بابک میرمالک| نوری مالکی، نخست‌وزیر عراق که طی روزهای گذشته و در پی به وجود آمدن اجماع سیاسی علیه او، عملا به سیاستمداری تنها در عرصه سیاسی عراق تبدیل شده بود،
پنجشنبه شب نهایتا اعلام کرد که از قدرت کناره خواهد گرفت. این درحالی است که مالکی یک روز قبل از آن، در سخنانی خود را همچنان نخست‌وزیر قانونی عراق معرفی کرده و اعلام کرده بود که خواسته‌هایش را از طریق قضایی دنبال خواهد کرد.
کنارهگیری نوری مالکی از نخست‌وزیری عراق راه را برای روی کار آمدن ائتلافی جدید در عراق باز کرد، ائتلافی که بسیاری بر این باورند می‌تواند به جولان افراطیون اسلامگرا در خاک عراق پایان دهد. مالکی در ماه‌های گذشته تمامی حامیان خود را از دست داده و روزی که خروج خود از صحنه قدرت در عراق را اعلام کرد، عملا دیگر کسی پشت‌سر او نایستاده بود.
در جبهه نخست مالکی حتی نتوانسته بود حمایت حزب خود را نیز به‌طور تمام و کمال جلب کند. طی روزهای گذشته، اخباری از بروز اختلافات داخلی در حزب الدعوه، درخصوص حمایت از باقی‌ماندن مالکی در پست نخست‌وزیری برای بار سوم به گوش می‌رسید. علاوه بر این دیگر گروه‌های شیعه نظیر جریان صدر به رهبری مقتدی‌صدر و مجلس اعلای عراق به رهبری عمار حکیم نیز از نخست‌وزیر جدید عراق حمایت کردند و این پیام را برای مالکی ارسال کردند که نباید به حمایت جریان‌های شیعه امیدوار باشد. جریانات سیاسی کرد نیز نه‌تنها طی روزهای گذشته بلکه از مدت‌ها پیش از منتقدان اصلی مالکی بودند و عدم‌حمایتشان از او کاملا طبیعی بود.
در جبهه دیگر متحدان مالکی از ایران گرفته تا آمریکا نیز به شکل جداگانه از نخست‌وزیر جدید عراق که توسط رئیس‌جمهوری این کشور معرفی شده بود، حمایت کردند. علی شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی در اظهارنظری درخصوص نخست‌وزیر آینده عراق گفته بود: «جمهوری اسلامی ایران از روند قانونی طی شده درخصوص انتخاب نخست‌وزیر جدید عراق حمایت می‌کند.» همچنین در آن‌سوی دنیا «جو بایدن»، معاون باراک اوباما نیز حمایت آمریکا را از سمت ریاست‌جمهوری عراق به‌عنوان ضامن قانون اساسی این کشور اعلام کرد و از اقدام وی در معرفی العبادی برای تشکیل دولت استقبال کرد و به این ترتیب مالکی دریافت که بزرگترین متحد منطقه‌ای و بین‌المللی خود را از دست داده است.
اما آنچه مالکی را بیش از گذشته تنها کرد، نامه‌ای بود که از سوی آیت‌الله علی سیستانی، مرجع تقلید شیعیان عراق منتشر شد. آیت‌الله سیستانی در این نامه خواستار کنارهگیری نوری مالکی از قدرت و تشکیل کابینه ملی فراگیر در این کشور شد و به این ترتیب مالکی از حمایت مرجعیت شیعه عراق نیز محروم شد.
بیانیه حزب الدعوه عراق، همان حزب متبوع مالکی، در حمایت از حیدرالعبادی به‌عنوان نخست‌وزیر عراق، عرق سرد را بر پیشانی مالکی نشاند و به مالکی اثبات کرد که حتی حمایت حزب خودش را پشت‌سر خود ندارد. حزب الدعوه در هفته گذشته از فراکسیون‌های سیاسی عراق خواست با حیدر العبادی، نخست‌وزیر قانونی این کشور برای تسریع در تشکیل دولت در مهلت تعیین‌شده همکاری کنند. چنین واکنش‌هایی از سوی حامیان دیرین مالکی به مهم‌ترین تصمیم کارنامه سیاسی او و البته عاقلانه‌ترینشان، منتهی شد و مالکی در اقدامی سنجیده به جای افروختن آتش اختلافات داخلی در عراق، به شکلی مسالمت‌آمیز از قدرت کنار رفت. اقدامی که شاید نام نیکی از او در تاریخ معاصر عراق به جا بگذارد.
