شماره ۵۴۶ | ۱۳۹۴ چهارشنبه ۲ ارديبهشت
صفحه را ببند
گفت‌وگو با دکتر امیر حسین جلالی به بهانه نقد دنیای مجازی در «رخ دیوانه»
اوهام در فضای غیرحقیقی

«رخ دیوانه»  یکی‌از فیلم‌های در حال اکران است که به‌زعم موضوع اجتماعی‌اش، مسایل و مشکلاتی را به چالش می‌کشد که امروزه به یکی‌از دغدغه‌های مهم جامعه تبدیل شده است. «رخ دیوانه» داستان چند جوان است که در یک قرار اینترنتی با یکدیگر آشنا می‌شوند و به دنبال یک شوخی و شرط‌بندی در مسیری پیچیده و دلهره‌آور می‌افتند. مسیری که درک جدیدی از زندگی و اجتماع را برای هر کدامشان رقم می‌زند. دکتر امیرحسین جلالی، روانپزشک برجسته کشورمان که این فیلم را تماشا کرده است و نسبت به آن نظر متفاوتی دارد، معتقد است: «آنچه در این فیلم باعث ایجاد بحران می‌شود، این است که همه شخصیت‌ها در خواب و خیال به سر می‌برند و هیچ‌یک از آنها خطر را احساس نمی‌کند. مشکل اینجاست که آنها فکر می‌کنند حضور در دنیای مجازی می‌تواند تحول بزرگی را برایشان به وجود بیاورد. با این اوهام، دست به شوخی و کارهای عجیب و غریب می‌زنند، بی‌آن‌که از خطری بترسند و موقعیت سنجی نسبت به آن داشته باشند.»  با وجود این، تغییر و تحولات در نظام اجتماعی ناشی از اینترنت، انکارناپذیر است. این تغییرات حتی شیوه برقراری ارتباط‌ در بخش‌های مختلف جامعه را متحول کرده است. پست الکترونیکی، اتاق‌های گفت‌وگو و نشست‌های اینترنتی باعث شده تا ارتباط اینترنتی افراد با یکدیگر به شیوه‌هایی متفاوت، افزایش یابد. «بخش مهمی از تاثیرات اینترنت این است که هرکسی پشت اینترنت می‌نشیند، فکر می‌کند باید تحول خاصی برایش اتفاق بیفتد یا با انتشار هر خبر و عکسی تغییر چشمگیری در دنیا ایجاد شود. این قضیه اوهامی را در ذهن کاربر ایجاد می‌کند که به مراتب حس واقعیت سنجی در او ضعیف می‌شود.» او ادامه می‌دهد: «رخ دیوانه  بیشتر از آن‌که یک فیلم تحلیلی باشد، در تکاپوی آن است که فیلمی سرخوشانه و جذاب برای مخاطب باشد.»
