فرید زکریا مجری برنامه پربیننده جی‌پی‌اس که از شبکه سی‌ان‌ان پخش می‌شود با زبیگنیف برژینسکی، مشاور امنیت ملی سابق آمریکا، مصاحبه‌ای کرده است. برژینسکی در این مصاحبه درباره آینده مسأله روسیه و اوکراین پس از سرنگون شدن هواپیمای مالزیایی MH17 و همچنین تنش اسراییل و حماس اظهارنظر کرده است. برژینسکی کتابی نیز با عنوان «بینش راهبردی: آمریکا و بحران قدرت جهانی» تالیف کرده است. این کتاب به فارسی نیز ترجمه شده است.
آقای برژینسکی، شما در جریان وضع اوکراین هستید. واشنگتن و دیگر رهبران جهان چه کار باید بکنند؟
برژینسکی: باید پیش از هر چیز به این واقعیت توجه کنیم که وضع کنونی، یک لحظه تاریخی پراهمیت است. اگر کارهای لازم را انجام بدهیم، اگر استوار و صریح و در عین حال انعطاف‌پذیر باشیم، می‌توانیم این شانس جبران‌کردن و بازگشت به جامعه جهانی را به پوتین بدهیم. درواقع، اکنون در اروپا برای نخستین‌بار از زمان پایان جنگ جهانی دوم، شاهد استفاده از زور در مورد مسائل مربوط به محدوده‌های ارضی هستیم. کاری که پوتین مشغول انجام آن است.
شما در صفحه توییترتان نوشتید باید کسانی که مسئول سقوط هواپیمای مالزیایی بوده‌اند، در یک دادگاه جنایات جنگی محاکمه شوند و احتمالا به ارتکاب جنایت جنگی محکوم شوند. چنین دادگاهی چگونه خواهد بود؟
خب، پیش از هر چیز بگویم به نظر من پوتین این کار را می‌کند. پوتین هنوز این فرصت را دارد که بگوید اقداماتی که جدایی‌طلبان با استفاده از تسلیحات او انجام داده‌اند، فراتر از آن چیزهایی بوده که او انتظار داشته است و این اقدامات، اعمالی مجرمانه و غیرقانونی بوده است و مسئولان این حمله باید به دادگاه بین‌المللی تحویل داده شوند. او همچنین می‌تواند مداخله نظامی در اوکراین را متوقف کند، مداخله‌ای که از مهم‌ترین دلایل درگیری محتمل بین شرق و غرب اوکراین می‌تواند باشد. اگر پوتین موفق به انجام این کارها نشود، او همزمان همبستگی نظام بین‌الملل و امنیت اروپا را به خطر خواهد انداخت.
حتما می‌دانید اروپایی‌ها، دست‌کم تاکنون، تمایل بسیار کمتری برای تحریم روسیه دارند. حرف‌های زیادی در این زمینه گفته‌اند، اما به دلیل وابستگی اروپایی‌ها به گاز روسیه، تمایل چندانی برای انجام اقدامات عملی ندارند. به نظر شما سرنگون شدن هواپیمای مالزیایی می‌تواند نقطه عطفی برای اروپا باشد؟
حس می‌کنم افکار عمومی اروپا تحریک شده است. این فاجعه انسانی بسیار غم‌انگیز، دردناک و بی‌رحمانه است که هیچ دلیلی هم برای آن وجود نداشت و باعث شد اروپایی‌ها تکانی به خودشان بدهند. اما هر کدام از رهبران سیاسی اروپا باید نقش خودشان را ایفا کنند. آنگلا مرکل، صدراعضم آلمان، باید با این موضوع روبه‌رو بشود که سلف او یکی از کسانی بود که وابستگی اروپا به انرژی روسیه را طراحی کرد. آیا اروپا می‌خواهد پیرو باشد؟ به نظر من فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه، باید بپذیرد که درحال حاضر نمی‌تواند برای کمک به روسیه، تسلیحات پیشرفته بفرستد. جیمز کامرون، نخست‌وزیر انگلیس، نیز باید بداند لندن به لاس‌وگاسِ فعالیت‌های مالی روس‌ها تبدیل شده است.
