شهروند| روز گذشته حسین امیرعبداللهیان در سفری غیرمنتظره و از پیش اعلام نشده به عربستان رفت. خبرها حاکی از آن است که امیرعبداللهیان قرار است با سعود الفیصل، وزیر خارجه عربستان
دیدار کند.
سفر امیر عبداللهیان به عربستان درست یک روز پس از آن انجام میشود که سپاه پاسداران از سرنگون کردن یک فروند هواپیمای بدون سرنشین اسراییلی بر فراز نطنز خبر داد. سردار حاجیزاده، فرمانده نیروی هوا فضای سپاه پاسداران نیز در سخنانی اعلام کرد که مبدأ پرواز این پرنده اسراییلی که به قصد جاسوسی از تاسیسات هستهای ایران وارد حریم هوایی کشورمان شده است، یکی از کشورهای منطقه بوده است. همین سخنان باعث شد که برخی از رسانهها در گمانهزنیهایی که البته از سوی مقامات رسمی کشورمان تأیید نشده است، عزیمت امیر عبداللهیان به عربستان را به موضوع ورود پهپاد اسراییلی به حریم هوایی کشورمان مرتبط بدانند. همچنین سایت عصر ایران نیز نوشته است که برخی از تحلیلگران حوزه دفاعی مدعی شدهاند که پهپاد اسراییلی از طریق ناوهواپیمابر آمریکا که در سواحل دریای سرخ و حریم عربستانسعودی مستقر است برای جاسوسی علیه ایران پرواز کرده است. البته هنوز مقامات اسراییلی یا آمریکایی واکنشی به سرنگونی پهپاد مذکور و ارتباط آن با آمریکا نشان ندادهاند و علاوه بر این هنوز مقامات ایرانی رسما از عربستان بهعنوان کشوری که در پهپاد اسراییلی از طریق آن پرواز کرده نام نبردهاند.
اگر سفر امیر عبداللهیان به عربستان واقعا به موضوع پهپاد اسراییلی مربوط باشد، بنابراین باید منتظر تیرهتر شدن روابط میان دو کشور بود. بعد از انتخاب حسن روحانی بهعنوان رئیس یازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران، عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه وقت عربستان سعودی، از اولین رهبران سیاسی بود که انتخاب روحانی را تبریک گفت و برای وی آرزوی موفقیت کرد. روحانی نیز چند روز بعد این پیام را پاسخ گفت و ابراز امیدواری کرد ایران و عربستان با کمک یکدیگر بتوانند ثبات را به منطقه خاورمیانه بازگردانند. روحانی در نخستین نشست خبریاش که در ۲۷ خرداد ۱۳۹۲ انجام شد، عربستانیها را برادر خود خواند و از روابط سیاسی با این کشور استقبال کرد.
با این وجود در روزهایی که مذاکرات «ژنو ۲» و «ژنو ۳» درحال پیگیری بود، برخی مقامات دولتی و افراد سرشناس عربستانی نارضایتی خود را از امضای این توافقنامه ابراز کردند. ازجمله دلایل ناخرسندی عربستانیها از نزدیکی ایران و آمریکا، نگرانی از گسترش نفوذ محور مقاومت در منطقه خاورمیانه در سایه سکوت آمریکا در زمان ایجاد رابطه با ایران بوده است. در همان زمان برخی رسانهها از سنگاندازی عربستانسعودی و اسراییل در مسیر حصول توافق هستهای ایران و غرب خبر دادند. بعد از حصول توافق هستهای ژنو، عربستانیها بعد از سکوتی چند روزه، پیام تبریکی محتاطانه درخصوص امضای چنین تفاهمنامهای منتشر کردند.
از سوی دیگر، در اوضاع کنونی، عربستانسعودی با مسأله تحولات قدرت در داخل روبهروست؛ تحولاتی که شاید از زمان تأسیس پادشاهی سعودی درسال ۱۹۳۲ تاکنون بیسابقه باشد. همزمان با این تحولات داخلی، تهدیدات برآمده از اوضاع بینالمللی و منطقهای نیز عربستان را درگیر خود کرده است. درنتیجه، عربستانسعودی نیز نیازمند آن است که تا زمان بازگشت اوضاع به حالت عادی، تنشزدایی در روابط با رقبای منطقهای را در دستور کار خود قرار دهد. در عرصه داخلی عربستان، ملک عبدالله، پادشاه این کشور، به تازگی در فرمانی مقرن بن عبدالعزیز را به جانشینی ولیعهد انتخاب کرد تا از بروز هرگونه تنش و درگیری در آینده بر سر مسأله جانشینی جلوگیری کند. در عرصه بینالمللی، مسأله اصلی عربستان با آمریکاست. بهطور کلی، عربستانسعودی همواره بهعنوان متحد جمهوریخواهان شناخته شده، نه دموکراتها. تلاشهای دولت اوباما برای تنوع بخشیدن به سیاست خاورمیانهای خود نیز سبب ناخرسندی عربستان شده است. افزون بر این، عربستانسعودی در سطح منطقه نیز با چالشهای مهمی روبهروست. تلاش عربستان برای منسجم نگهداشتن شورای همکاری خلیجفارس و همچنین درگیریهای اخیر عربستان با قطر، ازجمله مهمترین این موارد است. تلاش برای محدود نگهداشتن اخوانالمسلمین در سطح منطقه، بهخطر افتادن منافع این کشور در عراق و لبنان و همچنین تحولات سوریه، ازجمله دیگر چالشهای عربستان در منطقه است. این مجموعه مسائل، همکاری عربستان با ایران را ضروری ساخته است. البته باید اشاره کرد، هیچکس انتظار ندارد درگیریهای موجود میان ایران و عربستان یک شبه حلوفصل شده و روابط دو کشور حالی دوستانه پیدا کند؛ اما از آنجا که به دلایل گوناگون، هر دو کشور نیاز به آرام کردن فضای موجود دارند، گزینه بهبود روابط بهعنوان گزینهای جدی روی میز خواهد بود.