جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی

با توجه به‌گسترش شهر و رشد جمعیت شهری، شاهد افزایش ساختمان‌های بلندمرتبه و برج‌های مسکونی هستیم. تا چند دهه قبل بیشتر ساختمان‌ها به صورت ویلایی و حداکثر دو یا سه طبقه بود و شاید تعداد ساختمان‌های بیش از 5 طبقه به تعداد انگشتان یک‌دست نمی‌رسید. اما در سال‌های اخیر حتی شاهد ساختمان‌هایی با بیش از 35 طبقه نیز در پایتخت هستیم که روز‌به‌روز به تعداد آنها نیز افزوده می‌شود. تأمین ایمنی در این ساختمان‌های بلند بسیار سخت و دشوار است و امروزه در تمام دنیا با توجه به امکانات و تجهیزات محدود سازمان‌های آتش‌نشانی، رویکرد ایمنی شهری بر این است که این‌گونه ساختمان‌ها، خود از هر جهت ایمن بوده و مالکان، تمام تجهیزات و امکانات لازم را به‌کار گیرند. امکاناتی نظیر پله‌های اضطراری، سیستم‌های اعلام و اطفای اتوماتیک، اسپرینگلرها، منابع‌آب، لوله‌کشی‌ تر و خشک، درهای دودبند و... تمام این ساختمان‌ها پس از اتمام ساخت، باید از سازمان آتش‌نشانی تاییدیه ایمنی اخذکنند و این گواهی پس از بازدید کارشناسان سازمان، از پروژه‌های مذکور و تأیید ایمنی ساختمان ارایه می‌شود.
البته مشکلاتی نیز وجود دارد که با وجود اخذ تاییدیه می‌تواند خطراتی را در این ساختمان‌ها ایجاد کند. از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد:  
بعضی مالکان پس از اخذ تاییدیه، بخشی یا تمام سیستم‌های ایمنی را از ردیف خارج می‌کنند. متاسفانه برخی افراد، برای جلوگیری از مستهلک‌شدن و کم‌کردن هزینه‌های مصرفی ساختمان اقدام به خاموش‌کردن سیستم کرده و با این کار عملا سیستم را از مدار خارج می‌کنند و طبیعی است که در صورت بروز حادثه، سیستم فعال نبوده و درواقع ساختمان از حالت ایمن خارج می‌شود.
عدم سرویس و نگهداری به‌موقع نیز از عوامل حادثه‌ساز است. این تجهیزات طبق یک بازدید دوره‌ای هرچند وقت یک‌بار باید توسط افراد متخصص بازدید شوند. قطعاتی مانند دتکتورها، فن فشار مثبت و سایر تجهیزات به مرور زمان ممکن است گردوغبار، به‌داخل آنها نفوذ کرده و در کیفیت کار آنها اختلال ایجاد کند که باید به صورت دوره‌ای بازدید و نظافت شوند. برای این کار باید با شرکت‌های نصب‌کننده قراردادی تنظیم کرد تا در زمان مشخص، این کار انجام شود.
حتما تعدادی از ساکنان ساختمان باید آموزش‌های لازم درباره آماده به‌کارکردن سیستم و تست آزمایشی و نکات مهم را فرابگیرند که به محض رویت اشکال در سیستم، متوجه موضوع شده و شرکت نصب‌کننده را آگاه کنند. خاموش‌کننده‌های موجود در ساختمان نیز به همین صورت باید در زمان مشخص بازدید شده و درصورت نیاز شارژ شوند.
یکی دیگر از ایرادها، تغییر دادن تجهیزات و لوازم ایمنی در ساختمان‌هاست. به این معنی که دستگاه‌ها و لوازم مناسب و باکیفیت که مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی هستند را در ساختمان نصب کرده و پس از اخذ تاییدیه آنها را جمع‌آوری کرده و به‌جای آن، انواع ارزان‌تر و متفرقه قرار می‌دهند یا این‌که جک آرام‌بند درها را به‌منظور سهولت در تردد باز می‌کنند که این کارها می‌تواند زمینه‌ساز بروز حادثه شود.
