معاون وزیر امور خارجه شب گذشته در برنامه گفتوگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما آخرین وضع حضور ایران در مذاکرات هستهای با 1+5 و بهخصوص آمریکا را تشریح کرد. سید عباس عراقچی با اشاره به بحث روز یکشنبه مجلس گفت: مرتبا ما بعد از هر دوره مذاکره در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور پیدا میکردیم و گزارش میدادیم. نمایندگان محترم این بار خواستند در صحن عمومی مجلس و در جلسه غیرعلنی حضور داشته باشیم. با این فرض که بحثها در بیرون منعکس نمیشود، فرصت جلسه غیرعلنی راحتتر است و جلسه دیروز هم اینطور بود و بحثها بسیار خوب بود. 4 نماینده از موافق و مخالف، دیدگاه خود را بیان کردند و بنده نیز گزارش مفصلی عرض کردم و در مجموع رضایت غالب نمایندگان وجود داشت و البته نظر خود و دیدگاههای مخالف را هم بیان کردند.
بازرسی از تأسیسات نظامی نداریم
دسترسی داریم
عراقچی با اشاره به اینکه بحث بازرسی و دسترسی آژانس به افراد، مراکز و اسناد درباره برنامه هستهای، حساس است، گفت: برخی از دوستان منتقد
با حساسیت زیاد بهعنوان خط قرمز با آن برخورد کردند. درباره خطوط قرمز توضیح مقدماتی بدهم، به خاطر شبهاتی که ایجادشده این نگرانی عمومی ممکن است وجود داشته باشد. دیپلماتها در کلیت مذاکرات در هر حوزهای، کسانی هستند که مطابق دستورالعملهای خود رفتار میکنند. در هر مذاکره و گفتوگوی دیپلماتیک، هر سفیر و فرستادهای، مامور به اجرای دستورالعملهای مشخصی است و اختیاری از خود ندارد. دستورالعملها، چارچوبها و خطوط قرمز دقیقا برای مذاکرهکنندگان تعریف میشود. او از نقش مقام معظم رهبری در جهتدهی به مذاکرات، سخن گفت و توضیح داد: دستوری داشتیم که در چارچوب نظامهای متعارف بینالمللی با آژانس همکاری کنیم و در مذاکرات نیز در همین چارچوب همکاری کنیم. یکی از این رژیمهای متعارف بینالمللی، پروتکل الحاقی است که در تکمیل NPT نوشته شده. کشورهایی که متعهد به NPT میشوند، موافقتنامهای را به نام پادمان یا safe guard agreement امضا میکنند. این پروتکل الحاقی برای بازرسیهای گستردهتر و دسترسیهای بیشتر برای آژانس ایجاد اختیار میکند. این پروتکلی است که توسط همه کشورها در کنفرانس خلع سلاح هستهای تدوین و پذیرفته شده است.
وی توضیح داد: پذیرش پروتکل الحاقی بهعنوان یک رژیم متعارف بینالمللی جزو خطوط قرمز ما نبود. خطوط قرمز تصمیم بنده و تیم مذاکرهکننده نیست. از ابتدا اجازه برای پذیرش پروتکل الحاقی داده شده و جزو دستورالعملهای ما بود. خطوط قرمز ممکن است جابهجا شود. در مقطعی پروتکل الحاقی قابل پذیرش بود و هنوز این دستور برای ما تغییر نکرده. در پروتکل الحاقی دسترسی براساس موافقت پادمان به سایتهای غیرهستهای وجود دارد. عراقچی با ذکر مثالی گفت: فرض کنید این روالها طی شده و پروتکل الحاقی پذیرفته شد. در پروتکل دسترسی – نه بازرسی- به سایتهای غیرهستهای نیز پیشبینی شده است. این ممکن است سایت نظامی نیز باشد. دسترسی مدیریتشده به سایتهای غیرهستهای ازجمله مراکز نظامی نیز پیشبینی شده است. یعنی اگر مامور و بازرسی از سوی آژانس بینالمللی ماموریت دارد امر خلافی را در یک مرکز غیرهستهای مطمئن شود، به ترتیبی وارد و خارج میشود که اطلاعاتی غیر از آنچه نیاز دارد به دستش نیفتد.
