شهروند| «نه» نه‌چندان قاطع مجلس به کلیات طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی. یک هفته بعد از آن‌که نمایندگان مجلس به دو فوریت طرح اعطای تابعیت به فرزندان غیرایرانی رأی مثبت دادند و با برداشتن یک فوریت از آن مخالفت کردند، دیروز و در جلسه علنی مجلس کلیات این طرح با 74 رأی موافق، 84 رأی مخالف و 12 رأی ممتنع از مجموع 198 نماینده حاضر در مجلس، رد شد تا باز هم موضوع رسیدن تابعیت و بعد از آن هویت از مادران ایرانی ازدواج‌کرده با مردان غیرایرانی به فرزندانشان، منتفی بماند؛ مادرانی که به‌ویژه بعد از ورود مردان مهاجر افغان و عراقی به ایران تعدادشان چندبرابر شد.
طرح اعطای تابعیت به فرزندان غیرایرانی که مادر ایرانی دارند، دیروز در مجلس موافقان و مخالفان زیادی داشت؛ موافقان و مخالفانی که درنهایت و در رأی‌گیری مشخص شد که تفاوت‌شان با هم 10 نفر است. موافقان کلیات این طرح، دیروز از لزوم تعیین تکلیف هویت صدها‌هزار نفر غیرایرانی گفتند و مخالفان گفتند تصویب این طرح در ایران، مهاجرت به ایران با تابعیت بخشیدن به فرزندان غیرایرانی را تشویق می‌کند.
کلیات این طرح یک روز بعد از آن مطرح شد‌که سخنگوی کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرد درحال حاضر یک‌میلیون فرد بی‌هویت که حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی‌اند، در ایران وجود دارد؛ اما دیروز این دلیل هم مخالفان طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی و فرزندان شهدای غیرایرانی را قانع نکرد تا به آن رأی مثبت قاطع بدهند.
مخالفان کلیات طرح اعطای تابعیت به فرزندان غیرایرانی دیروز می‌گفتند که در ماده ۹۷۶ قانون مدنی در مورد مشکلات فرزندان مادران ایرانی چاره‌اندیشی شده است؛ ماده‌ای که بند پنجم آن می‌گوید کسانی که از پدر خارجی در ایران به دنیا آمده‌اند، اگر پس از هجده سالگی یک‌سال تمام در ایران اقامت کنند می‌توانند تابعیت ایرانی بگیرند. موافقان این طرح اما معتقدند که صدها‌هزار نفر بدون داشتن تابعیت زندگی می‌کنند و از امکاناتی مانند تحصیل محروم هستند که باید تکلیف آنها را هرچه زودتر مشخص کرد.
«قاسم جعفری»، نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان یکی از مخالفان این طرح بود. او در مخالفت با این طرح گفت: «تعداد زیادی از کسانی که حاصل ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی هستند مشکلی است که دغدغه جدی دراز مدتی را ایجاد کرده است اما تصویب این طرح مشوقی برای تابعه‌ها در آینده خواهد شد چرا که این ازدواج‌ها اغلب در استان‌های مرزی و از سر فقر به‌وجود آمده است و رسمیت بخشیدن مسیر را برای تبعه خارجی باز می‌کند، از این رو ملیت و هویت ایرانی را دچار مشکل می‌کند. سلب تابعیت پدر یا اقامت دایم به واسطه فرزند در این طرح مشخص نشده است. همچنین براساس ماده 976 قانون مدنی بخشی از دغدغه دو تابعیتی‌ها رفع شده است و نیازی به تصویب مجدد قانون برای این افراد وجود ندارد.»
«محمد دهقان»، عضو هیأت رئیسه مجلس اما جزو موافقان این طرح بود. او دلایل موافقتش را با این طرح این‌طور اعلام کرد: «افرادی در اوایل انقلاب از کشورهای همسایه به ایران آمده و به صورت شرعی با دختران ایرانی ازدواج کردند، حاصل ازدواج این افراد جمعیت کثیری است که به نظر می‌رسد صدها‌هزار نفر را شامل می‌شود. از آنجایی که این فرزندان در ایران متولد شده و زندگی می‌کنند باید دارای هویت ایرانی باشند. هر چند که در این طرح ذکر شده است قبل از 18 سالگی هویت پیدا کنند تا خدمات به آنها ارایه شود اما افرادی که 18سال به بالا هستند می‌توانند به صورت اختیاری تابعیت ایرانی پیدا کنند. طرحی که در‌سال 85 درخصوص تعیین تکلیف دو تابعیتی‌ها به تصویب رسید مناسب نبود و نتوانست مشکلات این افراد را برطرف کند. در حقیقت شناسنامه‌دار کردن فرزندان دو تابعیتی اقدامی انسانی است که باید مورد توجه واقع شود.»