تغییر کاربری در ساختمان‌ها نیز از مهم‌ترین عوامل بروز حوادث است. به‌عنوان مثال بعضی افراد، پس از اخذ تاییدیه و پایان‌کار، بخش‌هایی مانند انباری یا پارکینگ را تبدیل به یک کارگاه یا انبار کالا می‌کنند و چون این کار غالبا بدون اخذ مجوزهای لازم انجام می‌شود، ریسک خطر را افزایش می‌دهد. پرواضح است که تأسیسات موجود در یک انباری و پارکینگ با یک کارگاه تولیدی کاملا متفاوت است. نوع سیم‌کشی‌ها و قدرت کنتور برق، لوله‌کشی‌های گاز و حتی دیوارکشی‌ها براساس نوع کاربری آن مکان صورت می‌گیرد و درصورت تغییر کاربری بدون اخذ مجوز، احتمال وقوع حادثه بسیار بالا می‌رود. در مواردی، افراد سیم‌کشی‌های برق را به‌صورت غیراصولی و غیراستاندارد تغییر می‌دهند و با تغییر در میزان برق مصرفی دستگاه‌های مورداستفاده، باعث اتصالی و آتش‌سوزی می‌شوند. پارکینگ یک‌ساختمان‌مسکونی که به انبار کالا تبدیل شده یا در آن، کارگاهی مانند مبل‌سازی با چند دستگاه پرمصرف برقی راه‌اندازی شده‌باشد، جان تمام ساکنان ساختمان را با خطرات زیادی مواجه‌می‌کند و درصورت بروز آتش‌سوزی، دود و حرارت به سرعت به طبقات بالایی سرایت کرده و تمام ساکنان را محبوس می‌کند و در موارد متعددی باعث فوت افراد شده است. ساکنان بی‌گناهی که هیچ نقش و تقصیری در این خطاها و اشتباهات نداشته‌اند و همیشه دیگران نیز تاوان بی‌احتیاطی‌های ما را می‌دهند.
 اگرچه غالب مشکلاتی که گفته شد به سازندگان ساختمان‌ها برمی‌گردد و البته با درنظرگرفتن وجدان کاری به سادگی می‌توان جلوی این حوادث را گرفت اما نکته مهم دیگری که وجود دارد، این است که متاسفانه فرهنگ ایمنی آن‌گونه که لازم است در جامعه نهادینه نشده و بسیاری از هموطنان اهمیت چندانی به این مهم قایل نیستند. حتی این بی‌توجهی در بین اقشار تحصیلکرده نیز زیاد به‌چشم می‌خورد. ‌ای‌کاش روزی را شاهد باشیم که شهروندان هنگام خرید منزل به‌خصوص در ساختمان‌های بلندمرتبه همان اندازه که به زیبایی ساختمان، نوع سنگ‌نما، کابینت آشپزخانه، کاشی و سرامیک و نظم و ‌هارمونی رنگ واحد با مبلمان منزل اهمیت می‌دهند، به مسائل ایمنی که مطرح شد، حساس باشند.‌ ای‌کاش زمانی فرابرسد که هموطنان به‌جای تقاضای اخذ تسویه‌حساب عوارض و قبوض مختلف از مالک، تقاضای رویت تاییدیه ایمنی اخذ شده را داشته باشند و با خیال راحت و طیب‌خاطر به محل جدید نقل‌مکان کنند. ‌ای‌کاش احساس مسئولیت بین آحاد جامعه آن‌قدر بالا برود که اگر تغییر کاربری غیرقانونی در ساختمان مشاهده کردیم، بی‌تفاوت نباشیم و قبل از وقوع حادثه، مراتب را به سازمان‌های مربوطه اطلاع‌دهیم.
تامین ایمنی در کلانشهری مانند تهران از عهده یک گروه یا سازمان خاص برنمی‌آید و رسیدن به این هدف، همت همگان را می‌طلبد و عزم عموم. هموطنان گرامی باید بدانند که تمام این اقداماتی که گاهی از آن به سختگیری‌های سازمان آتش‌نشانی یاد می‌شود، فقط‌وفقط برای تأمین ایمنی آنان است و آتش‌نشانان همواره دغدغه سلامتی شما را دارند.