دکتر جلالی درباره نحوه اصولی استفاده از این پدیده به «شهروند» می‌گوید: «انتظار ما از هر چیزی باید به همان میزانی باشد که در قابلیت و تعریف آن پدیده می‌گنجد. به‌عنوان مثال کسی در اتومبیل یا حمام نمی‌خوابد، چون اتومبیل محل خواب نیست، خانه جای خوابیدن است. از این رو، هر وسیله و ابزاری کاربردی دارد و به یک دلیلی ایجاد شده است. قابلیت‌های دنیای مجازی، تعامل‌ و روابط انسانی را تغییر داده است، به‌گونه‌ای که تعامل چهره به چهره و خالص‌ انسانهای تحت‌ تأثیر این پدیده، به روابط غیرحقیقی و مجازی تبدیل شده است. دنیای مجازی خاصیت این را دارد که برخی بدون هیچ نوع احساس خطر و تهدیدی به روابط با دیگران بپردازند. چون زمانی‌که احساس می‌کنند تخریب در آن کمتر است، به آن روی می‌آورند. کامنت می‌گذارند، بعد پاکش می‌کنند و از هر ترفندی استفاده می‌کنند تا نشانی‌ای از خودشان به کسی ندهند. حتی گاهی جنسیت‌شان را هم بیان نمی‌کنند، عکس نمی‌گذارند، اسم واقعی خودشان را درج نمی‌کنند و... به عبارتی، چیزهایی را تجربه می‌کنند که در فضای حقیقی کمتر این امکان برایشان میسر است.» بیش از 10‌سال است که چت‌روم‌ها برای برقراری تعاملی دو سویه به یکی از شاخص‌های اصلی ارتباطات میان فردی اضافه شده است. فضایی که با کمک فناوری‌های روز و تکنولوژی پیشرفته، رو به گسترش است و امکانات جدیدتری را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهد. دسترسی به اینترنت و کاربرد آسان‌تر چنین فضاهایی از یک سو و جذابیت و تازگی چنین محیط‌هایی، موجب شده که سالانه میلیون‌ها نفر در جهان عضو فضاهایی همچون چت‌روم‌ها و فیس‌بوک شوند و ساعت‌های زیادی از وقت خود را در تعامل با اعضای دیگر سپری کنند. افرادی که معمولا شناختی در عالم واقعیت از یکدیگر ندارند. چت کردن یکی از موضوعات مهم در بین آسیب‌های اجتماعی نو پدید است که گرایش جوان‌های ایرانی به آن، هر ساله به‌طرز چشمگیری بالا می‌رود. همزمان با ورود اینترنت، چت، فیس‌بوک، وایبر و... در زندگی انسان‌ها، پدیده چت کردن و اصطلاحات و فرهنگ خاص آن نیز مانند سایر تولیدات عصرپست مدرن وارد فرهنگ جوانان و چت‌کنندگان شده است. گاهی عواقب ناشی از این پدیده در زندگی انسان به گونه‌ای است که افراد - خصوصا جوانان- را  دچار اختلالات رفتاری و شنوایی می‌کند و احساس بی‌هویتی و سردرگمی درآنها ایجاد می‌شود.  حضور مکرر افراد در دنیای مجازی به‌گونه‌ای شده که از آن می‌توان به‌عنوان اپیدمی نام برد. تقریبا در دوردست‌ترین نقطه کشور هم اهالی آن منطقه، دسترسی آسانی به اینترنت دارند. استقبال گسترده کاربران اینترنتی خصوصا قشر جوان و نوجوان از شبکه‌های اجتماعی- مجازی، باعث شده تا هر یک به مدل‌های مختلفی از این پدیده استفاده کنند (آمار آسیب‌ها و نحوه استفاده ناصحیح از این پدیده در سال‌های اخیر خصوصا توسط کاربران نوجوان، نشان‌دهنده این حقیقت است). «با این‌که دنیای مجازی هدفش نمایش برخی اطلاعات به انسان‌هاست و قرار است بعد دیگری از جهت و سمت‌وسوی کنکاش‌کردن را در اختیار انسان‌ها قرار دهد، گاهی به‌خاطر استفاده‌ تقبیح‌شده و بیش از حد برخی انسان‌ها، آسیب‌زا می‌شود. از طرفی ورود آن به زندگی حقیقی بشر امروز، به معنای  تهدیدی جدی است. مثلا اینترنت راه خوبی برای دوست‌یابی نیست، شروع خوبی برای دوست‌یابی است. با این حال، عده‌ای از طریق اینترنت دوست پیدا می‌کنند و از همین راه هم به این دوستی‌هایشان ادامه می‌دهند. حتی برخی به قصد ازدواج و همسریابی وارد این فضاها می‌شوند، بی‌آن‌که اطلاعات خالص و دقیقی از طرف مقابل‌شان به دست بیاورند. حضور افراطی در دنیای مجازی، اوهامی را در ذهن کاربران ایجاد می‌کند که هیچ‌ یک از آنها در عالم واقعیت وجود ندارد. شاید همین مسأله در فضای مجازی بحران ایجاد می‌کند.


تعداد بازدید :  199