«نادر قاضی‌پور»، دیگر نماینده مخالف با این طرح بود. او دراین‌باره گفت: «تصویب طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی و فرزندان شهدای غیرایرانی سبب استمرار مهاجرت‌های بسیاری از کشورهای افغانستان، پاکستان و بنگلادش به کشور خواهد شد، همان‌گونه که در سال‌های گذشته مهاجرت‌ها هزار برابر شده است.» نماینده مردم ارومیه در مجلس نهم ادامه داد: «دو تابعیت‌ها عمدتا کسانی هستند که بدون اجازه و گذرنامه وارد کشور شده‌اند، از این رو قانونی کردن افرادی که بدون قانون وارد کشور شده‌اند درست نیست. همچنین با تصویب این طرح مرزها همواره خطرپذیرتر از قبل خواهند شد و با مشکلات نژادی، قومی و مذهبی روبه‌رو خواهیم شد.»
«حسینعلی امیری»، سخنگوی وزارت کشور به‌عنوان نماینده دولت هم یکی از مخالفان کلیات این طرح بود که دیروز به مجلس آمده بود. او گفت که دولت به ترتیب و در چارچوب قوانین فعلی درحال حل مشکلات فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیرایرانی است بنابراین نیازی به طرح دوفوریتی دراین‌باره نیست: «تصویب چنین طرحی باعث ایجاد مشکلات بسیار زیادی برای دولت می‌شود و به دنبال آن باعث افزایش مهاجرت و ازدواج‌های غیرقانونی در کشور می‌شود.»
هفته گذشته بود که مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی خود به دوفوریت طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی و فرزندان شهدای غیرایرانی رأی داد. در این طرح دو فوریتی آمده بود: «زمانی که این افراد ۱۸ ساله می‌شوند و تا یک‌سال بعد نیز در ایران اقامت داشته باشند و تبعیت غیرایرانی پدر آنها محرز شود، اسناد هویتی برای‌شان صادر می‌شود که دراین‌باره چند دستگاه ازجمله نیروی انتظامی، استانداری، ثبت احوال و ... درگیر می‌شوند.»
این نخستین‌بار نیست که نمایندگان مجلس خواستار تغییر این قانون شده‌اند. پیش از این در سال 91 بود که نمایندگان طرح یک فوریتی اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی را نوشتند و سرانجام این طرح به صحن علنی رسید و با 124 رأی موافق تصویب شد. در این طرح آمده بود که فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی علاوه بر حق اقامت دایم در ایران، مانند همه شهروندان ایرانی از حق بهداشت و درمان رایگان، کار، تأمین اجتماعی و یارانه برخوردار شوند و تا 19 سالگی از پرداخت تعرفه اقامت معاف باشند اما شورای نگهبان این طرح را به‌دلیل آنچه مطابقت نداشتن این طرح با اصل 75 قانون اساسی اعلام شد، رد کرد؛ اصلی که می‌گوید طرحهای قانونی، پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان مطرح می‌کنند و به کاهش درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن راه جبران کاهش درآمد یا تأمین هزینه جدید هم معلوم شده باشد.
حالا سال‌هاست که با ورود گسترده مهاجران افغان و عراقی، به‌ویژه افغان‌ها، موضوع ازدواج زنان ایرانی با مردان اتباع، جدی شده است. این موضوع وقتی جدی‌تر شد که این زنان از این ازدواج‌ها دارای فرزندانی شدند و وقت مراجعه برای گرفتن اوراق هویتی ایرانی برای آنها، به سد بزرگی برخوردند؛ فرزندانی که حالا گفته می‌شوند تعدادشان به یک‌میلیون نفر می‌رسد.