حجت‌الاسلام سيداحمد ‌هاشمي‌نژاد| كلمه تفسير مصدر باب تفعيل از ريشه فسر به معناي بيان و كشف است. تفسير قرآن به معناي روشن ساختن شبهات و بيان و كشف رازهاي اين كتاب است. تفسير در لغت به معني تبيين است. تفسير عبارت است از كشف معاني قرآني و بيان مراد و مقصود از آنهاست. تعريف حاضر از كتاب مجمع‌البيان است. در قرآن يك بار لفظ تفسير در سوره فرقان آيه 33 آمده كه مي‌فرمايد: «وَ لَا يَأتُونَكَ بِمَثَلِ إلَّل جِئنَاكَ بالْحَقِّ وَ أحْسَنَ تَفْسِيرا.»
تأويل
تأويل واژه‌اي مقابل تفسير، از مصدر باب تفعيل به معني بازگشت و نتيجه كار را گويند. برخي گفته‌اند تفسير و تأويل هر دو به يك معني است. بيان باطني لفظ و تفسير آن را تأويل مي‌گويند و در اصطلاح تأويل مترادف تفسير است.
معنايي ديگر: تأويل يعني برگرداندن آيه‌اي از معناي ظاهر آن به معناي محتمل به شرطي كه آن محتمل موافق قرآن باشد.
قرآن
كلام الهي و بيان خداوند. قرآن محدود نيست. درگير حدود زمان و مكان هم نيست و هر يك از اقشار مردم در حد فهم خود و به قدر استعدادشان كوشش مي‌كنند تا از آن بهره گيرند. قرآن كلمه تأويل را براي اموري به كار مي‌برد كه ظاهرا چون پرده‌اي باطن آن را پوشانده است، علماي فن مي‌توانند با شرايط خاصي در آن اجتهاد كنند. در قرآن 17 بار كلمه تأويل به كار رفته است، در سوره‌هاي يوسف، كهف، آل‌عمران، يونس، نساء و اسرار.