گروه جهان | تصاویر ارسال شده از سوی ماهواره‌های ناسا از آینده تلخی که در انتظار «کره آبی» است پرده برداشت. بنابر تازه‌ترین داده‌های ارسالی ماهواره‌های سازمان هوانوردی و فضایی آمریکا که شامل دقیق‌ترین تصاویر از ذخایر حیاتی آب‌های زیر سطح کره زمین تا به امروز است، بزرگترین سفره‌های آب‌های زیرزمینی سیاره ما که تامین‌کننده منابع مورد نیاز صد‌ها‌میلیون نفر از ساکنانش است در شرایط هشدار قرار دارد.
بنابر گزارشی که در روز سه‌شنبه از سوی محققان موسسه ناسا منتشر شد، از بین بزرگترین‌ سفره‌های آب‌های زیرزمینی که شمارشان در جهان به عدد 37 می‌رسد، تعداد 21 سفره از «مرز پایداری» گذشته‌اند و به این معناست که در طول دهه گذشته میزان آب استخراج شده از این منابع بیش از آب جایگزین شده بوده ‌‌است. این سفره‌های زیرزمینی در مناطقی از هند و چین گرفته تا آمریکا و فرانسه پراکنده شده‌اند. از این میان 13 سفره  در وضع بحرانی قرار دارند. به گفته محققان، یافته‌های اخیر حاکی از معضلی دیرین است که همزمان با افزایش وابستگی به منابع زیرزمینی درحال وخامت است.
دانشمندان از مدت‌ها پیش نگرانی‌هایی را درخصوص کاهش ذخایر آب‌های زیرزمینی مطرح کرده‌ بودند اما اطلاعات اخیر ناسا نخستین شواهدی است که از شرایط بد این منابع خبر می‌دهد که همزمان با افزایش جمعیت انسان‌ها و افزایش نیاز به آب برای اموری نظیر کشاورزی و صنعت دیگر توانایی جایگزینی خود را از دست داده ‌است. «جی فامیلیتی»، دانشمند ارشد ناسا در حوزه آب که مطالعات خود را در آزمایشگاه دانشگاه کالیفرنیا دنبال می‌کند، می‌گوید «شرایط کاملا بحرانی است».
سفره‌های زیرزمینی 35‌درصد از آب مورد استفاده انسان‌ها را تأمین می‌کند و وابستگی به این منابع در شرایط خشکسالی افزایش می‌یابد. ایالت کالیفرنیای آمریکا که در بی‌سابقه‌ترین خشکسالی تاریخ خود به سر می‌برد درحال حاضر 60‌درصد از آب‌های مورد نیاز خود را از این منابع تأمین می‌کند. خشک شدن آب رودخانه‌ها و منابع سطح زمین موجب افزایش 20‌درصدی استخراج از این منابع شده‌ است. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است، ایالت کالیفرنیا در پایان ‌سال جاری به شرایطی می‌رسد که ناچار است تمامی آب مورد نیاز خود را از این منابع تأمین کند.
همان‌طور که ناگفته پیداست در این مورد نیز فقرا در وضع بحرانی‌تری قرار دارند و احتمال بروز بی‌ثباتی در مناطق پرجمعیتی نظیر شمال غرب هند، پاکستان و شمال آفریقا که با کمبود آب و گزینه‌های محدودی مواجه‌اند بیش از دیگر مناطق است. محققان در این پروژه با استفاده از یافته‌های ماهواره‌های «گریس» به اندازه‌گیری دقیق منابع آب‌های زیرزمینی جهان پرداختند. این ماهواره‌ها با بررسی تغییرات جزیی در کشش گرانشی زمین، نقاطی را که حجم آب بیشتری در خود جای داده‌اند و جاذبه بیشتری را در مدار این فضاپیما ایجاد می‌کنند، شناسایی می‌کند. این ماهواره‌ها در ماموریت 10 ساله خود در فاصله سال‌های 2003 تا 2013 کوچکترین تغییرات در میزان این آب‌ها را ثبت کرده‌اند. با این حال ماهواره‌های ناسا قادر به اندازه‌گیری حجم کلی این منابع نیستند و میزان این منابع همچنان به‌عنوان یکی از رموز هستی باقی می‌ماند. هرچند که اطلاعات ارسال شده از سوی این ماهواره‌ها حاکی از آن است که حجم برخی از این سفره‌های زیرزمینی در طول دهه گذشته به طرز چشمگیری کاهش یافته‌ است.  پرشدن سفره‌های آب‌های زیرزمینی ممکن است هزاران ‌سال به طول بینجامد و با سرعتی کند و تنها با ذوب برف‌ها و بارش باران صورت می‌گیرد. در روزگار کنونی که حفاری زمین برای دستیابی به آب‌های زیرزمینی در سراسر جهان به امری رایج بدل شده ‌است، منابعی که در زیر سطح زمین پنهان شده‌اند بیش از هر زمان دیگری مورد توجه قرار گرفته‌اند. به گفته فامیلیتی «جدول منابع آب در سراسر جهان سیری نزولی را طی می‌کند و هیچ منبع آب بی‌پایانی وجود ندارد». به گفته فامیلیتی گرمایش کره زمین به کاهش حجم آب‌های زیرزمینی دامن زده‌اند و درحالی‌که آب‌وهوای مناطق استوایی رو به سمت خشکی می‌رود، میزان رطوبت و بارندگی در 2 قطب کره زمین رو به افزایش است. این در حقیقت واکنش کره‌زمین برای تقویت شرایط خود است. مردمان ساکن در میان 2 قطب ناچارند برای مقابله با خشکسالی حجم بیشتری از این آب‌ها را استخراج کنند و از سوی دیگر آب‌های تبخیرشده نیز به سمت قطب شمالی و جنوبی حرکت می‌کنند. فامیلیتی در ادامه ابراز امیدواری کرد که این یافته‌ها موجب افزایش توجه به این موضوع و یافتن حجم دقیق آب‌های زیرزمینی شود. وی در این‌خصوص گفت «ما باید افکارمان را با هم جمع کنیم تا دریابیم چطور آب‌های زیرزمینی را مدیریت کنیم، زیرا این منابع درحال نابودی است».