شهروند| راه‌ها را بست، ادارات را تعطیل کرد و زندگی را مختل. طوفان، بار دیگر به سیستان سر زد. حالا دیگر زود به زود به سیستان سر می‌زند، حداقل هر دو یا سه هفته یک‌بار می‌آید. می‌آید و شهرها را یکی پس از دیگری با سرعت حداقل 80کیلومتری خود پشت سر می‌گذارد. زندگی را مختل می‌کند، راه‌ها را می‌بندد و ادارات را هم تعطیل می‌کند.
سومین طوفان در یک ماه اخیر، سیستان را پشت سر گذاشته است. طوفان درحالی بار دیگر به سیستان آمده که هوای بد و غلظت ذرات معلق موجود در هوا، در چند هفته اخیر بیش از هزار و 300 نفر را راهی بیمارستان کرده است. نفس سخت بالا آمده و سیستانی‌ها را به بیمارستان کشانده. به گفته علی‌اکبر نصیری رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل، «در چند هفته اخیر بیش از هزار و 300 نفر به دلیل مشکلات تنفسی به بیمارستان مراجعه کرده‌اند که حدود هزار و 250 نفر از مراجعه‌کنندگان به مراکز درمانی سیستان به دلیل مشکلات تنفسی جزیی به صورت سرپایی درمان و مرخص شدند و بیش از 100 نفر از مراجعه‌کنندگان هم به سبب مشکلات تنفسی حاد در مراکز درمانی بستری شده‌اند.»
ادارات تعطیل، راه‌ها مسدود
سه روز پیش وقتی رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل از آمار مراجعه‌کنندگان به بیمارستان به دلیل مشکلات تنفسی خبر می‌داد، سیستان در انتظار طوفان جدیدی بود. طوفانی که پنجشنبه گذشته میهمان سیستانی‌ها شد، ادارات شهرستان زابل و حومه را به دلیل شرایط بسیار بد جوی و طوفان‌های شدید و گرد و غبار سنگین تعطیل کرد. راه‌ها هم مسدود شد و رفت و آمد سخت. به گزارش پایگاه خبری ندای هامون، ناصر غفاری رئیس راه و شهرسازی زابل با اشاره به این‌که جاده‌های برون‌شهری زابل به علت عدم دید کافی و غلظت ریزگردها تا اطلاع ثانویه مسدود است، از مردم درخواست کرد از تردد غیرضروری بپرهیزند. ماسه‌های روان، جاده‌های فرعی استان را مسدود کرده است. جاده زابل به هیرمند و جاده‌های مواصلاتی زهک، ازجمله جاده‌های مسدودشده شهرستان هستند. خبرها از حجم بالای ورود ماسه‌های روان حکایت می‌کنند که خسارات بسیاری را به جاده‌ها وارد کرده است.
شدت گردوغبار در این منطقه موجب کاهش شدید دید افقی و آلودگی هوا شد به‌طوری که غلظت ذرات معلق در هوای شهرستان‌های یادشده به بیش از 660 میکروگرم بر مترمکعب (بیش از حد مجاز استاندارد) رسیده است. اداره هواشناسی سیستان‌وبلوچستان پیش‌بینی کرده که وزش باد شدید و گرد و خاک تا اواسط امروز (یکشنبه) هم در شمال استان ادامه داشته باشد و نواحی مرکزی نیز در طول روز با وزش باد نسبتا شدید همراه با افزایش غلظت غبار روبه‌رو شود.
30هزار هکتار کانون
بحرانی ریزگرد در تالاب هامون
طوفان درحالی هر هفته به سیستان سر می‌زند و هوای شهر را پر خاک می‌کند که این روزها خشکی تالاب هامون هم به معضلی بزرگ تبدیل شده و این تالاب را به کانون بحران برای تولید ریزگردها تبدیل کرده است. در همین خصوص خسرو افسری مدیرکل محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان با بیان این‌که درحال حاضر کمتر از 30هزار هکتار کانون بحرانی ریزگرد در تالاب هامون وجود دارد، به مهر گفته است: «سیلاب سال گذشته باعث پوشیده شدن سطح وسیعی از تالاب با گیاهان و در نتیجه مهار بسیاری از کانون‌های بحرانی ریزگردها شده است اما همچنان 30هزار هکتار کانون بحرانی در تالاب وجود دارد. اگرچه سال گذشته حدود 3میلیارد مترمکعب آب در پی سیلاب افغانستان به تالاب هامون وارد شد اما متاسفانه درحال حاضر بخش عمده‌ای از آن به دلیل بادهای 120روزه و تبخیر بالای آب در این استان از دست رفته است.»
