راضیه زرگری| قلب انسان دارای دو حفره فوقانی و دو حفره پایینی است که حفره‌های بالایی دهلیز چپ و دهلیز راست نامیده می‌شود و دو حفره پایینی، بطن چپ و بطن راست هستند. هنگامی که دو حفره فوقانی(دهلیزها) دچار انقباضات شدید و نامنظم می‌شوند، بیمار فیبریلاسیون دهلیزی دارد. براساس فرهنگ لغت پزشکی معنی فیبریلاسیون دهلیزی وضعیتی است که در آن ریتم سریع و نامنظم منشأ گرفته از عضلات دیواره قلب جایگزین انقباضات ریتمیک نرمال قلب می شود. بطن‌ها در نتیجه این دیس ریتمی از طرف دهلیزها بمباران می شوند. فیبریلاسیون دهلیزی شایع‌ترین آریتمی و مشکلات مرتبط با سرعت یا ریتم ضربان قلب است. آریتمی‌ها در اثراختلال در سیستم الکتریکی قلب به وجود می آیند. دیواره‌های دهلیز و بطن تقریبا از ماهیچه 100 درصد خالص ساخته شده است. ضربان قوی قلب به وسیله این عضلات ایجاد می‌شود و عضلات قوی حفره قلب تحت فشار بسته می‌شوند و خون داخل آنها به بیرون فرستاده می‌شود.
ضربان قلب با گره توده کوچکی از سلول‌های ماهیچه‌ای واقع در دهلیز راست آغاز می‌شود. این ضربان ساز طبیعی قلب است که پیام‌های الکتریکی را به گره دهلیزی بطنی که بین دهلیز و بطن واقع شده است می‌فرستد. گره دهلیزی تعیین می کند که بطن چه اندازه منقبض شود. ضربان نبض ما توسط انقباض بطن چپ ایجاد می‌شود. هنگامی که گره دهلیزی تکانه‌های زیادی- بیشتر از حدی که بتوان کنترل کرد- دریافت کند، فیبریلاسیون دهلیزی رخ می‌دهد که نتیجه انقباضات نامنظم بطن است. به همین دلیل است که یک بیمار مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، دارای ضربان نبض نامنظم و بالا است.
به عبارت ساده در فیبریلاسیون دهلیزی، انقباضات حفره‌های فوقانی قلب با انقباضات حفره‌های پایینی قلب هماهنگ نیستند. فیبریلاسیون دهلیزی ضربان قلب سریع و نامنظم است که اکثرا باعث جریان خون ضعیف به بدن می‌شود. درحال حاضر، تقریبا 9میلیون نفر در ایالات‌متحده آمریکا و اروپا مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هستند. پیش‌بینی می‌شود این رقم طی چهل سال آینده دو برابر شود.
پروسه قطع یا (کاتتر) کمک می‌کند تا بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی طولانی‌تر زندگی می‌کنند. یک مطالعه بلندمدت نشان می‌دهد که افراد بزرگسال مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی که ریتم قلب آنها در یک پروسه نسبتا تهاجمی به نام قطع یا کاتتر با موفقیت ترمیم شده است، احتمال این‌که بر اثر حمله قلبی یا نارسایی قلبی دچار مرگ زودرس شوند، در آنها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
این تیم تحقیقاتی از دانشگاه میشیگان گزارش یافته‌های خود را در مجله ریتم قلب منتشر کرد. فیبریلاسیون دهلیزی قلب اختلالات ریتم ضربان قلب وابسته به سن است که بر اثر «اتصال کوتاه» الکتریکی در قلب ایجاد می‌شود و توانایی قلب را به پمپاژ موثر خون ضعیف کرده و باعث احساس لرزش در قفسه سینه می‌شود.
افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی بیشتر در معرض خطر سکته مغزی و حمله قلبی قرار دارند و کیفیت زندگی این افراد به شدت تحت‌تأثیر این وضع قرار می‌گیرد. براساس استانداردهای اعلام شده از فدراسیون جهانی قلب، فیبریلاسیون دهلیزی به‌عنوان یک بیماری «در حال رشد و تهدید‌کننده جدی»، شایع‌ترین شرایط غیرطبیعی ریتم قلب در سراسر جهان شناخته شده است.
کاهش 60درصدی حوادث قلبی عروقی منجر به مرگ با استفاده از پروسه کاتتر
قطع یا کاتتر پروسه‌ای نسبتا تهاجمی است که در آن یک الکترو فیزیولوژیست انرژی فرکانس رادیویی را از طریق یک کاتتر مخصوص طراحی شده به عضله دهلیز چپ قلب وارد می‌کند. هدف از این کار مختل کردن مدارهای کوتاه است که باعث ریتم نامنظم قلب می‌شوند.
کاتتر با یک سوزن داخل رگی می‌شود که از کشاله ران تا قلب ادامه دارد. یک سیستم نقشه برداری سه بعدی روی کامپیوتر کمک می‌کند تا پزشک متخصص کاتتر را دقیقا به محل درست در قلب هدایت کند.
در مطالعه اخیر، محققان دانشگاه میشیگان دریافتند که مرگ‌ومیر ناشی از حوادث قلبی عروقی در بزرگسالان که ریتم طبیعی قلب خود را با موفقیت با کاتتر ترمیم کرده‌اند، 60درصد کاهش یافته است.
دکتر حمید قنبری سرپرست این تیم تحقیقاتی، الکترو فیزیولوژیست در مرکز قلب و عروق فرانکل دانشگاه میشیگان در رابطه با این مطالعه می‌گوید: «یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد مزایای قطع (کاتتر) برای افراد بزرگسال مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی فراتر از بهبود کیفیت زندگی آنها است، به‌طوری که اگر پروسه قطع با موفقیت انجام شود، طول عمر بیمار بیشتر خواهد شد.
بهبود شرایط بیماران مسن
و دیگر بیماران قلبی
دکتر قنبری و همکارانش دریافتند که حتی افراد مسن از مزایای حیاتی قلبی و عروقی این روش بهره می‌برند، همان‌طور که مبتلایان به دیابت یا سابقه سکته، یا کسانی که به انواع بیماری‌های قلبی با علایم اولیه نارسایی در پمپاژ خون مبتلا هستند هم می‌توانند از این روش برای بهبود کمک بگیرند.
در مقاله‌ای که نتایج این مطالعه در آن شرح داده شده است، دکتر قنبرزاده و همکارانش مشخصه قطع فیبراسیون دهلیزی تحت‌عنوان «حمله به مرگ» نام برده‌اند تا روزنه امیدی در درمان بیماران قلبی عروقی روشن شود.
در این مطالعه دکتر قنبری و همکارانش به بررسی 10 ساله اطلاعات پزشکی بیش از 3هزار فرد بالغ که پروسه قطع ( کاتتر) به‌عنوان درمان برای فیبریلاسیون دهلیزی ناگهانی دریافت کرده بود، را مورد بررسی قرار دادند به‌طوری که شرایط کلی این افراد قبل از بیماری و درمان را در این تحقیق طولانی‌مدت جای داده بودند. اکثریت شرکت‌کنندگان، که سن متوسط آنها در زمان دریافت درمان 58سال بود، مرد بودند.
به‌نظر می‌رسد این مطالعه اولین و طولانی‌ترین تحقیق در حوزه بررسی نتایج بالینی قطع یا
کاتتر باشد.
در همین حال مطالعه اخیر دیگری نشان می‌دهد چگونه نور می‌تواند فیبریلاسیون دهلیزی را بدون دردسر درمان کند. محققان اسپانیایی توضیح می‌دهند که چگونه به جای تکیه بر شوک الکتریکی دردناک، می‌توان از یک درمان آپتوژنتیک جدید، با استفاده از نور برای رسیدن به دفیبریلاتور در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی استفاده کرد.