|  حسین غیاسوند| پژوهشگر|

آنتوان سوروگین از عکاسان بنام دوره قاجار است. او فرزند پدر و مادری گرجی‌تبار است که در سال 1219 خورشیدی در سفارت روسیه در تهران به دنیا آمد و از جوانی همراه با برادرانش امانوئل وکولیا نزد عکاس معروف روس، دیمترى ایوانویچ ژرماکوف در تفلیس عکاسى آموخت. آنتوان در سال 1242 خورشیدی به ایران بازگشت و به دربار راه یافت؛ بعدها در خیابان علاءالدوله (فردوسى) کنار در شرقى میدان مشق یک عکاسخانه برپا کرد. بیش‌تر عکس‌های آنتوان به سال‌های ۱۲۴۹ تا ۱۳۰۹ خورشیدی تعلق دارد. سوروگین زبان فارسی را به خوبی می‌دانست به همین علت به آسانی می‌توانست با اقشار مردم ارتباط برقرار کند. 7 هزار نگاتیو شیشه‌ای از نقاط گوناگون ایران، دستاورد تلاش بی‌وقفه او در سال‌های عکاسی‌اش است. اما آنچه که موجب تمایز او با دیگر عکاسان مشهور اروپایی در ایران شده، تکنیک و تنوع در سوژه عکس‌هایش از دربار سلطنتی، حرم‌سراها، مسجدها، بناهای یادبود ادیان و نیز نگاه دقیق‌اش به زندگی توده مردم است. حدود 5 هزار نگاتیو ارزشمند و نفیس از کارهای سوروگین در سال 1287 خورشیدی بر اثر انفجار و آتش‌سوزی عکاسخانه‌اش از میان رفت و تنها 2 هزار شیشه نگاتیو سالم ماند. این 2 هزار نگاتیو نیز تا سال‌ها توسط دولت پهلوی توقیف ماند. آنتوان سوروگین در سال 1312 در 93 سالگی بر اثر عفونت کلیه درگذشت و در دروازه دولاب تهران به خاک سپرده شد.
«مردم و زندگی ایرانی» مهم‌ترین سوژه عکس‌های سوروگین است. آثار سوروگین آیینه در واقع تمام‌نمای جامعه ایران عصر قاجار به شمار می‌آید. به بیانی دیگر جامعه ایران عصر قاجار در قاب دوربین سوروگین به درستی نقش بسته است. آنتوان به خوبی توانسته است، احساس، نیاز و وضعیت مردم قاجار را به مخاطبان امروز برساند. در عکس‌های مردمی سوروگین، رنج و درد مردمان جامعه آن روزگار، خود را می‌نمایاند؛ اگر آن‌ها را در کنار دیگر آثار او از دربار و طبقات مرفه قرار دهیم اوج فاصله طبقاتی مشهود می‌شود. مردم عادی برای یک بار هم که شده به کوشش آنتوان خان سوروگین در کنار طبقات دربار در تاریخ ثبت شده‌اند. اکنون هزار و 113 شیشه نگاتیو از مجموعه شیشه‌های نگاتیو آنتوان سوروگین درباره مردم، فرهنگ و هویت ایران دوره قاجار در موسسه اسمیت‌سونیَن آمریکا نگهداری می‌شود. این عکس‌ها در حقیقت جدا از ارزش زیبایی‌شناختی، هر یک سندی تاریخی از زندگی ایرانی در دوره قاجار برشمرده می‌شوند. تنوع، تضاد و تفاوت‌ها در عکس‌های آنتوان خان، کمکی شایان به پژوهشگران این دوره تاریخی می‌کند. موسسه اسمیت‌سونیَن (Smithsonian Institution)، مجموعه موزه‌های خیریه در واشنگتن دی‌سی آمریکا است که بیش از 138 میلیون نمونه علمی و یادگار فرهنگی از کشورهای گوناگون در آن نگهداری می‌شود. 19 موزه جهانی و ۱۵۶ موزه در سراسر آمریکا، یک باغ وحش، 9 مرکز تحقیقاتی و 12 باغ عمومی وابسته به این مؤسسه فعالیت می‌کنند.
مجموعه نگاتیوهای آنتوان سوروگین در موسسه اسمیت‌سونیَن به ترتیب زیر طبقه‌بندی شده است؛
 424 نگاتیو شهرسازی و معماری در شهرهای گوناگون ایران در عصر قاجار
 219 نگاتیو از نوع پوشش و لباس‌های اقوام گوناگون ایران در دوره قاجار
 196 نگاتیو پوشش سر برای خانم‌ها و آقایان
  219 نگاتیو عکس‌برداری از چهره عموم مردم
 160 نگاتیو زندگی اشرافی یا اشراف‌زادگان
 131 نگاتیو هنرهای گوناگون دوره قاجار
 102 نگاتیو از مجسمه‌های گوناگون
 45 نگاتیو از درآمیختگی انواع حیوانات
 8 نگاتیو از منسوجات
 382 نگاتیو از 30 حرفه‌ها و مشاغل گوناگون دوره قاجار مانند رمال، ادویه‌فروش، مارگیر، روحانی، نظامی، چوپان، خلبان، دانش‌آموز، شکارچی، سفیر، داروفروش، قصاب، درویش، کشاورز، باستان‌شناس.