توانبخشي مبتنيبر جامعه يا CBR) (Community Based Rehabilitation راهبردي است در درون برنامه توسعه جامعه براي اجراي توانبخشي، عدالتاجتماعي و با پيوستن تمام افرادي كه بهنوعي ناتواني دارند، خانوادههاي آنان، افراد جامعه و خدمات ويژه مناسب بهداشتي، آموزشي، حرفه اي و اجتماعي تحقق مييابد.
CBR در ايران با ارایه خدمات ششگانه به معلولان كه شامل: آموزش در خانواده، آموزش در جامعه، استفاده از سيستم ارجاع، ارایه وسايل كمكتوانبخشي، اشتغال و كاريابي معلولان و خدمات حمايت اجتماعي معلولان است بهدنبال تغيير نگرش منفي نسبت به معلولان و ورود آنان به صحنه اجتماعي از طريق تقويت توانمنديهايشان است تا بتواند به اصول پنجگانه خود تحتعنوان اصل مساوات، اصل عدالت اجتماعي، اصل همبستگي، اصل تلفيق عموم و اصل كرامت و عزتنفس جامهعمل بپوشاند. دفتر مركزي ستاد گسترش توانبخشي مبتنيبر جامعه، مستقر در سازمان بهزيستي كشور و زيرمجموعه معاونت امور توانبخشي است كه اين دفتر متشكل از گروهي از كارشناسان توانبخشي و اجتماعي بوده و مبادرت به امر برنامهريزي، سياستگذاري، نظارت و كنترل بر حسن اجراي برنامه در كل كشور، تهيه و ترجمه متون و مقالات علمي مرتبط است.
توانبخشی مبتنیبر جامعه به سه طریق در مناطق تحتپوشش اجرا میشود:
1- از طریق مراکز بهداشت و خانههای بهداشت
2- دهیاران و شوراهای توانبخشی محلی
3- تسهیلگران میانی و محلی
نحوه اجرا:
همکاران شاغل بهمدت 12 روز آموزشهای لازم را دریافت کرده و با نحوه اجرای طرح آشنا میشوند. پس از استقرار در محل سکونت، معلولان ساکن در روستا شناسایی شده و نیازهای آنان برآورده میشود.
افراد نیازمند آموزش در خانواده، آموزش را ازطریق کتابچههای مخصوص و بهوسیله انتخاب مربیان در خانواده دریافت کرده و اطلاعات لازم درمورد معلولیت خود را فرامیگیرند.
معلولان شناساییشده نیازمند آموزشهای رسمی، بهصورت ادغامیافته در مدارس عادی، نهضت و مهدهای کودک آموزش لازم را دریافت میکنند.
افراد نیازمند خدمات تخصصی توانبخشی از قبیل وسایل کمکتوانبخشی، اشتغال و بازتوانی، حمایت و خدماتدرمانی و سایر خدمات جهت دریافت خدمات مذکور به سطوح بالاتر ارجاع داده میشوند.
اهداف کلی طرح، شناسایی معلولان مناطق روستایی و دورافتاده که به خدمات توانبخشی دسترسی ندارند، است که از این طریق با خدمات آشنا شده و از طریق امکانات و منابع محلی و سازمانبهزیستی خدمات موردنظر رادریافت میکنند.
ضمنا دخالت و همکاری خانواده، اهالی منطقه و خود معلول در امر توانبخشی از نقاط قوت طرح است.