الگوی خواب با افزایش سن دستخوش تغییراتی میشود. بیشتر افراد در دهههای ۶۰ و ۷۰ زندگی، زمان کمتری را در خواب عمیق یا همان مرحله «دلتا» میگذرانند.
سلامت افراد سالمند در میزان این اختلالات نقش مهمی را ایفا میکند.
چاقی رابطه تنگاتنگی با خرخر و تنگینفس هنگام خواب دارد و خرخر میتواند باعث بروز تنگینفس در زمان خواب شود. موقع بروز تنگینفس، تنفس تا حدود یک دقیقه و زمانی که مغز پیام شروع مجدد فرآیند تنفس را ارسال کند، متوقف میشود. این مشکل گاهی در یک شب صدها بار تکرار میشود.
علاوه بر این خواب سالمندان میتواند تحتتأثیر مشکلاتی مانند آرتریت، پوکیاستخوان و آلزایمر نیز قرار بگیرد. بیخوابی و ناتوانی در به خواب رفتن از علایم مشکلاتی مانند افسردگی، اضطراب، دردهای مزمن و سندرم پاهای بیقرار است. در سندرم پاهای بیقرار ممکن است حرکات غیرارادی بین ۲۰ ثانیه تا یک ساعت طول بکشد. به طور میانگین حدود ۴۵درصد افراد سالمند از این مشکل رنج میبرند. اگرچه علت این مشکل بهطور دقیق مشخص نیست اما گفته میشود علت بروز آن عکسالعملهای شیمیایی درون مغز است. همچنین این شرایط میتواند علت ارثی داشته باشد.
توصيههايي براي تقويت حافظه و خواب سالمندان
ضعف حافظه و اختلال خواب ازجمله مشكلات شايع در سالمندان بهشمار ميرود كه كارشناسان بهداشتي براي كنترل اين مشكلات توصيههايي را ارايه كردهاند.
تقويت حافظه و کمک به اختلال خواب
گوشدادن روزانه به اخبار راديو و تلويزيون و بازگوكردن آن در جمع دوستان، تلاش براي يادگيري يك مطلب جديد در هر روز، مطالعه كتاب يا روزنامه، تعريفكردن خاطرات گذشته در جمع دوستان و خانواده و نگاهكردن به آلبوم عكسهاي قديمي و يادآوري نام افراد و خاطرات گذشته ميتواند نقش بسزايي در تقويت حافظه سالمندان داشته باشد.
مشاعره با دوستان، انجام بازيهاي فكري مانند شطرنج، نوشتن خاطرات و حلكردن جدول نيز از ديگر توصيههاي كارشناسان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي تقويت حافظه در سالمندان است.
همچنين همراه داشتن دفتر يادداشت و تقويم در همه جا نيز براي مقابله با فراموشكاري توصيه شده است.
كارشناسان بهداشتي به افراد سالمند توصيه ميكنند اشيايي مانند عينك يا كليد را كه هميشه مورد استفاده قرار ميگيرد، در يك جاي مشخص قرار داده و مطالبي را كه ممكن است فراموش شود، يادداشت كنند.
اغلب سالمندان به بيماريهاي مختلفي دچار هستند و فراموشكردن زمان مصرف داروها از مشكلات شايع آنان به شمار ميرود، بنابراين آنان بايد داروهاي مصرفي را در معرض ديد قرار دهند اما توجه داشته باشند كه دور از دسترس كودكان باشد.
سالمندان ميتوانند به تعداد وعدههايي كه بايد دارو بخورند، شيشههاي كوچكي تهيه كرده و داروهاي هر وعده را در آن شيشهها بريزند.
اختلال خواب
گرچه نبايد انتظار داشت كه خواب دوران سالمندي مانند دوران جواني باشد اما ورزشهاي منظم مانند پيادهروي، انجام تمرينات ورزشي حداقل دو ساعت قبل از خواب و خوابيدن و بيدارشدن در يك ساعت معين ميتواند به خواب راحتتر سالمندان كمك كند.
كارشناسان بهداشتي به سالمندان توصيه ميكنند هنگامي كه واقعا احساس خواب ميكنند به بستر بروند.
اگر سالمندان پس از رفتن به بستر، خوابشان نبرد بايد از بستر خارج شده و خود را با كاري سرگرم كنند تا هنگامي كه احساس خواب كنند.
پرهيز از تماشاي تلويزيون در بستر، گرفتن دوش آب گرم قبل از خواب، خوردن غذاي سبك بهعنوان شام، پرهيز از مصرف چاي يا قهوه پس از شام و مصرف كمتر مايعات پس از ساعت 6 بعدازظهر به ويژه مايعاتي مانند چاي و نوشابه گازدار از ديگر توصيههاي بهداشتي براي مقابله با اختلال خواب سالمندان ذكر شده است.
استفاده از تكنيكهاي آرامسازي در شروع خواب به ويژه براي سالمندان مبتلا به اضطراب و نوشيدن يك ليوان شيرگرم قبل از خواب به خواب سالمندان كمك ميكند.
كارشناسان بهداشتي همچنين درباره بياختياري ادرار در سالمندان میگویند نوشيدن 6 تا 8 ليوان مايعات در طول روز، پوشيدن لباسهاي آزاد، مصرفنكردن غذاهاي پرادويه و خودداري از نوشيدن مايعات پس از ساعت 8 شب ازجمله راههاي مقابله با بياختياري ادرار است.
كارشناسان بهداشتي معتقدند هيچگاه براي اصلاح و بهبود روش زندگي دير نيست و سالمندان با رعايت نكات بهداشتي ميتوانند تا حدي زيادي از مشكلات خود بكاهند و زندگي راحتتري داشته باشند.