احمدرضا  دالوند

در زبان عامیانه حقیقت عبارت است از آن چیزی که باید باشد و واقعیت آن چیزی است الان جاری است. اگر در ریشه واژگان حقیقت و واقعیت دقیق شویم، تفاوت‌هایی را مشاهده می‌کنیم. ریشه کلمه حقیقت، «حق» و به معنای راستی و درستی، ثابت و ضد باطل است و ریشه کلمه واقعیت، «وَقَعَ» به معنای روی دادن  یا اتفاق افتادن است. حقیقت، اشاره به ماهیت راست و درست و صحیح دارد و واقعیت اشاره به امور عینی یا اموری که اتفاق می‌افتند. آنچه در جهان به صورت عینی دیده می‌شود، واقعیت نام دارد. برای نمونه، این‌که گل یکی از گیاهان است، برگ درخت در پاییز زرد می‌شود یا درخت سرو همواره سبز است به مواردی واقعی اشاره دارند. ما با گفتن این جملات واقعیت‌هایی را بیان می‌کنیم. در هنر، ادبیات و سینما نیز رئالیست‌ها «واقع‌گرایان» هنرمندان، نویسندگان یا کارگردانانی هستند که با دقت واقعیت‌های عینی را ترسیم می‌کنند. «حقیقت» شامل ذات هر چیزی بوده و غیرقابل تغییر است و به همین دلیل برخلاف «واقعیت» امری است که لزوما با برهان‌های علمی قابل اثبات نیست. اما این جملات که انسان، خواهان دستیابی به سعادت و خوشبختی است یا تحصیل دانش، باعث تکامل انسان می‌شود، اشاره به حقیقت‌هایی دارند. به عبارت دیگر، هر چه وقوع خارجي دارد واقعيت است و بخشي از امور واقع، حق‌و‌باطل‌هاي اخلاقي هستند. مثلا راستگويي هم واقع است، هم حق اما دروغ در عين اينكه واقعيت دارد، حق نيست. با چنین نگره‌ای چگونه باید به مفهوم «خبر و خبررسانی» فکر کنیم؟ در میان برداشت‌ها و تعاریف گوناگون برای تبیین مفهوم «خبر»، یکی آن است که «خبر باید فوری و پس از حادثه به جریان افتد، برای عموم جالب باشد، حاوی اطلاعات تازه باشد، خنثی نباشد و ادراکات فرهنگی جامعه خاص خود را منعکس کند». برخی دیگر چنین می‌گویند که خبر خوب، خبری است که توسط مخاطب دیده شود و بعد از خودنمایی، تاثیرگذار باشد. برای دیده‌شدن باید به فرم توجه کرد و برای تاثیرگذاری باید محتوا داشت یا «خبر دربرگیرنده نکاتی است که بیشتر جنبه تازگی و نو بودن دارد و مردم را از حوادث و تحولاتی که به تازگی روی داده آگاه می‌کند». ازجمله: «برای دیده شدن می‌توان به مواردی همچون تیتر جذاب، شروع ترکیب‌بندی مناسب و یک پایان موثر اشاره کرد. و ساختار حرفه‌ای، اگر هرچه وقوع خارجی دارد «واقعیت» است و بخشی از امور واقع، حق و باطل‌هایی اخلاقی هستند، تکلیف دروغ که هم واقع است و هم باطل، در خبررسانی چه می‌شود؟ در تعاریف مرسوم از ارزش‌های خبری به‌تازگی و نو بودن خبر، به شگفت‌انگیز بودن، فراگیری خبر، شهرت موضوع خبر، بزرگی و فراوانی و... برمی‌خوریم. برخی می‌گویند: خبر چیزی است که دیروز آن را نمی‌دانستی اما اگر خبر، گزارش واقعیت‌ها باشد که هست، آیا هر واقعیتی را می‌توان «خبر» نامید؟ عبور از لبه وقایع، بازنویسی چندباره و چندباره یک خبر کوتاه، دقت در بار معنایی، اخلاقی، سیاسی، فرهنگی یک کلمه، در زیر خنجر زمان و در فشرده‌ترین کلام و... همه شکوه و زیبایی این حرفه را معنی می‌کند، با همه تلخی‌های در کمین  و شتاب گذرنده‌ای که بال‌های رسانه را نیمی از واقعیت و نیمی از حقیقت، همواره در تیررس داوری قرار می‌دهد.