پرواز و فرودگاه دو کلمه عجین شده به هم هستند، یعنی اصولا هرجایی که نام فرودگاه به خودش می‌گیرد باید پروازی برای فرود وجود داشته باشد، اما در برخی استان‌ها، فرودگاه‌هایی وجود دارد که مدتی است رنگ هیچ پروازی را به چشم ندیده‌اند یا اگر هم دیده‌اند، آن‌قدر تک‌وتوک بوده که نام نیمه‌تعطیل بر آنها گذاشته شده است.
«عباس آخوندی» وزیر راه و شهرسازی در مورد وضع فرودگاه‌های کشور در آخرین اظهارنظر خود گفته است که «درحال‌حاضر ۶۷فرودگاه در کشور وجود دارد که ۵۴ فرودگاه فعال است.»
با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت که دست‌کم ۱۳ فرودگاه در کشور غیرفعال است که البته برخی از این فرودگاه‌ها اصولا ساختار مسافربری نداشته یا مالکیت آنها متعلق به مناطق آزاد یا بعضي از وزارتخانه‌ها است.
اما برخی فرودگاه‌های غیرفعال یا نیمه‌تعطیل مربوط به استان‌های همجوار تهران است که به دلیل نزدیکی به پایتخت اساسا سفر هوایی توجیه اقتصادی نداشته و مردم ترجیح می‌دهند با هزینه کمتر از سیستم حمل‌ونقل جاده‌ای یا ریلی استفاده کنند، هرچند که راه‌اندازی پرواز به دیگر نقاط کشور در این فرودگاه‌ها دارای توجیه خواهد بود.
با این‌حال در این گزارش به برخی فرودگاه‌های نیمه‌فعال یا تعطیل کشور سر می‌زنیم، پروازی روی خط گزارش مهر به فرودگاه‌های بدون پرواز این‌روزهای کشور.
این‌جا پارس‌آباد؛ فرودگاهی که خواب پرواز می‌بیند
به‌گزارش مهر، فرودگاه پارس‌آباد در ابتدا وابسته به مجموعه عظیم کشت و صنعت مغان تأسیس و در سال ۱۳۸۱ از آن منفک شد و به‌منظور بهبود خدمات آن به شرکت مادر تخصصی فرودگاه‌های کشور تحویل داده شد.
به‌دلیل واقع‌شدن در مرز شمالی استان، مجاورت با یکی از قطب‌های تولید محصولات کشاورزی و امکان برقراری ارتباط با کشورهای آسیای میانه، مدیران رؤیاهای بسیاری برای این فرودگاه مجسم کردند ازجمله این‌که فرودگاه پارس‌آباد بن‌بست همیشگی شمال استان را درهم خواهد شکست و به‌عنوان یک خط هوایی ایمن می‌تواند تمامی کمبودها و مشکلات ناشی از زیرساخت‌های راه زمینی را جبران کند.
هر پرواز این فرودگاه به‌عنوان توسعه استان قلمداد شد و قرار بود به‌واسطه آن اردبیل پلی بزند به کشورهای همسایه و هواپیماها تولیدات مختلف استان را بسته‌بسته صادر کنند.
با این وجود خواب خوش فرودگاه پارس‌آباد گرفتار بی‌برنامگی‌ها و غفلت‌های متعدد است تا نه‌تنها رویای خروج از بن‌بست شمال استان ترسیم نشود، بلکه امروز رویای استفاده از ظرفیت این فرودگاه برای منطقه آزاد تجاری که هنوز مصوب نشده است، از سوی مدیران و کارشناسان بسیاری ناممکن جلوه می‌کند.
فرودگاه پارس‌آباد تا همین چند سال پیش و تا سال ۱۳۹۲ که برای تعمیر و تجهیز تعطیل نشده بود، پروازهای زیادی را روانه آسمان نکرده بود.
به‌دلیل محدودیت امکانات فرودگاه برخلاف انتظاری که از این زیرساخت توسعه می‌رفت، پروازها به‌ندرت بود و درمقابل اغلب جابه‌جایی بار و مسافر در شمال استان از راه زمینی انجام می‌شد.
این‌جا اراک؛ فرودگاه صنعتی‌ترین
استان کشور پر!
