|  محمدرضا اصلانی  |   فعال حوزه صنایع‌دستی |

 سیاه‌ چادر نوعی چادر است که از موی بز سیاه و توسط زنان عشایر بافته می‌شود. عشایر در ییلاق و قشلاق مکان‌های معینی برای اقامت دارند که معمولا در زیر این سیاه‌چادر‌ها زندگی و استراحت می‌کنند. سیاه‌چادر‌ها همواره از موی بز بافته می‌شوند و این به چند دلیل مهم است. اول آن‌که موی بز خاصیت بسیار مطلوبی برای حفظ آب در مواقع بارندگی دارد و معمولا آب باران از جداره آن عبور نمی‌کند. دوم آن‌که موی بز در دسترس و ارزان تهیه می‌شود. هر خانواده معمولا ۲۰ الی ۵۰ رأس بز دارد که از موی بزها برای تهیه سیاه چادر استفاده می‌کنند. سومین خاصیت موی بز سبک بودن آن است و نسبت به چادر‌های برزنتی جمع‌آوری و حمل آن راحت‌تر است. در تابستان در روزهای آفتابی، استراحت کردن در زیر این سیاه‌چادر‌ها لذت‌بخش است.
نام مسکن عشایر آلاچیق است که از 2 بخش تشکیل می‌شود.  بخش بالایی چادر (سقف آن) سیاه‌چادر نام دارد و از موی بز بافته می‌شود. بخش دیگر دیواره جانبی است که چیق (یا چیت) نام دارد و از ترکیب نی و موی بز ساخته می‌شود.
چگونگی بافت سیاه‌چادر
هر سیاه‌چادر از چند «لت» تشکیل می‌شود و هر «لت» نواری بافته شده از موی بز سیاه است. در حقیقت «لت» تکه‌ای از سیاه‌چادر است. زنان «لت»‌ها را که به شکل یک نوار بافته شده‌اند به وسیله دستگاهی سنتی در محل زندگی خود می‌بافند. عرض بین ۴۰ تا ۶۰ سانتی‌متر است و طول آن گاه ۶، ۱۰ یا ۱۵ متر است. زنان پس از بافتن «لت»‌ها آنها را از دو طرف به هم می‌دوزند تا کم‌کم به شکل سیاه‌چادر در آید.
وظیفه مردان و زنان در تهیه سیاه‌چادر
وظیفه مردان در بریدن موی بز و همچنین تهیه ابزار و فراهم کردن کارگاه و همچنین دوختن «لت»ها به هم است.
وظیفه زنان شستن، پاک‌کردن، حلاجی کردن موها و تاباندن نخ‌ها است به‌طوری که به حالت الیاف درآیند. تمامی مراحل بافتن سیاه‌چادر برعهده زنان است و مردان هیچ‌گونه دخالتی در آن ندارند. دختران کوچک نیز مادران خود را در کار بافتن یاری می‌دهند و این فرصتی برای یادگیری و آموختن فنون دوختن سیاه‌چادر توسط مادران است. زنان برای بافتن یک سیاه‌چادر گاه به‌صورت دسته‌جمعی کار می‌کنند تا کار بافتن سریع‌تر به پایان برسد.
اندازه و شکل سیاه‌چادر در بین ایلات مختلف
در بین ایلات و عشایر ایران سیاه‌چادر‌ها با اندازه‌ها و شکل‌های متفاوت بافته می‌شوند. سیاه‌چادرها در کشورهای مختلف بافته مي‌شود. فیلبرگ تمامی سیاه‌چادرها در خاورمیانه و آفریقا را در تحقیقی جامع و کامل بررسی کرده است.
چیق چیست؟
چیق، چیغ، چیت یا نی چی پوشش دیواره چادر عشایر ایران است.  چیق از نی که به صورت خودرو در محل زندگی عشایر می‌روید و موی بز بافته می‌شود و از ورود گرما، سرما، باد، باران و خاک به درون چادر پیشگیری می‌کند.  از آن‌جا که نی‌ها توخالی هستند عایق حرارتی محسوب می‌شوند.  هنگام باران نیز به دلیل بالا رفتن رطوبت هوا نی‌ها منبسط می‌شوند و به هم می‌چسبند؛ به این ترتیب در برابر ورود آب به داخل مقاومت می‌کنند. همچنین، موی بز به دلیل داشتن لایه چربی مانع نفوذ آب می‌شود. هنگام گرما و خشکی هوا نی‌ها منقبض می‌شوند و هوا می‌تواند وارد و خارج شود و تهویه هوای ملایمی در چادر به وجود می‌آید. همچنین، تحقیقات نشان داده است که مار و جانوران دیگر نمی‌توانند از موی بز عبور کنند و وارد چادر شوند. در چیق‌بافی برای تزیین چیق از پشم و کامواهای رنگی استفاده می‌کنند. نقش‌های به کار رفته روی چیق هندسی و ذهنی است.