امروزه دنیای مجازی در مواردی مانع حضور فیزیکی انسان‌ها در محیط‌های مختلف می‌شود و به نوعی در وقت و هزینه صرفه جویی می‌کند، اما متاسفانه در کنار فواید و مزیت‌های زیاد این فناوری که مهم‌ترین آن دسترسی سریع و آسان به داده‌ها است، تخریب ونابودی آهسته و بدون سر و صدای فضای اینترنت اثرات جبران ناپذیری را به همراه می‌آورد که تا سال‌ها جامعه و خانواده را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد. تشخیص ضرر و زیان‌های دنیای مجازی در محیط خانواده و به تبع آن اثرات مخرب آن در جامعه که خانواده‌ها مهم‌ترین عناصر تشکیل دهنده آن هستند به راحتی امکان پذیر نیست. اگر کمی به گذشته برگردیم خواهیم دید که اینترنت تقریبا در 10سال گذشته آنچنان مورد توجه نبوده است، اما پس از گذشت مدتی کوتاه، جامعه بشریت با پیشرفت و تنوع روز افزون ابزارهای ارتباط جمعی مخصوصا رایانه روبه‌رو شده است، این درحالی است که تمایل و خواسته مردم نسبت به تهیه و استفاده از این ابزار چندین برابر شده است.
در گذشته استفاده از رایانه در انحصار متخصصان این رشته و گاهی افرادی بود که در راستای حرفه و شغل خود نیاز به این ابزار داشتند، اما امروزه تنوع و جذابیت بازی‌های رایانه‌ای به همراه فضای جذاب و گسترده اینترنت کودکان ونوجوانان را نیز مشتاق به استفاده از آن ساخته است. مسأله مهم و خطرساز بهره‌مندی تمامی قشرهای جامعه از اطلاعات وداده‌های اینترنت است، به عبارت دیگر هر شخصی در هر جایگاه وموقعیت اجتماعی در کمتر از لحظه‌ای می‌تواند به این داده‌ها دست پیدا کند. یکی از نگرانی‌های بزرگ فضای مجازی که بیشتر متوجه نوجوانان و کودکانی است که شخصیت آنها درحال شکل گیری است، مسأله اعتیاد و آثار مخرب روحی و روانی است. پرخاشگری، انزوا و دوری از جوامع انسانی و آسیب‌های جسمی مثل آسیب به ستون فقرات و چشم از مهم‌ترین هشدارهای متخصصان سلامت در این حوزه است.
وعده‌های غذایی منظم خانواده
می‌تواند اثرات مخرب سایبری در نوجوانان را کاهش دهد
در زمان فعلی که شیوه اغلب زندگی‌ها بر پایه مشغولیت‌های زیاد استوار است و مردم اکثر مواقع در عجله هستند، یک وعده غذایی در کنار خانواده بودن به یک ضیافت نادر تبدیل شده است. اما یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که وعده‌های غذایی منظم خانواده می‌تواند از نوجوانان در برابر پیامدهای منفی یا مزاحمت‌های فضای مجازی محافظت کند.
بر اساس بررسی‌های سازمان «کافی، کافی است» که یک سازمان تحقیقی پژوهشی با هدف افزایش ایمنی اینترنت برای کودکان و خانواده‌ها است، 43درصد از نوجوانان در 13 تا 17 سالگی نوعی مزاحمت سایبری را در 12 ماه گذشته تجربه کرده‌اند.
مزاحمت سایبری و عواقب رفتاری محیط‌های مجازی می‌تواند پیامدهای جدی برای نوجوانان داشته باشد. مطالعات نشان داده‌اند که فضای مجازی می‌تواند اضطراب، افسردگی و حتی افکار خودکشی را در نوجوانان ایجاد کند. در اوایل‌سال جاری، مطالعه‌ای در این حوزه نشان داد عواقب بد رفتاری سایبری بیشتر از تغییرات فیزیکی و سنی باعث ایجاد افکار خودکشی در کودکان و نوجوانان می‌شود.
فرانک الگار، سرپرست مطالعه اخیر و استاد گروه روانپزشکی در دانشکده مک گیل پزشکی، دانشگاه کانادا در این رابطه می‌گوید: بسیاری از نوجوانان ساعت‌های زیادی از روز را در رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های خشن آنلاین و خشونت‌ها و سوءاستفاده‌های محیط مجازی می‌گذرانند و نظارت بر این رفتارها برای والدین و مربیان بسيار دشوار است. بنابراین شناسایی عوامل محافظت‌کننده برای جوانان که در معرض خطر مزاحمت‌های محیط مجازی قرار دارند، مهم و بسیار ضروری است.
