وقتی دو‌سال پیش دکتر کاوه فیروز در چهارمین نشست کارگروه جامعه‌شناسی سالمندان به موضوع «کیفیت زندگی سالمندان شهر تهران؛ با تأکید بر عوامل جمعیتی، اجتماعی» و ارایه نتایج پژوهش خود پرداخت، کسی فکرش را نمی‌کرد زنگ خطری را نواخته که امروز وزیر کار، رفاه و تعاون به آن اشاره دارد: سالخوردگان رها شده!
جامعه آماری تحقیق مذکور را تمامی سالمندان 60ساله و بالاتر ساکن در شهر تهران تشکیل داده بودند که طبق سرشماری سال 1385، تعداد سالمندان شهر تهران برابر با 679 هزار و 274 نفر است و نمونه تحقیق 384 نفر است. مهم‌ترین دلیل انتخاب شهر تهران به‌عنوان جامعه آماری تحقیق، مهاجرپذیر بودن این شهر و در نتیجه وجود گروه‌های قومی و مذهبی متفاوت در آن بوده که باعث ظهور مجموعه‌ای غیرمتوازن از نظر سطوح کیفیت زندگی شده است. به عبارت دیگر، با انتخاب مناطق مختلف شهر تهران به‌عنوان نمونه تحقیق که در سطوح متفاوت اقتصادی، اجتماعی، جمعیتی و فرهنگی قرار دارند، سطح کیفیت زندگی سالمندان با در نظر گرفتن عوامل مذکور بررسی خواهد شد.
رویکردهای نظری مرتبط در زمینه سالمندی را دکتر فیروز این‌گونه مطرح کرد:
1- نظریه انتقال جمعیتی: انتقال جمعیتی، همراه و همزمان با مدرنیزه شدن جامعه در جهان بوده و در ابتدا شامل یک دوره کاهش میزان مرگ‌ومیر به دنبال افزایش مقیاس‌های بهداشت عمومی و بالارفتن استانداردهای زندگی می‌شود. بعد از این مرحله، به دنبال بهبود سطح آموزشی و بهبود سطوح اقتصادی و اجتماعی و تغییر شرایط درونی جوامع مدرنیزه، موالید کاهش یافته و درنهایت میزان موالید به سطح کمی بیشتر از میزان مرگ‌ومیر کاهش می‌یابد که این مسأله باعث ثبات نسبی جمعیت می‌شود و بدین طریق انتقال جمعیت کامل می‌شود.
2- نظریه انتقال اپیدمیولوژیک و اختلال در سلامتی: طی فرآیند انتقال مرگ‌ومیر تغییر و تحولات اساسی و بنیادی در علل مرگ‌ومیر روی می‌دهد و تغییر در الگوهای بیماری‌زا و مرگ‌آور انتقال اپیدمیولوژیک نامیده می‌شود. بر این اساس، تغییر در الگوی بیماری‌ها که کاهش میزان بیماری‌های عفونی و افزایش طول عمر را به همراه داشته، منجر به افزایش توجه به مفاهیم سلامتی و کیفیت زندگی طی دهه‌های اخیر شده است.
3- رویکردهای نظری و نمونه‌ای در زمینه سلامت سالمندان با تأکید بر حیطه‌های کیفیت زندگی؛ سلامت جسمانی، سلامت روانی، سلامت اجتماعی و سلامت محیطی. از بین 196 مرد و 188 زن که نمونه آماری این تحقیق بودند، توزیع آماری به این شرح است:
توزیع سالمندان برحسب وضع سواد: مرد باسواد 7/82، بی‌سواد 3/17، زن باسواد 5/58 بی‌سواد 5/41
برحسب وضع فعالیت پاسخگو: شاغل مرد 8/14، زن 1/2، بازنشسته مرد6/53، زن 3/13، خانه‌دار مرد، زن 5/83، از کار افتاده مرد 1/28، زن 5/0، سایر موارد مرد6/3، زن 5/0.
