تروریستها، پیش از آنکه از تونلها فرار کنند، نزدیک بودهاند.
همچنان که نیروهای عراقی به موصل نزدیک میشوند، نیروهای داعش عملیات ناگهانی در نقاط مختلف کشور انجام میدهند، به این منظور که اذهان نیروهای ائتلاف را به نقاط دیگر منحرف کنند و آنها نیز نفرات و منابع نظامی خود را به نقاط دیگر بفرستند. حمله بزرگی که در روز جمعه به کرکوک در 175 کیلومتری شهر موصل شد، نمونه این حملات ناگهانی است. حمله دیگری در همان روز به شهر «رطبه» در استان الانبار، صدها کیلومتر دورتر از موصل که در ماه مارس توسط نیروهای عراقی از دست داعش آزاد شده بود، صورت گرفت.
به محض آنکه نیروهای عراقی، تمرکز و منابع خود را صرف نقطهای دورتر از موصل میکنند، حملات غافلگیرانه داعش موجب هجوم آنها به نیروهای حاضر در موصل میشود و آنها را آسیبپذیر میکند.
هیچ کجا به اندازه روستای «آزاد شده» در نزدیکی «نیمرود» در جنوب موصل شرایطی عجیبی نداشته است. جایی که 40 نفر از مردم، نیروهای عراقی را خوشامد گفتند و بعدا توسط نیروهای داعش اعدام شدند. مردم روستا گفتند که تروریستها در میان مردم مخفی شده بودند و وقتی که نیروهای عراقی، بدون آنکه عدهای را برای حفظ امنیت در آنجا بگذارند، از آن روستا عبور کردند، داعشیها انتقام خونباری از مردمی گرفتند که جشن شکست داعش را در آنجا برگزار کرده بودند.
نیروهای داعش در چند روز اخیر، بارها تعدادی از روستاهای «آزاد شده» را پس گرفتند و هزینهای را بر نیروهای ائتلاف تحمیل کردند. داعش روی این موضوع سرمایهگذاری کرده است که نیروهای عراقی نمیتوانند امنیت همه مناطق آزاد شده را حفظ کنند. از سوی دیگر، تروریستهای داعش در حق نیروهای فراری خود نیز دست به شنیعترین روشهای کشتار میزنند تا مانع از فرار نیروهای دیگر و بازدارندگی آنها شوند. یک منبع امنیتی اعلام کرده است که تروریستهای داعش ۹ تن از نیروهای خود را که دست و پایشان را بسته بودند، در خندقهایی انداختند که در آن نفت سیاه ریخته بودند تا این افراد را بسوزانند. این نیروها از نبرد و رویارویی با نیروهای امنیتی در شهر موصل فرار کردند.
مسأله دیگری که موجب نگرانی شده است، استفاده داعش از تکنولوژی پهپادی است؛ البته نه پهپادهای پیشرفته، بلکه از نوع ساده که خود آنها را طراحی کرده است. آنها از این پهپادها برای فیلمبرداری از نیروهای عراقی و محل استقرار آنها و همچنین به منظور پرتاب نارنجک و مواد منفجره استفاده میکنند. یکی از خبرنگاران سیانان که به همراه نیروهای پیشمرگه به سمت موصل حرکت میکند، گزارش داده که یکی از این پهپادها را دیده است که به سمت محل استقرار کُردها پرواز میکند.