| بهروز مهدیزاده | روزنامه‌نگار|
خشکسالی سال‌هاست گریبان ایران را گرفته است. نه این‌که این کشور بحران خشکسالی را ندیده که از زمان کوروش این بحران همراهش بوده، پس طبیعی است که ایران باید بحران آب داشته‌باشد. اما جدا از مدیریت ضعیف دولت‌ها بر سر منابع آب که عامل اصلی بحران کمبود آب در بیش از 500شهر ایران است، مقوله مصرف بی‌رویه آب در خانه‌های ما ایرانی‌ها در تشدید بحران بی‌تأثیر نیست. البته به گفته محمدعلی‌رحیمی، مدیر دفترمدیریت ستاد مصرف آب و انرژی (آبفای تهران)، از این مصارف خانگی و شهری، فقط 5 تا 6درصد مشترکان ما 2 تا 3 برابر الگوی مصرف ملی و نه جهانی آب مصرف می‌کنند و سایر مشترکان به‌عنوان پر مصرف شناخته نمی‌شوند، اما ازجمله مشترکانی که مصارف بالایی دارند و در زمره پر مصرف‌ها تلقی می‌شوند مراکز آموزشی، مراکز نظامی و انتظامی هستند. به هر صورت با تغییر الگوی رفتاری ادارات دولتی و خانواده‌های ایرانی در مصرف آب می‌توان به راحتی این بحران را پشت سر گذاشت. اگر این صرفه جویی‌ها نشود به‌زودی بسیاری از شهرهای ما دچار قطعی آب برای ساعت‌های متمادی و جیره‌بندی آب می‌شوند.
مصارف خانگی
آب در خانه‌های ایرانی به دو صورت داخلی و خارجی مصرف می‌شود. مصرف داخلی همان شستن لباس، ظروف، استحمام، سرویس بهداشتی، آشپزی و آب آشامیدنی است و مصرف خارجی آن شامل شستن خودرو، پیاده‌رو، آبیاری باغچه و شستن حیاط و کوچه می‌شود. بسیاری از ما روزانه شاهد شستن خودرو‌ها با شیلنگ در کوچه و جلوی مغازه‌ها هستیم. این نوع شست‌وشو نیاز به مصرف بالای آب دارد و در نتیجه آب خیلی زیادی مصرف می‌شود. این نوع رفتار و مصرف آب بر می‌گردد به این‌که شهروندان ما هنوز دغدغه کمبود آب را حس نکردند. برای همین است که پخش کلیپی در شبکه‌های اجتماعی از یک شهروند در تهران که برای شستن پیاده‌رو جلوی مغازه خود بدون هیچ دغدغه‌ای آب را باز کرد و حتی برای کنترل مسیر شست‌وشو به خودش زحمت نمی‌داد که شیلنگ آب را به دست بگیرد و با پای خود با چنان مهارتی و البته بدون هیچ‌گونه نگرانی اقدام به تمیز کردن منطقه تحت اشتغال خود کرده بود، تعجب و نگرانی بسیاری از فعالان محیط‌زیست را برانگیخت. بنابراین ضرورت تغییر الگوی مصرف آب در تک تک شهروندان ایرانی بسیار حیاتی است. به گفته بسیاری از کارشناسان تنها با 20درصد صرفه جویی می‌توانیم مشکل کمبود آب را تا حدودی برطرف کنیم.
مصرف آب در حوزه خارج از خانه همان‌طور که اشاره شد کاملا غیرضروری است. بنابراین تنها با انجام ندادن آنها، یا بکارگیری روش‌های مناسب‌تر می‌توان به میزان زیادی از هدررفت آب شرب جلوگیری کرد. به‌عنوان مثال به جای شستن خودرو با شیلنگ بهتر است از سطل آب استفاده شود، استفاده از آبپاش برای آبیاری باغچه در کاهش مصرف آب خانگی بسیار موثر است. در بسیاری از مواقع آب کشیدن خیابان یا پیاده رو جلوی مغازه از عادت‌های مرسوم ما ایرانی‌هاست. فقط شیلنگ آب را باز کنند و دقایق زیادی مشغول آب کشیدن جداول و پیاده روها شوند نمادی از فنگشویی افراطی ما شهروندان ایرانی است. جالب این‌که هیچ‌گونه آثاری از نگرانی و توجه به مسأله بحران کمبود آب در چهره ما ملت مشاهده نمی‌شود. در مصارف داخلی خانگی هم مانند مصرف خارج از خانه باید این صرفه‌جویی را به مردم آموزش داد. کاهش مصرف آب خانگی در مقابله با بحران آب بسیار ضروری و حیاتی است. همه ما عادت داریم که ساعت‌ها زیر دوش آب بایستیم و از گرمای آب لذت ببریم یا این‌که با باز گذاشتن شیر آب برای دقایق متمادی هنگام شستن ظرف و لباس و سرویس بهداشتی میزان زیادی از این مایع حیات را به راحتی هدرمی دهیم. جدا از مصرف بالای انرژی که این نوع سبک از زندگی به همراه دارد، در طولانی مدت هم حتما بر بیلان آبی تأثیر منفی خواهد داشت. این درست است که در بیشتر نقاط دنیا به‌خصوص کشورهای توسعه یافته از آب شرب و آشامیدنی برای استحمام یا شستن ظرف استفاده نمی‌کنند درحالی‌که در کشور ما استفاده از آب شرب در انواع و اقسام مصارف خانگی رایج و مرسوم است، اما با همین شرایط با صرفه‌جویی در میزان ساعت مصرفی می‌توان بخش قابل ملاحظه‌ای از آب مصرفی را ذخیره کرد. کافی است که زمان حمام کردن خود را به نصف تقلیل دهیم یا در هنگام شستن ظرف یا البسه به‌طور مداوم شیر آب را باز نگذاریم. همچنین استفاده از تجهیزات و شیرآلات کاهنده مصرف آب به جای شیرآلات قدیمی و فرسوده می‌تواند سبب کاهش اتلاف آب شود.
در پایان باید گفت اینها همه نیاز به یک برنامه فرهنگ سازی قوی دارد که سازمان‌های مختلف (سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نیرو) با همکاری هم می‌توانند این موارد را در مردم نهادینه کنند. صداوسیما و نقش او در ایجاد فرهنگ صرفه‌جویی در مصرف آب بی مثال و بسیار مهم است. پخش پیام‌های تبلیغاتی جذاب در این زمینه و البته به‌طور مداوم در صداوسیما می‌تواند در افزایش آگاهی مردم نسبت به بحران کمبود آب در کشور کمک کند.