سعید اصغرزاده
دورکیم در تعریف خودکشی اظهار می‌كند، خودکشی عبارت است از هر نوع مرگی که نتیجه مستقیم یا غیرمستقیم کردار مثبت یا منفی خود قربانی است که می‌دانسته می‌بایست چنان نتیجه‌ای به‌بار آورد. از سویی واژه اقدام به خودکشی يا خودسوزي اشاره به عمل کسی دارد که برای رهایی از عذاب تحمل‌ناپذیری که او را رنج می‌دهد یا برای تغییر دادن حالات و موقعیت‌های نامطلوبی که در زندگی‌اش وجود دارد، دست به خودکشی می‌زند، اما در این کار موفق نمی‌شود. به عبارت دیگر، اقدام به خودکشی معنای اجتماعی خاص و محکمی دارد و آن این است که «لطفا کمکم کنید من به‌تنهایی از پس مشکلات خودم برنمی‌آیم.» آن وقت يا ما داوطلب مي‌شويم و به فرد كمك مي‌كنيم، يا تحريكش مي‌كنيم كه اين كار را بكن يا به او مي‌خنديم! البته بهترين كار، داوطلبي براي كمك است.
مي‌گويند، سه‌شنبه هفته پيش دستفروش تبریزی زمانی که ماموران اماکن شهرداری یکی از مناطق تبریز اقدام به جمع‌آوری بساطش کردند، برای بازپسگیری بساطش از شهرداری اقدام کرد و زمانی که شهرداری از پس دادن وسایل امرارمعاش وی خودداری کرد، این شخص مسئولان مربوطه این شهرداری را تهدید به خودسوزی در مقابل ساختمان شهرداری کرد.
شنیده‌ها حاکی از این است که کارکنان اداره مربوطه نسبت به تهدید این شخص بی‌اعتنایی کرده و دستفروش تبریزی در مقابل شهرداری منطقه در اعتراض به این اقدام با ریختن بنزین روی خود اقدام به خودسوزی کرده و اکنون با حدود 50درصد سوختگی در بخش سی‌سی‌یو بیمارستان سینای تبریز بستری است.
گفتنی است، این‌که خودسوزی از اتفاقات تلخ اجتماعی بوده که ممکن است هرچند وقت یکبار به‌دلایل گوناگون رخ دهد، جای بحث و بررسی آنچنان زیادی نیست، اما نکته قابل‌توجه در این مورد این است که بنابر گزارش‌های رسیده و ادعای اطرافیان مصدوم حاکی است که ظاهرا عوامل و کارکنان مربوطه به تهدید این فرد نه‌تنها اعتنا نکرده بلکه وی را با جملاتی مسخره‌آمیز تحریک کرده‌اند، که اگر چنین باشد، جای تامل و تاسف است. اگر اقدام این فرد برای دستفروشی در مکان نامناسب، غیرقانونی بوده که اصولا هم حتما همین‌طور بوده، جایی برای دفاع از این اقدام غیرقانونی برای مصدوم نبوده و مقصود خبر هم این نیست، اما بی‌اعتنایی به تهدیدات عملی فردی که حتما به لحاظ روانی تحت‌فشار زیادی بوده و عدم جلوگیری از وقوع این حادثه ناگوار، به‌دور از وجدان آگاه هر انسانی است.
در مقاله‌ای که تحت‌عنوان «خودسوزی در ایران» توسط دکتر علیرضا احمدی ارایه شده، آمده است: «27درصد از کل خودکشی‌ها در ایران از طریق خودسوزی است که 71درصد از این افراد را زنان تشکیل می‌دهند و میانگین سنی اقدام‌کنندگان 29سال بوده است. در این مطالعه دو منبع داده‌ها در جهت شناخت عوامل مرتبط با خودسوزی شامل عوامل دموگرافیک، جغرافیایی، فرهنگی، اقتصادی و جنبه‌های مرتبط با سلامت مورد تحلیل قرار گرفت و نشان داده شد، بیکاری در مقایسه استان‌ها با هم به‌عنوان یک عامل خطر برای خودسوزی عمل کرده است. درحالی‌که شیوع بیماری‌های روانی و کمبود دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی نقش مهمی در شیوع خودسوزی نداشته است.»
او خودسوزی را یکی از روش‌های خودکشی دانسته است که در کشورهای درحال پیشرفت شیوع بالاتری نسبت به کشورهای پیشرفته دارد و نرخ شیوع استفاده از این روش در ایران یکی از بالاترین درصدها را در جهان به خود اختصاص داده است به شکلی که در بعضی مناطق ایران تا 71درصد خودکشی‌ها را خودسوزی تشکیل می‌دهد. دکتر لیلی پناهی در مقاله‌ای تحت‌عنوان «فراوانی خودسوزی و عوامل مرتبط در ایران» بیان کرد، حداقل سن خودسوزی 24/9 و حداکثر آن 2/27 است و زنان نسبت به مردان آمار بالاتری داشته‌اند که میانگین آن 5/81درصد است. همچنین نشان داده است، زنان خانه‌دار، متاهلان و افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر آمار بالاتری در زمینه خودسوزی داشته‌اند. دکتر مهران ضرغامی خودسوزی عمومی را به‌عنوان نمایشی‌ترین و اغلب غیرقابل درک‌ترین روش خودکشی مطرح کرد. وي در تحقیقی تحت‌عنوان «رابطه بین خودسوزی عمومی و اختلالات شخصیتی» نشان داده است، اختلالات شخصیتی به‌عنوان عامل خطری برای اقدام به خودکشی محسوب می‌شود و وجود اختلالات شخصیتی با سابقه قبلی در اقدام به خودکشی مرتبط است و راهبردهای پیشگیری از خودکشی باید توجه ویژه‌ای به تشخیص و درمان اختلالات روانی خصوصا اختلالات شخصیتی داشته باشد. نتایج نشان‌دهنده آن است که علل و زمینه‌های اقدام به خودکشی در کشور ما هم مانند سایر کشورها با تفاوت‌های جزیی به دلیل اختلافات فرهنگی است.
مي‌بينيد! متاسفانه هيچ دكتري نسخه براي ماموران شهرداري نداده است. نمي‌دانم آيا قانون‌نويس داده است؟ با توجه به فشارهاي اقتصادي و تعميم روش خودكشي و خودسوزي در بين آسيب‌ديدگان از شهرداري‌ها، خوب است يكي داوطلب شود و از قانون در اين مورد سوال كند!