در سال ۱۳۶۶ کار مطالعاتی احداث این فرودگاه از طریق استان‌مرکزی و با نظارت سازمان هواپیمایی کشوری، در شمال‌شرقی شهرستان اراک و در قسمت کویر میقان، همجوار با اکوتوریسم دریاچه نمک میقان؛ در اراضی به وسعت ۴۷۰ هکتار آغاز و در شهریور ۱۳۷۸ با اتمام کار عملیات احداث ساختمان‌های اداری و جانبی و باند پروازی توسط ریاست‌جمهوری وقت افتتاح شد.
این درحالی است که با توجه به مشکلات موجود، تا اسفندماه سال ۱۳۸۴ به‌جز پروازهای اختصاصی و هواپیماهای آموزشی و سم‌پاشی از سرمایه‌گذاری بیش از ۷میلیارد تومانی صورت گرفته در این فرودگاه، بهره‌برداری چندانی نشده بود.
پس از آن با پیگیری مسئولان استانی، پروازهایی در مسیرهای اراک- مشهد و اراک- کیش به‌صورت فصلی برقرار شد که این پروازها کج‌دار و مریز تا مدتی برقرار بود و حالا این فرودگاه مدتی است در حسرت اوج گرفتن پروازی مانده است.
تعطیلی پروازهای فرودگاه اراک درحالی رخ می‌دهد که به گفته برخی مسئولان، قرار بود در این فرودگاه پروازهای خارجی دایر شود، فرودگاهی که در صنعتی‌ترین استان کشور می‌تواند بستری برای رونق سرمایه‌گذاری باشد.
این‌جا بوشهر؛ فرودگاه جم همچنان خاموش است
فرودگاه توحید جم از فرودگاه‌های قدیمی کشور است که بیش از دو دهه از عمر آن می‌گذرد و در سال‌های اخیر با جابه‌جایی تعداد زیادی از کارکنان شرکت‌های نفت و گاز و در مواقع انگشت‌شمار مردم بومی، خدمات قابل‌قبولی برای نفتی‌ها ارایه کرده است.
در ماه‌های ابتدایی سال گذشته، پروازهای سه‌شنبه فرودگاه توحید جم تعطیل شد، بعد از تعطیلی پروازهای سه‌شنبه، پس از چند هفته تنها پرواز هفتگی این فرودگاه در روز یکشنبه نیز حذف شد تا تعطیلی یکی از فرودگاه‌های قدیمی رقم بخورد.
چند ماهی از تعطیلی کامل پروازهای فرودگاه توحید جم می‌گذرد ولی همچنان خبری از راه‌اندازی مجدد پروازها نیست تا موعد وعده‌های مسئولان برای راه‌اندازی پروازها از بهمن‌ماه سال گذشته نیز منقضی شود.
این‌جا البرز؛ پیام بدعهدی در گوش فرودگاه پیام
منطقه ویژه اقتصادی پیام در محدوده‌ای به وسعت ۳۶۰۰ هکتار در اراضی ۱۰هزار هکتاری فرودگاه بین‌المللی پیام ایجاد شده‌است. این فرودگاه در جنوب‌غربی شهرستان کرج است. هدف از احداث این منطقه، توسعه حمل‌ونقل بار هوایی و پستی، فرآوری کالا، انبارداری، خدمات سردخانه‌ای و صنایع بسته‌بندی و صادرات است.
برخی کاربردهای تعریف‌شده برای این فرودگاه ازجمله هاب‌کارگو، هاب‌پستی، صنایع تولیدی با رویکرد پاک و شهرک‌های فناوری‌اطلاعات است. این فرودگاه فروردین‌ماه سال ۹۳ قرار بود مسافربری شود که تاکنون این مهم تحقق پیدا نکرده و درحال‌حاضر یکی از فرودگاه‌های حمل بار هوایی کشور است.
شرکت‌های بزرگ خارجی پس از برجام اعلام آمادگی کردند که در منطقه ویژه اقتصادی پیام و همچنین فرودگاه سرمایه‌گذاری کنند که درحال‌حاضر زیرساخت‌های خدمات پروازهای باری فراهم است مانند باند پرواز و سیستم ناوبری و هواشناسی ولی به امکانات و زیرساخت‌های فنی دیگری هم نیاز دارد.
درحال‌حاضر فقط پرواز باری در این فرودگاه انجام می‌شود که هواپیماهای همین پروازها نیز مشکل سوخت دارند؛ موضوعی که موجب پیگیری استاندار البرز برای تأمین سوخت یارانه‌ای برای این فرودگاه شد.
