|  محمد کاظمی  |  

1362 داستان به «جایزه داستان تهران» رسید و درنهایت دیروز فهرست آثار راه یافته به دور دوم داوری اعلام شد. ماجرا از این قرار است که‌ سال گذشته «جایزه داستان تهران» ازسوی ماهنامه داستان همشهری برگزار شد و با حمایت مالی شهرداری توانست مبالغ قابل قبولی به برگزیدگان اعطا کند. تفاوت ‌سال گذشته با جایزه امسال هم در افزایش تعداد حامیان مالی و معنوی جایزه است و هم در کیفیت شرکت‌کنندگان. به گفته مینا فرشیدنیک، دبیر جایزه داستان تهران، هیأت داوران دیروز، ۷ آذر، نشستی داشتند که طی آن اسامی 75نفر را اعلام کردند. در این جلسه ۷۵ اثر برتر دراختیار هیأت داوران قرار گرفت و درباره روند داوری و نحوه جمع‌بندی آرا بحث و گفت‌‌وگو شد. به نظر می‌رسد ورود برج میلاد، معاونت حمل‌ونقل ترافیک شهرداری تهران، دانشگاه تهران، رادیو تهران و شهرداری منقطه 12، در مسائل مالی و معنوی جایزه بسیار موثر بوده است. امسال بخش‌های جنبی جایزه اضافه شدند و مثل ‌سال گذشته همچنان مبالغ اعطایی، شایسته و درخور است. بنا به ستاد خبری و هیأت برگزاری، امسال رتبه‌های اول تا سوم جایزه داستان تهران به ترتیب ۷۰‌میلیون ریال، ۵۰‌میلیون ریال و ۳۰‌میلیون ریال دریافت می‌کنند. از پنج اثر برتر نیز هریک با مبلغ ۱۰‌میلیون ریال تقدیر خواهد شد و ۱۲ جایزه هم در بخش جنبی جمعا به مبلغ ۵۳۰‌میلیون ریال به برگزیدگان اهدا می‌شود. با این تفاسیر اگر نگاهی به فهرست 75نفره راه‌یافتگان به مرحله نهایی نگاه کنید، خواهید دید برخی از آنها ازجمله نویسندگانی هستند که یک یا چند کتاب داستانی منتشر کرده‌اند. درواقع احتمالا مشکلات اقتصادی و همچنین اعتماد به داوری این جایزه سبب شده، برخی نویسندگان جوانی که به اسم داستان‌نویس در محافل ادبی اسم و رسمی دارند، در این مسابقه شرکت کردند. داوران جایزه، علی خدایی، فرخنده آقایی، علی موذنی، بلقیس سلیمانی و محمدحسن شهسواری هستند اما نکته مهم، دخالت‌نکردن نهادهای سیاسی درجایزه است. چنانچه در جایزه جلال دیدیم، برگزارکنندگان بیشتر از آن‌که به فکر این باشند، به چه کسی جایزه بدهند، در این فکر بودند به چه کسی ندهند. اما دست‌کم در فهرست راه‌یافتگان جایزه داستان تهران به مرحله بعدی، چنین چیزی دیده نمی‌شود. این معضل درجوایز خصوصی هم همچنان وجود دارد؛ جوایزی که به هر ترتیبی سعی می‌کنند نویسنده را بنا به تفکرش محک بزنند نه کیفیت ادبی اثرش. فشارهای واردشده به جوایز دولتی غالبا سبب می‌شود آثاری را انتخاب کنند که از کیفیتی متوسط یا حتی رو به پایین برخوردارند؛ آثاری که نه‌تنها مخاطب را به فکر وانمی‌دارد بلکه اصولا داستان را درحد سرگرمی یا حل یک جدول شبانه تقلیل می‌دهد. حال آن‌که به نظر می‌رسد رسالت ادبیات (غیر از تولید سرگرمی)، برآشفتن تفکر غالب و تولید فکر و اندیشه نو از قبل آن ویرانی است. به این ترتیب، جایزه داستان تهران در مرحله فعلی بدون درنظر گرفتن نام این و آن، از کسانی در این فهرست اسم برده که یا مستقل بوده‌اند و یا اگر بتوان آنها را به جریان خاصی منتسب کرد، دست کم رویکرد سیاسی (به معنای جناحی) ندارند. همچنین همان‌طور که اشاره شد، برخی از آنها تاکنون یک یا بیش از چند کتاب درحوزه ادبیات داستانی چاپ کرده‌اند. از بین این نام‌ها کسانی که بیش از یک کتاب داستانی چاپ کرده‌اند، به این ترتیب هستند: لیلا بابایی فلاح، آراز بارسقیان، سعید تشکری، امیرحسین تقوی، نازنین جودت، حامد حبیبی، سینا دادخواه، مهدی رجبی، پیمان هوشمندزاده، امیرحسین یزدان‌بد و....