معاون وزیر خارجه گفت: آژانس مکلف به بازرسی از فعالیتهای هستهای است. بازرسان برای مطمئن شدن از فعالیتهای هستهای، فقط یک نمونهبرداری محیطی کفایت میکند. یک دستمال معروف دارند و میبرند میکشند به سطوح، مثلا به این میز میکشند و میبرند. اگر همین یک دستمال بکشند و ببرند در وین تجزیه و تحلیل کنند، نشان میدهد در این مرکز کار هستهای انجام شده یا نه.
دسترسی آژانس با چشمان بسته
صورت میگیرد
معاون ظریف درباره سازوکار دسترسی به مراکز نظامی توضیح داد: آنچه بهعنوان بازرسی مدنظر ماست که بیایند و بروند و عکس و فیلم بگیرند نیست. شما میتوانید چشمان بازرس را ببندید و همه وسایل را از او بگیرید و چشم بسته میبرید به آن نقطه جغرافیایی که مختصاتش را قبلا دادهاند. به همان نقطه برده میشوند، چشمش را باز میکنند جی پی اس در اختیار او میگذارند تا مطمئن شود در نقطه مورد نظر است. نمونهبرداری محیطی میکند. چشمش را مجددا میبندند، سوار میکنند و میبرند بیرون. میشود هر چیزی را که نخواستید ایشان ببیند.
او با اشاره به اینکه این کار را همه کشورها میکنند، گفت: این روالی است که همه اجرا میکنند. یعنی بازرس چشمبسته وارد میشود، در جایی دستمالی میکشد و بیرون میرود. این به معنای بازرسی از مراکز نظامی است. در مجلس عرض کردم اگر دسترسی مدیریت شده در چهارچوب بازرسی ممنوعه توسط مقام معظم رهبری تعریف میشود، سمعا و طاعتا، ما در مذاکرات قویا رد میکنیم. اگر این باشد که مجلس، مقامات نظامی و شورایی که حضرت آقا مشخص کردند، این دسترسی را در زمره بازرسیهای ممنوعه تشخیص دهند، ما میگوییم همین دسترسی مدیریتشده را هم اجازه نمیدهیم. عراقچی گفت: اینها روالهای شناخته شده دارد که امکان سوءاستفاده را به حداقل میرساند و تجربیات همه کشورها نیز بیانگر این موضوع است. معمولا روال این است که دو دستمال کشیده شود و یکی نزد آژانس و دیگری نزد کشور میماند تا اگر بگویند مثلا مواد 80درصد یافتهام، این یکی دستمال بهعنوان شاهد میماند. معاون وزیر خارجه توضیح داد: اگر به جمعبندی برسیم این دسترسی بهعنوان همان بازرسی ممنوعه است که مقام معظم رهبری ذکر کردند و کارشناسان نظامی بگویند این دسترسی مدیریت شده، در همان تعریف میگنجد، ما پروتکل الحاقی را دلیلی ندارد، قبول کنیم. ما اصرار نداریم اسرار کشور را به قیمت یک توافق بفروشیم. اگر هم توافق نکنیم هیچ فاجعهای رخ نمیدهد و آخر دنیا نمیرسد. او گفت: ما سالهای زیادی با آژانس همکاری کردیم و هزینهها نیز بر اثر بیتوجهی و اشتباههای صورت گرفته بوده. ما نباید به بازرسان آژانس اجازه سوءاستفاده بدهیم. همه کشورها این کارها را میکنند و ما بیش از بقیه باید حواسمان جمع باشد. اگر هم به ما بگویند با همه این دقتها، اسرار بیرون میرود، به ما بگویند تا پروتکل را نپذیریم. زمانی آژانس مدعی شد در مریوان آزمایش خاصی صورت گرفته. ما گفتیم دلیل بیاور و بگو کجای مریوان بوده؟ آژانس ناتوان ماند و ما اصرار کردیم برو از مریوان بازدید کن. آژانس گفته بود در شهر مریوان آزمایش هستهای صورت گرفته. ادعایی کرد که نتوانست اثبات کند و ما گفتیم بیا بازدید کن. آژانس گفت اصلا نمیخواهم بروم. عراقچی با اشاره به اینکه اگر آژانس بگوید میخواهم از مرکز نظامی بازدید کنم، باید بگوید چرا این فکر را کرده که در این مرکز نظامی کار هستهای غیرمجاز میشود، گفت: این شرایط ممکن است پیش بیاید و ما ممکن است بنا به شرایطی اجازه بازدید بدهیم. قبلا هم از مرکز نظامی پارچین دو بار اجازه بازدید دادیم.