فرودگاه پیام باوجود وعده‌های مسئولان برای تبدیل به مسافربری همچنان در حسرت پروازهای مسافری مانده است، وعده‌ای که سال ۱۳۹۳ در بازدید مشاور رئیس‌جمهوری و دبیر شورای هماهنگی مناطق آزاد ویژه اقتصادی کشور مورد تأکید قرار گرفت تا اکبر ترکان هدف بازدیدش از فرودگاه پیام را بررسی تبدیل فرودگاه پیام به فرودگاه مسافربری عنوان کرده و بگوید: «این فرودگاه شهر 5/2میلیون نفری کرج را به بقیه جغرافیای ایران متصل خواهد کرد.»
این‌جا همدان؛ برج مراقبت تعطیل است!
اما اوضاع فرودگاه همدان درمیان فرودگاه‌های تعطیل و نیمه‌تعطیل در نوع خود جالب است، فرودگاهی که تنها نام بین‌المللی را یدک می‌کشد.
اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۲ به همت شرکت سیاحتی علی‌صدر پرواز همدان- مشهد به‌صورت چارتر آغاز شد و این نخستين‌بار بود که حمایت از برقراری پروازها توسط بخش‌خصوصی در استان انجام می‌شد.
این پروازها در آن سال با ایرلاین هوایی آسمان آغاز و تا سال ۱۳۹۳ فعال بود تا این‌که پروازهای همدان- کیش از فرودگاه همدان به خطوط پروازی استان افزود‌ه شد و این خط پروازی پس از عقد قرارداد شرکت سیاحتی علی‌صدر با کیش‌ایر به‌انجام رسید.
از آبان‌ماه سال ۱۳۹۳ پروازها از مقصد همدان از ایرلاین آسمان به ایرلاین کیش‌ایر سپرد‌ه شد و با ظرفیت ۱۰۰ نفر تا هفته‌های اول اسفندماه سال‌گذشته در روزها و ساعات مشخصی به‌انجام می‌رسید.
پروازهای همدان- کیش دو روز در هفته به‌صورت رفت‌وبرگشت توسط ایرلاین کیش‌ایر از همدان برقرار بود و پروازها با هواپیمای فوکر۱۰۰ که گنجایش 100مسافر را داشت در مدت‌زمان ۹۰د‌قیقه انجام می‌شد تا این‌که اسفندماه یک‌باره پروازها قطع شد.
مسافرانی که از تعطیلی دوماهه
یک فرودگاه می‌نالند
در همین زمینه یکی از شهروندان همدانی که متقاضی پرواز به مشهد است، در گفت‌وگو با مهر با بیان این‌که از تعطیلی پروازهای فرودگاه همدان مطلع نبودم و پس از مراجعه به فرودگاه متوجه تعطیلی دوماهه پروازها شدم، می‌گوید: اطلاع‌رسانی برنامه‌های فرودگاه همدان بسیار ضعیف است.
نسرین مژگانی با یادآوری این‌که فرودگاه همدان شهرت بسیاری دارد و بیش از ۸۰سال از عمر آن می‌گذرد و در سال‌های اخیر اعتبارات کلانی برای بهسازی آن صرف شده است، ادامه می‌دهد: متاسفانه هنوز بهره‌ای از این‌همه هزینه عاید مردم استان همدان نشده است.
وی معتقد است که درحال‌حاضر مسافران مشهد باید از فرودگاه تهران استفاده کنند که این امر خود هزینه‌هایی ایجاد می‌کند، گذشته از هزینه‌هایی که برای سفر به تهران بر مسافران تحمیل می‌شود، احتمال لغو پرواز در زمان رسیدن به فرودگاه تهران نیز وجود دارد و این امر دور از ذهن نیست.
«همدان نیازمند برقراری پروازها حداقل به مقصدهای پرمسافر است» موضوعی که این شهروند همدانی تأکید می‌کند تا بگوید: اگر فرودگاه همدان در برقراری پروازها مشکل دارد چرا این‌همه اعتبار صرف ساخت و بهسازی آن شده است.
یک شهروند دیگر نیز با تأکید بر این‌که تأمین زیرساخت‌های حمل‌ونقل ریلی و هوایی زمینه جذب سرمایه‌گذار در استان‌همدان است، می‌گوید: متاسفانه همدان نه‌تنها از پروازها بهره‌ای ندارد بلکه ساخت و تکمیل راه‌آهن آن نیز خود قصه‌ای چند 10ساله است.
