| یعقوب توکلی | جانباز جنگ‌تحمیلی |
گفته‌اند طبق قانون باید 20سال از مجروحیت جانبازان ۷۰درصد بگذرد تا بتوانند خانه‌ای را صاحب شوند؛ این درحالی است که 20سال گذشته و روز به روز زخم‌هایی که ما از جنگ برداشته‌ایم و با خود به همراه داریم، عمیق‌تر می‌شود.
بارها خودم و همسرم احساس کردهایم که عده‌ای نسبت به همین مقدار ناچیزی هم که بعد از ۳۰سال جمع کردهایم، احساس حسادت می‌کنند؛ همیشه به همسرم گفته‌‌ام که اصلا نباید از مردم ناراحت شد و آنان را مقصر دانست. خانواده‌های بسیاری از جانبازانی که با درصدهای بالا روزگار می‌گذرانند، آنها را رها کرده‌اند و خیلی‌‌های دیگر هم که توانسته‌اند شرایط سخت را تحمل کنند، با قرص‌های اعصاب زندگی می‌کنند. به‌‌راستی در صورت وجود چنین موردی در خانواده خود، چه برخوردی با او انجام می‌دادید؟ شاید آن وقت اصلا به تسهیلات ناچیز درنظر گرفته شده برای جانبازان فکر هم نمی‌کردیم.
بعضی از همرزمان ما که حالا به خاطر شرایط ویژه‌شان در آسایشگاه‌ها بستری شده‌اند، آن‌قدر وضع نامناسب و دردناکی دارند که اصلا گفتنی نیست و نمی‌توان آن را به زبان آورد؛ شب به دستشویی می‌روند و صبح بازمی‌گردند، می‌توانید این درد را تصور کنید؟
تمام خاطرات ما از صحنه‌های جنگ پُر از رشادت و افتخار است. یکی از دوستان ما می‌گفت که «وقتی در دوران اسارت مرا به اتاق بازجویی بردند، چشم‌هایم را باز کردند. برادری را دیدم که می‌گفت، «مرا با لباس فرم دستگیر کرده‌اند و تا به حال خیلی اذیتم کرده‌اند اما نتوانسته‌اند حرفی بکشند.» همان روز یکی از بازجوها از فرط عصبانیت صندلی را برداشت و به سر آن برادر کوباند و و او درجا شهید شد». لحظه به لحظه جنگ 8 ساله پُر است از خاطراتی که نشان‌دهنده این رشادت‌هاست. اگر خدای نکرده همین الان جنگ شود باز جانبازان هستند که در صف اول جبهه خواهند ایستاد.
جنگ همه‌چیز را از ما گرفته است. جنگ فراتر از آن چیزی است که در تصاویر و فیلم‌ها می‌بینید؛ فیلم‌هایی که در آنها سربازان عراقی ساده‌لوحانه به تصویر کشیده شده‌اند. جنگ برای ما همیشه ادامه دارد، در دانشگاه فرزندانمان قدم می‌زنند و در جشن عروسی آنها جریان دارد. جنگ تمامی ندارد، تمام بشو نیست؛ در تمام لحظات زندگی‌مان جاری است و هیچگاه صحنه‌های آن از ذهن ما پاک نمی‌شود.