حامد داراب روزنامه نگار
خاقانی، بزرگترین قصیده‌سرای فارسی می‌گوید: «مهر سکوت زیر زبان چون گذاشتی. دانم که کوچ کردی ازین کوچه خطر.» و مولانا خداوندگار رومی، سروده است: «پس جواب او سکوت است و سکون. هست با ابله سخن گفتن جنون».
اگر فرصتی پیش‌رو باشد که تحقیق و تحلیلی در آداب سخن‌گفتن، انجام شود، همه تاریخ کلاسیک ادبیات ایران، برای آن حرفی، حدیثی و استقبالی دارد. سخن گفتن، نزد ایرانیان که آداب و رسوم خاص همزیستی داشته‌اند، در هر دورانی رسم ویژه‌ای داشته است و با هر رسم، ابعاد گوناگونی از آن برجسته و تاثیرگذار شده‌اند. این را می‌توان از سیر تاریخ ادبیات ایران به دقت مشخص کرد. اما تأثیر رسم ویژه سخن گفت تا آن‌جا است که تأکید بر آن چون نصیحتی در فرهنگ عامه و ضرب‌المثل‌ها نیز رخنه کرده است که نمونه آن را می‌توان در بیتی از یک غزل حافظ دید: «با خرابات‌نشینان ز کرامات ملاف. هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد»
با همه اینها، به تازگی در کتابی تحسین شده که زنده‌یاد استاد باستانی‌پاریزی بر آن تفریظ(ستودن نوشته کسی) نوشته‌اند، دریچه‌ای از مسائل همسو با سخن، یعنی «مدیرت زبان و جایگاه خاموشی در آثار نویسندگان ایرانی» مورد پژوهش قرار گرفته است. این کتاب به قلم دکتر قاسم صافی‌گلپایگانی نوشته است.
دکتر قاسم صافی(1327. گلپایگان) را استاد کاربلد زبان و ادبیات‌فارسی، علم اطلاعات و دانش‌شناسی می‌دانند. پیش از این، کتاب «کارت‌پستال‌های ایرانی1368» او؛ اولین پژوهش درباره آنچه می‌توان تاریخ کارت‌پستال ایران و کارت‌پستال تاریخی ایران؛ خطاب کرد، بوده است که تحسین بسیاری را برانگیخت. سال‌های تدریس متون کتابداری او در دانشگاه تهران در دهه 1350، برای بسیاری از دانشجویان ادبیات و کتابداری آن روزگار، سال‌های خاطره‌انگیزی است. به هر روی، از دکتر صافی تاکنون بیش از 30 عنوان کتاب و ده‌ها مقاله علمی در زمینه‌های مختلف منتشر شده است. اما او در کتاب تازه خود «طعم سکوت»، آثار متعدد سخنوران فارسی تا عصر معاصر را بررسی کرده و با استناد به نگاشته‌ها و سروده‌های آنان، نظریه‌ها و آرای آنها را درباره مدیریت زبان و جایگاه سکوت و خاموشی مطرح و تحلیل کرده است.
صافی، در این اثر مفاهیم و ملزومات سکوت و آفات زبان و قدرت نهفته در آثار شاعرانی چون، بایزید بسطامی، منوچهری‌دامغانی، ناصرخسرو قبادیانی، شهاب‌الدّین سهروردی، فخرالدّین عراقی، خواجه نصیرالدّین طوسی، حافظ شیرازی، محتشم کاشانی، صائب‌تبریزی، عارف قزوینی، فروغ فرخزاد، سیاوش کسرایی، محمدرضا شفیعی‌کدکنی و هوشنگ ابتهاج را مورد تحقیق قرار داده است. «کتاب در پی آن است تا با نشان دادن زیانبار بودن زیاده‌گویی و پر حرفی، اهتمام به خاموشی یا کم‌گویی و مهار سخن را موثرترین تریاق در جهت رفع مصائب سخن معرفی کند.»
«طعم سکوت» را انتشارات دانشگاه تهران بر پیشخوان کتابفروشی‌ها ارایه کرده است. دکتر باستانی‌پاریزی در تفویظ خود بر این کتاب، مفاهیم پنهان‌دارنده‌ای را بیان می‌کند که به اختصار می‌توان از آن دریافت که این کتاب تلاشی است برای کسب توفیق در زندگی و راهنمایی به سوی نیک‌خویی سخن و کمال انسانی و ابزاری برای رشد و بالندگی.
شناخت و تدوین از آغاز تا امروز
اما یکی دیگر از آثار تازه تالیف شده دکتر صافی «مرجع‌شناسی عمومی و تخصصی» است. بی‌تردید باید گفت که تا به امروز جای کتابی قدرتمند درخصوص مرجع‌شناسی خالی بوده و این خلأ را دانشجویانی بیشتر احساس کردهاند که برای پژوهش‌ها و مقاله‌ها و پایان‌نامه‌های خود، همواره در راستای روش تحقیق خویش دچار مشکلات جدی شده‌اند و انبوهی از وقت خود را از دست داده‌اند.
«در اثر تازه دکتر قاسم صافی، علاوه بر توصیف جنبه‌های مادی و معنوی بخش مهم عمومی و اختصاصی مرجع و چگونگی فرآیند تدوین و تربیت و طرز استفاده از انواع آن از قبیل تذکره‌ها، سرگذشت‌ها، فرهنگ‌ها، دایره‌المعارف‌ها، واژه‌نامه‌ها، کتاب‌شناسی‌ها، فهرست‌ها، راهنما‌ها، دستورنامه‌ها و منابع جغرافیایی و جز آن، نمایه‌های لازم از نویسندگان و شخصیت‌ها و کتاب‌ها نیز در پایان کتاب آورده شده است. از مولفه‌های دیگر این اثر ارزشمند در فرآیند تولید منابع مرجع و معرفی جامع امهات منابع موجود و نقشی که می‌تواند در دوره‌های آموزشی دانشجویان و پژوهشگران ایفا کند، ثبت خدمات و نکوداشت کسانی است که از دیرزمان تاکنون در تالیف و تدوین منابع مرجع همت کردهاند.»