نوری مالکی در روز پنجشنبه به انتظار بسیاری از چهره‌های سیاسی جهان پایان داد و در سخنانی گفت: «من امروز در حضور شما، برای تسهیل روند سیاسی و تشکیل دولت جدید، کنارهگیری خود را به نفع برادر دکتر حیدر العبادی اعلام می‌کنم.» مالکی در ادامه اعلام کرد که این تصمیم را برای حفظ وحدت عراق اتخاذ کرده است. مالکی در ادامه تأکید کرد که هیچ منصب حکومتی نمی‌خواهد و برای جلوگیری از بازگشت به دوره دیکتاتوری از توسل به گزینه زور خودداری خواهد کرد.
این سخنان مالکی از آن جهت حایز اهمیت است که او در روزهای گذشته دستور استقرار نیروهای نظامی را در مناطق استراتژیک عراق صادر کرده بود. اقدامی که گمانه‌زنی‌هایی را درخصوص احتمال استفاده مالکی از نظامیان برای حفظ قدرت، دامن زده بود.
مالکی البته پس از کنارهگیری از قدرت، دست به اقدام مسالمت‌آمیز دیگری نیز زد. «علی الموسوی»، سخنگوی نوری مالکی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فرانسه با اشاره به طرح شکایت مالکی در دادگاه فدرال علیه رئیس‌جمهوری عراق گفت: «نوری مالکی از شکایت خود علیه رئیس‌جمهوری صرف‌نظر و از نخست‌وزیر منتخب حمایت خواهد کرد.» مالکی پیشتر اقدام فواد معصوم، رئیس‌جمهوری عراق در انتخاب حیدر العبادی را «نقض هولناک قانون اساسی» خوانده بود.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که این اقدام مالکی در راستای تبعیت از آیت‌الله سیستانی صورت گرفته است، چراکه او تا پیش از بیانیه آیت‌الله سیستانی همچنان بر حضور خود در مقام نخست‌وزیری پافشاری می‌کرد. مالکی تا پیش از این در برابر فشار اهل سنت، کرد‌ها و شماری از شیعیان عراق ایستادگی کرده بود و بر «حق قانونی» خود برای تشکیل دولت جدید بر مبنای انتخابات پارلمان عراق در آوریل گذشته اصرار داشت.
اعلام کنارهگیری مالکی بلافاصله با استقبال جامعه جهانی رو‌به‌رو شد. بان‌کی‌مون، دبیرکل سازمان‌ملل با استقبال از تصمیم نوری مالکی برای کنارهگیری از قدرت، این اقدام را تصمیمی سازنده در تحولات جاری در عراق خواند. همچنین لحظاتی پس از کنارهگیری مالکی، سوزان رایس، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز با استقبال از این تصمیم گفت: «امروز عراقی‌ها گام مهم دیگری را در راستای اتحاد در کشور خود برداشتند. ما از تصمیم مالکی برای حمایت از نخست‌وزیری حیدر العبادی استقبال می‌کنیم». وی تصمیم مالکی را اقدامی امیدوار‌کننده خواند و تأکید کرد که واشنگتن به همکاری و هم‌پیمانی خود با عراق ادامه خواهد داد.
در همین راستا نیکولای ملادینف، فرستاده سازمان ملل به عراق نیز با تاریخی‌خواندن اقدام مالکی گفت: تصمیم مالکی در کنارهگیری از قدرت نشان داد که او مرد سیاست است و نشان می‌دهد که نخست‌وزیر پیشین به قانون اساسی و روند دموکراسی عراق پایبند است. شورای امنیت نیز با استقبال از تعیین حیدر العبادی به‌عنوان نخست‌وزیر جدید عراق از وی خواست تا هرچه سریع‌تر دولت جدید این کشور را تشکیل دهد. کنارهگیری مالکی از قدرت پیشتر از سوی بیشتر کشورهای جهان ازجمله آمریکا، انگلیس، فرانسه و مجامع بین‌المللی همانند شورای امنیت خواسته شده بود و مالکی پنجشنبه شب با اعلام کنارهگیری از قدرت، راه را برای تشکیل دولت جدید باز کرد.