برحسب هزینه خانوار: هزینه کمتر از 299 هزار تومان: 5/19، هزینه499-300 هزار تومان: 8/31، هزینه 699-500هزار تومان، 3/27، هزینه 1199 هزار-700 هزار تومان: 7/16، هزینه1200 هزار تومان و بیشتر7/4
برحسب پایگاه اجتماعی- اقتصادی: پایگاه بالا: مرد 8/37، زن77/11، متوسط: مرد 8/38، زن 0/34، پایین: مرد 5/23، زن 3/54
ارتباط با همسایگان: مرد 9/67، زن0/59، ارتباط ندارد: مرد 1/32، زن 0/41
راهکارهایی در جهت
افزایش کیفیت زندگی سالمندان:
رهکارهای عملی و کاربردی زیر جهت افزایش مشارکت اجتماعی سالمندان و کاهش میزان انزوای اجتماعی آنها پیشنهاد می‌شود تا با به حداکثر رساندن فرصت‌های بهداشتی، مشارکت و امنیت، این افراد همگام با آهنگ افزایش طول عمر از افزایش کیفیت زندگی نیز برخوردار شوند:
الحاق بعد مشارکت اجتماعی در برنامه‌های بررسی نیازهای سالمندان و برنامه‌ریزی جهت افزایش روزافزون میزان مشارکت‌اجتماعی این قشر در امور اجتماعی؛
آگاه‌سازی سالمندان در زمینه خدمات و فعالیت‌هایی که هم‌اکنون در کشور در جهت ارتقای سلامت آنها در دسترس هستند؛
ارجاع سالمندانی که در معرض خطر انزوای اجتماعی، تنهایی و افسردگی هستند به منابع مناسبی که در جامعه وجود دارند. انزوای اجتماعی سالمندان از مهم‌ترین عوامل افزایش میزان افسردگی و زوال عقل است و بنابراین ادامه فعالیت‌های اجتماعی و بشردوستانه، برقراری ارتباط دوستانه با سایر افراد سالمند و صرف اوقات با آنها به تضمین رضایت روانی آنها منجر می‌شود؛
حفظ و ارتقای سلامت سالمندان از طریق پیشگیری از بروز بیماری‌ها، درمان و برنامه‌های ناتوانی (توانبخشی)؛
افزایش فعالیت‌های گروهی شامل احداث کلوپ‌های اجتماعی، افزایش فعالیت‌های مذهبی، توصیه به انجام فعالیت‌هایی همراه با خانواده نظیر مسافرت، زیارت یا رفتن به پارک برای سالمندان ضروری است؛
بکارگیری مجدد سالمندانی که از نظر جسمانی فعال و مناسب هستند، در مشاغل بلاتصدی بخش‌های خصوصی، مراکز نگهداری کودکان و نیز در فعالیت‌های بهداشت جامعه مانند مراقبت از کودکان در مراکز بهداشتی، ایمن‌سازی همگانی، برنامه‌های بهسازی یا سایر فعالیت‌های مشابه؛
افزایش حمایت‌های اجتماعی توسط دولت، موسسات مرتبط و خانواده‌ها جهت ارتقای سلامت جسمی، اجتماعی و مذهبی سالمندان؛
بسیاری از مشکلات روانی، اجتماعی سالمندان مربوط به کنار گذاشتن آنها از خانواده و فعالیت‌های اجتماعی است که ایجاد زمینه مشارکت سالمندان در اجتماع، تقویت و اجرای قوانین حمایت‌کننده از آنها می‌تواند از گام‌های موثر در رفع این مشکل باشد؛
یکی از عوامل موثر بر سالمندی موفق، برقراری و حفظ روابط اجتماعی با دیگران است. سالمندان به حمایت اجتماعی نیاز دارند تا بتوانند با بیماری‌ها و نیازهایشان، وابستگی و تنهایی‌هایشان مقابله کنند تا نسبت به آینده خوشبین باشند. با توجه به تغییراتی که در ساختار کنونی جامعه ایجاد شده، بسیاری از سالمندان در معرض تنهایی، انزوای اجتماعی و محدودیت در روابط اجتماعی
هستند.