رضا حسینی با بیان این‌که سرمایه‌گذار در ورود به هر منطقه ابتدایی‌ترین نیاز را فرودگاه می‌داند، اضافه می‌کند: تا زمانی که همدان در زیرساخت‌های ابتدایی برای جذب سرمایه‌گذار مشکل دارد، نمی‌توان انتظار تحول داشت.
وی با بیان این‌که مردان و زنان کهنسال توانایی سفر به شهرهایی مثل مشهد را با خودرو شخصی و اتوبوس ندارند و پرواز آسایش سفر را برای آنها مهیا می‌کند، سوال می‌کند: چرا استان‌همدان باید از حداقل‌های یک کلانشهر بی‌بهره باشد اما نام کلانشهری را با خود یدک بکشد.
وعده اردیبهشت‌ماه منقضی شد
لغو پروازهای همدان به کیش و مشهد درحالی است که معاون‌گردشگری شرکت سیاحتی علی‌صدر گفته بود، «اردیبهشت‌ماه سال‌جاری این پروازها از سر گرفته می‌شود»؛ موضوعی که محقق نشد تا تاریخ این وعده نیز منقضی شود.
مسعود ملکی در گفت‌وگو با مهر اضافه می‌کند: پروازهای همدان- مشهد و همدان- کیش در اسفندماه سال گذشته به دلیل اتمام قرارداد لغو شده بود که با رایزنی‌ها امیدواریم در اردیبهشت امسال این پروازها دوباره از سر گرفته شود.
وی با بیان این‌که در پیگیری‌های صورت گرفته افزایش ۱۰ تا ۱۵درصدی نرخ پروازها مطرح‌شده است، یادآور می‌شود: افزایش نرخ فقط مختص به شرکت سیاحتی علی‌صدر است و افزایش هزینه‌ای روی بلیت‌ها وجود ندارد.
معاون‌گردشگری شرکت سیاحتی علی‌صدر با تأکید بر این‌که پروازها فعلا برقرار نیست و درحال مذاکره‌ایم و تاکنون به نتیجه‌ای نرسیده‌ایم، می‌گوید: شرکت کیش‌ایر دستورالعملی دارد که برمبنای آن تنها برای برقراری پرواز کیش اعلام آمادگی کرده اما همدان خواستار پرواز مشهد نیز هست.
ملکی با بیان این‌که وضع به‌زودی مشخص خواهد شد و همه‌چیز بستگی به تفاهمنامه دارد، ادامه می‌دهد: فعلا تاریخ دقیقی برای برقراری پروازها مشخص نشده است.
معاون‌گردشگری شرکت سیاحتی علی‌صدر یادآور می‌شود: در‌سال گذشته هفته‌ای دو بار پرواز از همدان به کیش و همدان به مشهد و برعکس انجام می‌شد.
هزینه ۳۴ میلیاردی و دیگر هیچ
استاندار همدان نیز در این خصوص در گفت‌وگو با مهر می‌گوید: در طول دو‌سال اخیر ۳۴میلیارد تومان در فرودگاه همدان هزینه شده است.
«محمدناصر نیکبخت» معتقد است که اختصاص این میزان اعتبار، فرودگاه همدان را به فرودگاه بین‌المللی تبدیل کرده و باید مردم همدان برای استفاده از پروازها میل و رغبت داشته باشند.
نیکبخت ادامه می‌دهد: به دنبال این هستیم که هزینه بلیت پرواز همدان- کیش کاهش یابد چراکه شرکت کیش‌ایر به دنبال افزایش قیمت بلیت پرواز است.
وی می‌گوید: فرودگاه یکی از زیرساخت‌های مهم در گردشگری بوده و شرکت علی‌صدر درحال مذاکره با شرکت کیش‌ایر برای برقراری مجدد پروازها است.
به هواپیمای اختصاصی نیازمندیم
معاون عمرانی استاندار همدان نیز با تأکید بر این‌که باید هواپیمای اختصاصی برای فرودگاه همدان خریداری شود، می‌گوید: برقراری پرواز همدان- تهران از فرودگاه همدان توجیه‌اقتصادی ندارد.
«محمودرضا عراقی» یادآور می‌شود: پایداری و ماندگاری پروازها نیازمند استقبال مردم بوده و بقای پرواز باید سوددهی داشته‌باشد.
