مهراب شریفی‌سده مدرس موسسه آموزش عالی هلال‌ایران
آموزش یک حق انسانی است که در کنوانسیون حقوق بشر به‌عنوان نمادی برای ترویج آزادی‌های انسانی و توانمندسازی موردتوجه قرار گرفته است.
ما در کشوری زیست می‌کنیم که مخاطرات طبیعی بخش جدایی‌ناپذیر زندگی مردم آن است، کشوری با خطرپذیری بالایی نسبت به زلزله، در معرض سیل‌های برق‌آسا، متاثر از تغییرات اقلیمی و درحال دست‌وپنجه نرم‌کردن با معضل کم‌آبی و خشکسالی فراگیری که سال‌هاست دامنگیر آن شده است. در بخش مخاطرات انسان‌ساخت نیز حال و روز چندان خوشی نداریم. با همه تمهیداتی که اندیشیده شده، همچنان هر سال جاده‌های ناایمن در آن جان قریب به20هزار نفر را می‌گیرند و رقمی چندین برابر معلول و مجروح بر جای می‌گذارند. هوای آلوده و ریزگرد نیز میهمان ناخوانده‌ای است که مدت‌هاست جای خوش کرده است. با همه این اوصاف بخش بزرگی از جمعیت کشورمان در معرض انواع مخاطرات قرار داشته و به دلایل متعدد آسیب‌پذیری ما نیز بسیار است. از این‌رو کاستن از خطر همواره باید مدنظر مدیران و برنامه‌ریزان قرار داشته باشد.
یکی از مهمترین، موثرترین و آسان‌ترین رویکرد‌های کاهش خطر در جوامع در معرض خطر، آموزش همگانی مردم است. هدف اصلی از آموزش همگانی ایجاد آمادگی پاسخگویی و مقابله در برابر حوادث و سوانح است و هدف غایی و نهایی رسیدن به وضع مطلوب یا جامعه آماده است. در جامعه آماده نه‌تنها آگاهی‌بخشی به اقشار گوناگون مردم انجام شده است و مردم مخاطرات طبیعی و انسان‌ساخت پیرامون محیط زندگی خود را می‌شناسند، بلکه آنان دانش و مهارت‌های مقابله و گریز از خطرات را آموخته‌اند و هنگام مواجهه با خطرات به‌خوبی می‌دانند که چه واکنش‌هایی از خود بروز دهند تا آسیب و خسارات کمتری ببینند.
برنامه‌ریزی برای آموزش همگانی مستلزم درک درست از مخاطرات منطقه است، بنابراین مطالعات خطرپذیری مناطق مختلف کشور باید به انجام رسیده و نقشه خطرپذیری کشور آماده شود. پس از آن می‌توان با یک برنامه مدون آموزشی به آموزش مردم پرداخت.
در آموزش باید ابتدا به جلب‌نظر مردم و حساس ساختن آنان در مورد مخاطراتی که با آنها مواجه‌اند پرداخت و پس از آن ضرورت آموزش و کسب دانش و مهارت‌های ضروری برای دوری جستن از خطر را به آنان گوشزد کرد. پس از آن می‌توان با تغییر در نگرش و در پایان با تغییر رفتار به منافع آموزش اندیشید.
در آموزش همگانی اگرچه آموزش همه مردم مطلوب بوده و در این راستا برنامه‌ریزی می‌شود، ولی انتخاب گروه‌هایی از فراگیران که با علاقه و جدیت بیشتر این آموزش‌ها را فرا گرفته و در پخش و اشاعه این آموزه‌ها در بین مردم و خانواده تلاش بیشتری می‌کنند، در اولویت برنامه‌ریزان قرار دارد. پس از انتخاب مخاطب باید نیاز‌های او مورد توجه قرار گرفته و براساس مخاطراتی که مخاطب با آنها مواجه است، مناسب‌ترین محتوای آموزشی انتخاب شود و در گام بعدی موثرترین روش آموزشی مورد بررسی قرار گیرد و در پایان رسانه و ابزاری که می‌توان پیام ایمنی را به مخاطب رساند، برگزیده شود و آموزش به انجام رسد. اگرچه آموزش‌ها اغلب موثر بوده و نتایج خوبی را عاید برنامه‌ریزان و مدیران می‌کند، ولی ارزیابی و ارزشیابی آموزش‌ها نیز با جدیت باید به انجام رسد تا اصلاحات ضروری در برنامه لحاظ شود. با توجه به جمعیت 80میلیونی کشور و استعداد بالای آسیب‌پذیری مردم، ضرورت دارد هرچه زودتر «طرح جامع ملی آموزش همگانی» برای آموزش اقشار گوناگون مردم آماده و با بهره‌جستن از همه ظرفیت‌های آموزشی و رسانه‌ای موجود، کار بزرگ و مداوم آموزش مردم آغاز شود. حوادث اخیر به‌خوبی آماده نبودن مردم و سردرگمی آنان را در مواجهه با مخاطرات نشان داد.
آموزش همگانی باید دغدغه ملی همه مدیران و برنامه‌ریزان کشور باشد؛ آموزشی که حق آنان است. جمعیت هلال‌احمر به‌عنوان مسئول کارگروه آموزش همگانی می‌تواند با کمک و همت همه اعضای کارگروه برنامه‌ملی و جامع آموزش همگانی را در کشور طراحی کند و با کمک دولت در تخصیص منابع لازم این وظیفه حاکمیتی و ملی را در گستره ملی به اجرا درآورد. آگاه‌سازی عمومی می‌تواند خطر حوادث را به میزان قابل‌توجهی کاهش دهد. فراموش نکنیم آگاهی می‌تواند نجات‌بخش باشد.