به این ترتیب، الگار و تیمش برای تعیین این‌که آیا دفعات وعده‌های غذایی خانواده در کنار هم که اوقات تعامل اجتماعی با اعضای خانواده است، می‌تواند اثرات مخرب سایبری در سلامت روان نوجوانان را تحت‌تأثیر قرار دهدیا نه، مطالعه‌ای در دستور کار قرار دادند.
ارتباطات و تماس خانوادگی در زمان خوردن وعده غذایی می‌تواند اثرات مخرب فضای مجازی و مزاحمت‌های رفتاری سایبری را کاهش دهد. محققان برای رسیدن به یافته‌های خود که به تازگی در نشریه JAMA کودکان منتشر شده است، 20385 نوجوانان از منطقه ویسکانسین را تحت بررسی قرار دادند.
نگاه به عواقب مخرب
فضای مجازی در آمریکا
سال گذشته، حدود يك‌میلیون کودک، مورد آزار و اذیت و تهدید قرار گرفتند یا انواع دیگری از رفتارهای خشونت‌آمیز را در شبکه‌های اجتماعی تجربه کردند. از هر 6 خانواده تقریبا يك پدر و مادر می‌دانند فرزندانشان از طریق یک سایت شبکه اجتماعی مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند. حدود 80درصد از نوجوانان آمریکایی باور دارند که مخفی کردن آزار و اذیت‌های سایبری از پدر و مادر از مواردی که در محیط طبیعی رخ می‌دهد، ساده‌تر است.
محققان کانادایی این مطالعه بررسی کردند که آیا این نوجوانان در معرض مزاحمت فضای مجازی یا محیط واقعی قرار گرفته‌اند و این‌که چگونه این اشکال سوءاستفاده رفتاری بر انواع تهدیدات نهفته سلامت روانی مانند افسردگی، اضطراب، استفاده از مواد مخدر، خودآزاری، افکار خودکشی و تلاش برای خودکشی تأثیر گذاشته است. علاوه بر این، آنها اطلاعات در مورد وضع نظم نوجوانان در حضور در وعده‌های غذایی کنار خانواده را هم بررسی کردند. یافته‌های این گروه نشان داد، نوجوانانی که در معرض سوء استفاده‌های رفتاری محیط‌های مجازی قرار گرفته‌اند نسبت به نوجوانانی که این سوءاستفاده‌های رفتاری را در محیط واقعی تجربه کرده‌اند، بین 6/2 تا 5/4 برابر بیشتر احتمال دارد به مشکلات عاطفی، رفتاری و استفاده از مواد مخدر روی آورند. علاوه بر این، این مشکلات در میان جوانان و نوجوانان که وعده‌های غذایی کمتری را در کنار خانواده بودند شایع‌تر بود.
به‌گفته محققان، این یافته‌ها نشان می‌دهد که مصرف منظم وعده‌های غذایی خانواده در کنار هم می‌تواند از نوجوانان در برابر آثار مخرب روانی مزاحمت‌های سایبری محافظت کند. این تأثیر احتمالا به دلیل بودن در کنار خانواده و ارتباطات بیشتر با اعضای خانواده است.
الگار خاطرنشان کرد هر چند این نتایج نشان‌دهنده یک استراتژی امیدوار‌کننده برای کاهش پیامدهای سوءاستفاده‌های رفتاری در فضای مجازی در میان جوانان است، با اين حال ما نمی‌خواهیم چیزی را که مشاهده می‌کنید، ساده تلقی کنیم. بسیاری از نوجوانان به‌طور منظم وعده‌های غذایی را در کنار خانواده نیستند با این حال پشتیبانی و حمایت خانواده را از راه‌های دیگر دریافت می‌کنند، مانند صبحانه مشترک یا همراهی تا مدرسه. او نتیجه‌گیری می‌کند که به‌طور کلی، یافته‌های این تیم نشان می‌دهد دخالت والدین در زندگی کودکان و نظارت بر فعالیت‌ها ی آنلاین آنها می‌تواند یک مسیر طولانی را برای مقابله با مزاحمت سایبری ارایه دهد. چک کردن و کنترل نوجوانان در دنیای آنلاین ابزار مدیریت آزاد را در اختیار والدین قرار می‌دهد و آنها به راحتی می‌توانند از آثار سوءمحیط‌های مجازی و سوء استفاده‌های رفتاری سایبر نسبت به نوجوانان جلوگیری کنند.