وی با تأکید بر این‌که شرکت‌های خصوصی پروازهای فرودگاه همدان را انجام می‌دهند، اضافه می‌کند: این شرکت‌ها باید به سوددهی موردنظر خود دست یابند تا پروازها را ادامه دهند، از این‌رو از مردم همدان می‌خواهیم پس از برقراری پروازها به‌جای انجام پروازهای خود از تهران، فرودگاه همدان را برای این موضوع انتخاب کنند.
وی البته معتقد است: با توجه به اتمام آزادراه همدان- ساوه فاصله زمانی و مکانی همدان با تهران کاهش‌یافته و توجیه اقتصادی برای برقراری پرواز تهران از فرودگاه همدان وجود ندارد.
عراقی با بیان این‌که سال گذشته شرکت‌های هواپیمایی گاهی‌اوقات مشکلاتی را در انجام پروازها داشتند، تأکید می‌کند: یکی از اولویت‌های استان همدان باید خرید هواپیما برای فرودگاه همدان باشد تا دیگر مشکلی از نظر نداشتن هواپیما در پروازها نداشته باشیم.
فرودگاه همدان، تنها یک نام بین‌المللی
بنابراین گزارش، فرودگاه همدان که در سطح بین‌الملل با کدشناسایی OIHHتعیین‌شده توسط سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری شناخته می‌شود با توجه به جایگاه منحصربه‌فرد خود، یکی از مهم‌ترین فرودگاه‌های غرب کشور به‌شمار می‌رود.
این فرودگاه یکی از قدیمی‌ترین فرودگاه‌های ایران با قدمتی حدود ۸ دهه است. در سال ۱۳۴۵ شمسی پروژه ساخت فرودگاه جدید که در حوالی فرودگاه قدیم واقع شده بود موردمطالعه قرار گرفت و در سال ۱۳۴۹ ساخت این فرودگاه آغاز شد که پروژه در سال ۱۳۵۱ اتمام و به بهره‌برداری رسید.
فرودگاه همدان دارای مجوز مرز هوایی بوده و یک فرودگاه بین‌المللی است، بااین‌حال از ظرفیت‌های این فرودگاه در راستای تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل و توسعه سرمایه‌گذاری در استان کمتر استفاده شده است.
تعطیلی مستمر پروازهای این فرودگاه مشکلات جدی برای مسافران این مسیر به وجود آورده که آخرین پرده از تعطیلی پروازهای این فرودگاه مربوط به تعطیلی پرواز کیش و مشهد است. برقراری پرواز دوبی در فرودگاه همدان یکی از وعده‌های استاندار بود که یک پرواز هم برگزار شد اما درحال‌حاضر این پرواز نیز تعطیل شده است.
ظرفیت‌های مغفول یک فرودگاه
تا این‌جای ماجرا بخشی از مشکلات فرودگاه همدان به تعطیلی گاه‌وبیگاه پروازهایش مربوط می‌شود، اما بخشی دیگر از مشکلات فرودگاه همدان به استفاده نکردن از ظرفیت‌های این فرودگاه در حد قابلیت‌های بین‌المللی آن برمی‌گردد.
اما نکته دیگر درمورد فرودگاه همدان اجرای پروژه‌های زیرساختی و توسعه این فرودگاه است که می‌تواند کلیدی برای ارتقای پروازهای فرودگاه باشد. درحال‌حاضر برخی پروژه‌های توسعه باند و ترمینال درحال انجام است.
موضوع دیگر بحث استقبال مردم همدان از پروازهای فرودگاه بوده که معلول عوامل مختلف است. برخی مسئولان مدعی هستند که دلیل تعطیلی پروازها به استقبال‌نکردن مردم برمی‌گردد، هرچند که به نظر می‌رسد از ظرفیت‌های لازم برای معرفی پروازها و تبلیغات در این زمینه استفاده نشده است. همین‌طور از ظرفیت تورهای گردشگری و مشارکت آژانس‌های خدمات مسافربری در این بخش بهره برده نشده است.
برقراری پروازهای عتبات عالیات نیز از دیگر وعده‌های داده شده توسط مسئولان استان همدان بوده که همچنان محقق نشده‌است.
علاوه‌بر ظرفیت‌های مسافربری فرودگاه همدان، این فرودگاه در بخش حمل‌ونقل بار می‌تواند منشأ تأثیر باشد. درحال‌حاضر به‌گفته برخی مسئولان پایانه بار هوایی یا تجارت هوایی معروف به (کارگو) در فرودگاه همدان راه‌اندازی شده که می‌تواند نقش مؤثری در دسترسی به بازارهای جهانی داشته باشد.