|  عبدالصمد خرمشاهی  |   حقوقدان|

آثار تاریخی ما درحقیقت نشانه و شناسنامه و هویت ملی و اسلامی ما هستند و بی‌شک باید به آنها افتخار کنیم. در همه دنیا جوامع نسبت به میراث گذشتگان‌شان به‌خصوص بناهای به‌جا مانده حساسیت خاصی دارند و بادقت بالایی از آنها محافظت می‌کنند. اصولا اماکن تاریخی یکی از جاذبه‌های مهم برای جذب توریست هستند. به‌هرحال از هر منظر که به این مسأله توجه شود، این نتیجه حاصل می‌شود که در حفظ آنها باید دقت‌نظر شود. اما بحث اصلی این است که چرا با وجود قانون مدونی که مجازات سختی را هم برای تخریب اموال فرهنگی در نظر گرفته است، ما شاهد تخریب‌ها به شیوه‌های گوناگون هستیم و این قانون در قبال آنها اجرایی نمی‌شود و اگر اجرایی می‌شود، نمونه مشهودی وجود ندارد. مطابق ماده 558 اگر فردی به تمام یا قسمتی از  ابنیه، اماکن، مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی یا مذهبی که در آثار ملی ایران ثبت شده‌اند یا تزیینات، ملحقات، تاسیسات و اشیا، لوازم، خطوط و نقوش منقوش موجود در اماکن مزبور که مستقلا واجد حیثیت فرهنگی و  تاریخی است، خرابی‌ای وارد کند علاوه بر جبران خسارت- البته چگونگی جبران خسارت هم قید نشده، چون آثار باستانی که تخریب شود یا شکل اولیه خود را از دست بدهد، برگرداندن به حالت اولیه آن امکان‌پذیر نیست-  باید به یک تا 10‌سال حبس محکوم شود. این قانون وجود دارد اما در عمل کمتر شنیده یا خوانده‌ایم که افرادی را تحت این عنوان مجرمانه مجازات کرده باشند. از چند منظر این بحث قابل توجه است؛ یکی این‌که به نظر می‌رسد مسئولان مربوطه آنچنان که باید و شاید مسأله را جدی نگرفته‌اند یا حداقل باید فراتر از این احساس مسئولیتی که دارند به این موضوع دل ببندند و درحقیقت در این راه جهاد داشته باشند. بحث دیگر برمی‌گردد به عدم امکانات مالی چون به شخصه شاهد بوده‌ام که در اماکن تاریخی اصولا حفاظت مناسبی صورت نمی‌گیرد و حفاظ مناسبی برایشان تعیبه نشده است. در معبد آناهیتا در کرمانشاه هیچ حفاظی وجود ندارد و بلدوزرها جاهایی را تخریب کرده‌اند، زیرا به دلیل نداشتن حفاظ هر کسی می‌تواند به آن ورود پیدا کند. دیدن یادگاری‌ها روی آثار باستانی یا تخریب‌ها و خسارت‌های مختلف روی این آثار بسیار تکان‌دهنده است و می‌طلبد که قوانین موجود در این مسأله به قاطعیت عملی شوند. اگر قرار باشد روند تخریب آثار تاریخی ما به همین طریق باشد، سال‌های آینده اثری از این آثار نخواهیم دید. ما خلأ قانونی نداریم اما شاید برخوردها با افراد خاطی قاطعانه نبوده است که چنین تخریب‌های گسترده‌ای را شاهدیم. ما در این راستا از آموزش نیز غافل مانده‌ایم؛ آموزش حفظ آثار گذشتگان و درواقع شناسنامه و هویت ملی خودمان.