مردم زیادی هستند که به واکنش‌های واشنگتن در برابر روسیه چشم دوخته‌اند، اما ما آمریکایی‌ها در مورد مسائل مربوط به سوریه و ایران به روسیه احتیاج داریم و اگر در وضع یک جنگ سرد جدید قرار بگیریم، نمی‌توان به همکاری روسیه در مورد این مسائل حیاتی امیدوار بود. نظر شما چیست؟
به‌گمان من ما نیستیم که داریم جنگ سرد را شروع می‌کند، پوتین این کار را می‌کند. اما پوتین خودش را درگیر دردسر وحشتناکی کرده است. به‌نظر من مردم زیادی در روسیه نگران تضعیف وجهه روسیه در جهان، آغاز شسکت اقتصادی روسیه، خطر تبدیل شدن روسیه به یکی از اقمار چین و یا انزوای روسیه هستند. گمان می‌کنم همچنان این شانس وجود دارد که پوتین این روند را معکوس کند. ما باید روی این امکان تأکید کنیم و هر کاری را که لازم است انجام بدهیم و همزمان تلاش کنیم اگر می‌توانیم، مشکلات‌مان را به دست خودمان حل کنیم. گزینه دیگر چیست؟ بگذاریم در اروپا جنگ در بگیرد؟ به روسیه اجازه بدهیم بعد از اوکراین سراغ دولت‌های حوزه بالتیک برود؟ بگذاریم چنین اقداماتی به سادگی نادیده گرفته شوند؟ آیا چنین انتخابی صحیح است؟
اجازه بدهید در مورد حمله نظامی اسراییل به غزه حرف بزنیم. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در سی‌ان‌ان گفت این عملیات برای زدودن نظامیان از غزه است. اما در آخرین حمله اسراییل به غزه 60 غیرنظامی فلسطینی کشته شدند. به نظر شما این وضع به نفع اسراییل است؟
خیر. نتانیاهو اشتباهی بسیار اساسی مرتکب شده است. وقتی حماس پذیرفت که در رهبری سیاسی فلسطین نقش داشته باشد، این جنبش در عمل سیاست‌های رهبری فلسطین در زمینه صلح را نیز پذیرفت. آن گزینه بسیار مناسبی بود. آنها باید روی این گزینه پافشاری می‌کردند. اما به‌جای این کار، نتانیاهو کمپینی برای بدنام کردن حماس راه انداخت و مسئولیت کشته شدن سه نوجوان اسراییلی را بدون هیچ مدرکی به گردن حماس انداخت و با استفاده از آن افکار عمومی اسراییل را به بازی گرفت تا حمله اسراییل به غزه را توجیه کند. به نظر من نتانیاهو اسراییل را به انزوا می‌کشاند. او آینده بلندمدت اسراییل را به خطر می‌اندازد و ما باید صراحتاً روشن کنیم با این اقدامات مخالفیم و از آن حمایت نمی‌کنیم و این اقدامات می‌تواند ما و جامعه جهانی را وادار کند گام‌هایی برای مشروعیت دادن به بخشی از آرمان‌های فلسطینی‌ها، مثلا در سازمان ملل، برداریم.
آقای برژینسکی، وقتی شما مشاور امنیت ملی بودید، با موضوع انقلاب اسلامی ایران، بحران گروگان‌گیری و حمله شوروی به افغانستان روبه‌رو شدید. اکنون من به وضع امروز جهان فکر می‌کنم و می‌بینم بحران‌های زیادی در نقاط مختلف جهان در جریان است که واشنگتن را از پا در آورده است. اوباما با این بحران‌های چندگانه که همزمان در نقاط مختلف جهان در جریانند چگونه باید روبه‌رو شود؟
حقیقت این است که رئیس‌جمهوری در عرصه سیاست خارجی، استقلال بیشتری نسبت به عرصه سیاست‌های داخلی دارد. عرصه‌ای که به اندازه عرصه داخلی سخت و مهم است. عرصه خارجی محدوده‌ای است که رئیس‌جمهوری موقعیت آینده کشور را در جهان تعریف می‌کند. من از مواضع اوباما در این حوزه حمایت می‌کنم، اما به‌نظر من او برای ترویج و اثبات این سیاست‌ها باید تلاش بیشتری بکند. این وظیفه امروز رئیس‌جمهوری است و چالش بزرگ در این جهان پیچیده به شمار می‌آید. امیدوارم بتوانیم در مسائل مختلف ائتلاف‌هایی تشکیل بدهیم. اما آنچه اکنون در اوکراین جریان دارد، بر مسائل دیگر تقدم دارد و به همین دلیل است که موضعی قدرتمند و واحد با اروپا در مورد مسائل روسیه و اوکراین تا این حد اهمیت دارد.