نصرالله پژمانفر نماینده مشهد در مجلس شورای اسلامی
مشکلات اجتماعی و اقتصادی مثل اشتغال و بیکاری تقریبا در همه شهرها و شهرستانهای کشور دیده میشود که بهواسطه ظرفیتهای سرمایهگذاری و کارآفرینی متفاوت است. مشهد هم از این قاعده مستثنی نیست. من ترجیح میدهم در این فرصت در مورد زیارت که ویژگی منحصربهفرد مشهد مقدس است و مسائل پیرامون آن صحبت کنم. مسائل مربوط به زیارت و بحث ساماندهی زائران بسیار زیاد است. زیارت باید در برخی از جنبهها آسیبشناسی و بررسی شود. موقعیت زیارتی مشهد نهتنها در کشور بلکه در جهان تشیع و اسلام منحصربهفرد است. چراکه کانون مورد توجه مسلمانان و شیعیان جهان قرار دارد و سالانه پذیرای میلیونها زائر از سراسر منطقه است. سال گذشته 25میلیون زائر ایرانی و 5/1 میلیون زائر غیرایرانی برای زیارت حرم امام هشتم شیعیان به مشهد سفر کردهاند. با اینکه در 10سال اخیر اقامتگاهها اعم از هتلها، آپارتمانها، مهمانسراها و مسافرخانههای متعددی در سطح شهر ساخته شده اما هنوز هم مشکلاتی در ساماندهی زائران داریم که اگر این بحث مدیریت نشود و نتوانیم زیرساختهای لازم برای این موضوع را فراهم کنیم، در آینده با چالشهای جدی مواجه خواهیم شد. استدلال این حرف روند رو به افزایش تعداد زائران است که به زیرساخت مدیریت شده برای اسکان و برخورداری از امکانات رفاهی مناسب در سفر زیارتی نیاز دارد. درحالیکه موقعیت زیارتی مشهد مقدس میتواند به عنوان یک فرصت بسیار مطلوب مورد بهرهبرداری و استفاده قرار گیرد، بدون ساماندهی و مدیریت صحیح حتی این فرصت میتواند تهدید هم محسوب شود. توسعه امکانات رفاهی و ظرفیتهای اقامتی در کنار بهسازی معابر شهری و تکمیل ناوگان حملونقل عمومی میتواند در ساماندهی زیارت و امکانات زیارتی مشهد موثر باشد تا زائران در مدت زمانی که در مشهد ساکن هستند، بدون دغدغه بتوانند بهترین استفاده معنوی را داشته باشند. به نظر من مهمترین مسأله شهر مشهد همین موضوع است که ارتباط مستقیم با زندگی مردم این شهر هم دارد. هر اتفاق مثبتی که در مشهد رخ دهد، نتیجه آن اول برای مشهدیهاست و بعد برای مهمانانی که برای زیارت میآیند. زیارت موضوعی است که اگر درست و دقیق ساماندهی شود، همه اتفاقهای شهر مدیریت میشود.
چالش جدی دیگری که در مشهد با آن روبهرو هستیم، آمار اعتیاد و معتادان شهر است. مشهد در حال حاضر بالاترین سرانه اعتیاد و معتادان پرخطر را در کشور دارد. 5هزار معتاد پرخطر با توجه به جمعیت شهر مشهد، رقم بسیار بالایی است که باید بهعنوان تهدید جدی سلامت اجتماعی جامعه شهری مورد توجه مسئولان قرار گیرد. از لحاظ قانونی، وظیفه و تکلیف ساماندهی و جمعآوری معتادان و کنترل اعتیاد با وزارت کشور است و این وزارتخانه باید موضوعات پیرامون این مشکل را مدیریت کند. با این حال با توجه به نگرانیهای ویژه در موضوع اعتیاد، شورایعالی امنیت ملی جلساتی با این موضوع داشته که مصوبهای هم داشتند که براساس آن سازمان یا مجموعههای متولی بررسی این مسأله باید مشکلات را در شهرها و استانهای مختلف بررسی و راهکار ارایه دهند که امیدوارم این مصوبه در آینده منجر به ایجاد و ساماندهی این نهاد ضروری شود.
مسأله دیگری که در این فرصت لازم است به آن اشاره کنم معضل حاشیهنشینی و حضور غیرایرانیها در فضای اطراف شهر مشهد و در کل استان خراسانرضوی است. حاشیهنشینی محصول عدم برنامهریزی و نظارت صحیح بر توزیع و اسکان جمعیت شهری است، بهطوری که امروز 30 تا 35درصد جمعیت مشهد حاشیهنشین هستند. رقمی بیش از یکمیلیون و 100هزار نفر حاشیهنشین درحالیکه مدیریت امنیتی این مناطق اصلا درست نیست، تهدید بزرگی برای کلانشهر مشهد محسوب میشود. همچنین حضور اتباع غیرایرانی که اکثرا به صورت غیرقانونی وارد خاک ایران میشوند و از سوءمدیریت و کنترل ناکافی سوءاستفاده میکنند، هم مشکلی بر همه معضلات مشهد و خراسان رضوی افزوده است. حاشیهنشینی و اسکان بیرویه اتباع کشورهای افغانستان و پاکستان در مشهد تبعات اجتماعی، امنیتی و عمرانی جبرانناپذیری برای این شهر خواهد داشت که باید آسیبشناسی شده و ساماندهی شود.