او با بیان این‌که میزان تبخیر آب در سیستان‌وبلوچستان 5هزار میلیمتر در سال است، اظهار داشت: به هیچ عنوان انتظار نداشتیم که این سیلاب باعث احیای تالاب هامون شود چرا که با توجه به شرایط محلی سیستان تا زمانی که حقابه دایم برای تالاب در نظر گرفته نشود ذخیره آب امکان‌پذیر نیست.
مدیرکل محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان در پاسخ به این‌که سال گذشته وعده داده شده بود که حدود هزار هکتار از تالاب با حقابه‌ای معادل 60میلیون مترمکعب احیا شود، چرا چنین وعده‌ای محقق نشد، گفت: سال گذشته در پی سیلاب 40برابر این میزان آب وارد تالاب شد بنابراین پیگیری این حقابه از وزارت نیرو منطقی به نظر نمی‌رسد. او در پاسخ به این‌که چگونه سازمان محیط‌زیست دست‌کم نتوانست از 3میلیارد مترمکعبی که در اثر سیلاب وارد تالاب شده بود 60میلیون مترمکعب را ذخیره کند، گفت: درحال حاضر بخش‌هایی از تالاب احیا شده که در نزدیکی کوه خواجه است و هدفی که قرار بود با حقابه 60میلیون مترمکعبی به آن دست یابیم، محقق شد. افسری یادآور شد: مهم‌ترین عامل احیای تالاب هامون اختصاص حقابه دایم از رودخانه هیرمند در افغانستان است که باید با رایزنی‌های بین‌المللی این حقابه محقق شود چرا که وزارت نیرو امکان این‌که حقابه دایم برای تالاب در نظر بگیرد، ندارد.
به گفته مدیرکل محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان پیش از سیلاب قرار بود به ازای هر 400میلیون مترمکعب آبی که از افغانستان به سمت سیستان رها می‌شود 60میلیون مترمکعب به تالاب هامون اختصاص یابد که سال گذشته به خاطر سیلاب این معادلات به هم خورد اما امسال قطعا پیگیر آن خواهیم شد.
او با بیان این‌که اگرچه درحال حاضر از سیلاب سال گذشته آبی برای تالاب ذخیره نشده، تصریح کرد: خوشبختانه با پخش آن در تمام سطح تالاب پوشش گیاهی در بیش از 50درصد مساحت هامون رویش داشته که این خود سپر بسیار خوبی در برابر بلند شدن ریزگردها از بستر تالاب است.
افسری با بیان این‌که هر هکتار مالچ‌پاشی در سطح تالاب برای جلوگیری از پخش ریزگردها حدود 20میلیون تومان هزینه دارد، اظهار داشت: خوشبختانه با رویش پوشش گیاهی در اثر پخش سیلاب در کف تالاب درحال حاضر بخش عمده‌ای از این هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود چرا که کمتر از 30هزار هکتار کانون بحرانی ریزگرد در کل مساحت تالاب داریم.
مدیرکل محیط‌زیست سیستان‌وبلوچستان با ابراز خرسندی از شرایط فعلی تالاب هامون، یادآور شد: مردم سیستان‌وبلوچستان هزاران سال است با خشکسالی و پرآبی تالاب دست‌وپنجه نرم می‌کنند اما سیلاب سال گذشته اگرچه دستاورد چندانی برای احیای تالاب هامون نداشت اما در روحیه مردم تأثیر بسیار زیادی داشت و موجب شد که محیط‌زیست برای تالاب هامون بودجه، اعتبارات و وقت زیادی در نظر بگیرد.
او افزود: درحال حاضر رایزنی‌های بین‌المللی برای اختصاص حقابه دایم به تالاب هامون به‌ویژه در فصولی که زمان مهاجرت پرندگان است انجام شده و امیدواریم که به‌زودی این حقابه اختصاص یابد.
افسری تصریح کرد: سازمان محیط‌زیست اقدامات خوبی برای مهار ریزگردها در تالاب هامون انجام داده ازجمله جلوی چرای شتر در بستر تالاب و عبور و مرور خودروها در آن با جدیت گرفته می‌شود که البته مردم نیز با توجه به خساراتی که ریزگردها در زندگی آنها داشته به خوبی با محیط‌زیست همکاری کنند.