مهدی بهلولی آموزگار

بالای سر همگی‌مان، تیغ تیزی دارد می‌چرخد. اگر از «اندازه» بالا‌تر روی، درد و برش کشنده آن را خواهی چشید. این را نباید از یاد برد. ستون این تیغ، البته بر فرهنگ ما استوار است. فرهنگی که چشم دیدن برتری دیگری را برایمان نگذاشته، یا دست کم سخت کم‌سو کرده. در ایران، بهتر است متولی و سرپرست ایده‌ات نباشی. ایده اگر نو، ارزنده، و بجا و بهنگام باشد آهسته‌آهسته جای خود را باز می‌کند و ریشه می‌دواند. گاهی باید ایده را، سراسر،‌‌ رها کنی و بروی. گاهی باید کمی هم در اندیشه آبیاری‌اش باشی. در هر دو رو، بهتر است از دور مراقبت کنی.  نباید متولی‌اش گردی و سفت و سخت به هواداری‌اش برخیزی. چه بسا زود سرت به تیغ بخورد و نابود شوی. شاید هم بشود گفت ایده بی‌سرپرست، بهتر و بیشتر و زود‌تر رشد می‌کند. ازخودگذشتگی می‌خواهد اما نتیجه‌بخش است.   
نمی‌دانم حکمت بود که داشت می‌گفت یا درسی از جامعه‌شناسی ایران. در هر رو، خیلی به دلم نشست. اما نمی‌خواستم سراسر تسلیم شوم و همه‌اش را بپذیرم. دارم سنجش‌گرانه‌اندیشی را تمرین می‌کنم. دارم شالوده‌شکنی اندیشه‌ها را می‌آزمایم و در برابر همه سخنان- هرچه هم که دلنشین و استوار بنماید و هرچه هم که گوینده‌اش معتبر باشد- به ذهنم فشار می‌آورم تا راه نفوذ و نقد را بیابم. گفتم تیغ تیز فرهنگی بالای سرمان را می‌پذیرم اما خود همین ایده، که ایده نو و ارزنده را باید‌‌ رها کنی و بروی را، محافظه‌کارانه می‌بینم. شاید تو رفتی و دیگران، ایده تو را دگر کردند. شاید از خاصیت انداختندش. شاید تنها ظاهری از آن برجای گذاشتند برای خالی نبودن عریضه، برای دکور. خودت اگر باشی، نمی‌گذاری.  وانگهی ایده بجا و بهنگام، از دل درگیری برمی‌خیزد، یا دست‌کم در درگیری پرداخته می‌شود. کنش و انگاره، برهم کنش دارند. باید باشی و درگیر باشی تا سخن بهنگام و کارآمد زمانه را بگویی، وگرنه تنها خودت را تکرار می‌کنی.   
سری تکان داد و گفت نه عزیزم، کار فرهنگی، از بنیاد، محافظه‌کارانه است.  یعنی کار یک روز و دو روز نیست، آهسته و پیوسته باید رفت. کار فرهنگی، زمان‌بر است، شکیبایی می‌خواهد.   درگیری هم دارد اما از جنس دیگری است، شیوه و شگرد آن هم فرق می‌کند، «اهل کام و ناز را در کوی رندی راه نیست/ رهروی باید، جهان سوزی، نه خامی بی‌غمی». گاهی اگر باشی و بایستی به روزمرگی می‌افتی. جهان کنونی هم، همبسته است. زیاد این‌جا و آن‌جا ندارد و باخبر می‌شوی که چه دارد می‌گذرد. پس اگر ایده‌ای داری بنویس و بگو اما زیاد درگیر نشو. بگذار ایده‌ات بی‌سرپرست باشد.